Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2023, Síða 93

1. tbl. 99. árg. 2023 | Tímarit hjúkrunarfræðinga 93
Yfirþema rannsóknarinnar lýsir í hnotskurn reynslu þátt-
takenda af því að finnast þeir eiga margt ólært við útskrift
og að gerðar séu óraunhæfar kröfur til þeirra miðað við
starfsreynslu. Þá fannst þeim stuðningur ekki nógu markviss
né einstaklingsmiðaður og að upplifun af stuðningsleysi
og neikvæð samskipti hefðu dregið úr starfsánægju þeirra.
Guðríður Ester Geirsdóttir o.fl. (2021) greindu áskoranir í
starfi hjúkrunarfræðinga við upphaf starfsferils og sam-
ræmast niðurstöður þessarar rannsóknar því sem þar
kom fram að miklu leyti. Það sem gefur þessari rannsókn
sérstöðu er að hún veitir innsýn í reynsluheim nýútskrifaðra
hjúkrunarfræðinga hvað varðar áform um að hætta í hjúkrun
og þátt samskipta, stuðnings og stjórnenda í þeim áformum.
Þrátt fyrir stuttan starfsaldur voru margir þátttakendur komnir
með álagstengda líkamlega og andlega heilsufarskvilla.
Þótt starfstengt álag væri of mikið var viljinn til að sanna sig
í starfi ríkur, sem meðal annars er lýst í rannsókn Feddeh
og Darawad, (2020). Samstarfsfólk gerði miklar kröfur um
færni og þau leituðust við að bæta upp fyrir vankunnáttu
sína og reynsluleysi með dugnaði og eljusemi sem kemur
heim og saman við niðurstöður Alghamdi og Baker (2020).
Áhugavert væri að skoða ástæður að baki þeim óraunhæfu
kröfum sem þátttakendur upplifðu, einkum í ljósi þess að allir
hjúkrunarfræðingar hafa verið nýir í starfi og ættu að geta sett
sig í spor þeirra.
UMRÆÐA
Þátttakendum var tíðrætt um mikilvægi þess að brúa bilið
á milli þess að vera hjúkrunarfræðinemi og verða fulllærður
hjúkrunarfræðingur með stöðu þar sem þeim gæfist kostur
á að vinna undir minna álagi og bera minni ábyrgð á meðan
öryggi í starfi væri náð. Kandídatsár eins og þekkist á meðal
lækna var gjarnan nefnt í því samhengi. Þátttakendur töldu
að stuðningur af slíkum toga gæti stuðlað að því að færri
nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar hættu í hjúkrun. Það rímar
við niðurstöður rannsóknar Van Camp og Chappy (2017) um
að slík prógrömm auki starfsánægju, öryggi og færni og stuðli
að því að nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar haldist frekar
í stéttinni. Ætla mætti að kostnaður við slíka innleiðingu
væri talsverður en að hann yrði aldrei eins umfangsmikill og
kostnaður við að mennta hjúkrunarfræðinga sem svo brotna
undan álagi og hætta í hjúkrun.
Samskipti á vinnustað virtust leika stóran þátt í starfstengdri
líðan þátttakendanna en þeir sættu sig við meira álag og
erfiðleika í vinnu ef starfsandi var góður og þeir höfðu
einhvern í vinnunni að leita til. Því þarf að líta alvarlegum
augum að ófagleg hegðun gagnvart nýútskrifuðum
hjúkrunarfræðingum sem meðal annars er lýst í rannsókn
Oneal o.fl. (2019) er einnig veruleiki í íslensku samfélagi og
orsakaði að sumir þátttakendur áformuðu að hætta í hjúkrun.
Viðurkenning, hvatning og stuðningur af hálfu yfirmanna
var jafnframt talinn mikilvægur sem samsvarar niðurstöðum
rannsóknar Li o.fl. (2020) þar sem undirstrikað er hversu
stóran þátt stjórnendur geta leikið í starfstengdri líðan
nýútskrifaðra hjúkrunarfræðinga. Hjúkrunarfræðingarnir sem
upplifðu stuðningsleysi af hálfu stjórnanda fundu frekar fyrir
óvissu um frammistöðu í starfi og efasemdum um eigið ágæti.
Með tilliti til þess er þörf á að rannsaka sérstaklega upplifun
nýútskrifaðra hjúkrunarfræðinga af verndandi og hamlandi
þáttum í fari stjórnenda þegar kemur að líðan í starfi. Þannig
mætti skapa þekkingu sem stuðlað gæti að farsælli aðlögun
þessa hóps.
Þegar hjúkrunarfræðingar hafa ástríðu fyrir starfi sínu dregur
það úr líkum á uppsögn þeirra (Chang o.fl., 2019). Því ætti
að vera undir stjórnendum komið að aðstoða starfsfólk sitt
við að elta ástríðu sína innan vinnustaðarins, meðal annars
með því að benda á námskeið sem höfða til áhugasviðs,
stuðla að starfsþróun og skapa námstækifæri sem þroska
hjúkrunarfræðinginn í starfi (Chang o.fl., 2019; Jana Katrín
Knútsdóttir o.fl., 2019). Stjórnendum þarf að vera umhugað
um hvernig nýútskrifuðum hjúkrunarfræðingum vegnar í
starfi og gefa þeim tækifæri til að tjá sig um líðan, erfiðleika
og starfstengd áföll (Li o.fl., 2020). Með því móti má útvega
viðeigandi úrræði á fyrri stigum, en snemmtæk íhlutun getur
dregið úr líkum á langvarandi afleiðingum (Chang o.fl., 2019).
Þátttakendur töldu mikilvægt að eiga kost á að þróast í starfi
sem samræmist rannsókn Chang o.fl. (2019) þar sem fjallað
er um mikilvægi þess að nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar
hljóti aukna ábyrgð í samræmi við vaxandi færni og fái að taka
aukinn þátt í ákvörðunartöku. En þegar hjúkrunarfræðingar
upplifa að þeir séu ekki metnir að verðleikum, að endastöð sé
náð eða að þeir hafi ekkert með ákvarðanatöku á vinnustað
að gera, dregur það úr einurð í starfinu og stuðlar að því að
þeir leiti á annan starfsvettvang (Chang o.fl., 2019; Verulava
o.fl., 2018).
að heyra þessa hluti þá ertu alltaf einhvern veginn að
efast um eigin getu.“
Dæmi voru um markviss samskipti framúrskarandi stjórnanda:

[Hún] sendir okkur reglulega tölvupósta ef það eru
einhver námskeið, leyfir okkur að fylgjast með ef það
er eitthvað nýtt, dugleg að hvetja okkur áfram, veit
okkar áhugasvið … hefur trú á mér og er líka dugleg
að hrósa og mér finnst það ótrúlega mikilvægt ...
stuðlar að því að hjúkrunarfræðingar sinni framþróun,
finni sitt áhugasvið og blómstri þar. Það líka ýtir
svolítið mikið undir það að þú lendir ekki í kulnun
(Dagný).
Nauðsyn þess að stjórnendur aðstoði við markasetningu
kom endurtekið fram t.d. að setja hámark á hversu margar
aukavaktir nýútskrifaðir hjúkrunarfræðingar mættu vinna:
„minna svigrúm fyrir nýútskrifaða að taka mikla vinnu“
(Kári), „fylgdust með hvort álag væri í samræmi við þekkingu
og reynslu“ (Unnur), og „setja skýrari ramma hvað varðar
sjúklingafjölda“ (Vaka). Elín undirstrikaði mikilvægi góðs
utanumhalds:
Þarna er dálítið berskjaldaður einstaklingur að stíga
sín fyrstu skref og það þarf bara að passa svolítið vel
upp á hann. Það má ekki taka áhættuna að hann lendi
oft í einhverjum aðstæðum sem honum líður eins og
hann ráði ekki við, að það verði bara svona endurtekin
röð áfalla í vinnunni.
Ritrýnd grein | Peer review