Úrval - 01.12.1950, Side 127

ÆVISAGA A. CONAN DOYLE
123
hann síðustu og beztu leynilög-
reglusögu sína, Dal óttans. Og
hann skrifaði líka Dagbók Johns
Sirius ski'pherra, sem verður að
teljast með mestu spásögnum
allra tíma.
Kafbáturinn, sem var búinn
fallbyssu á þilfari og tundur-
skeytum, skreið út úr Blanken-
burghöfn um sólarlag. Kafbát-
urinn hét Jota og skipherrann
var John Sirius.
Blankenburg var ímynduð
höfuðborg ímyndaðs smáríkis,
sem nefndist Norland. Kafbát-
urinn var ekki heldur til í veru-
leikanum. En Jota var fyrsti
kafbáturinn, sem var vopnaður
fallbyssu, svo að hann gæti kom-
ið upp á yfirborðið og ráðist á
varnarlaus skip, en notað tund-
urskeyti sín á hættulega and-
stæðinga. Engum, nema ef til
vill Þjóðverjum keisaradæmis-
ins, hafði dottið slíkt í hug.
I þessari sögu lætur Conan
Doyle smáþjóð eiga í styrjöld
við Stóra-Bretland. John Sirius
ræður aðeins yfir átta kafbát-
um, en telur sig þó þess umkom-
inn að knýja óvininn til upp-
gjafar.
England er líka látið gefast
upp, en að vísu óeðlilega fljótt
og óvinakafbátarnir, sem valda
uppgjöfinni, eru allt of fáir. En
hver sem les þessa sögu nú, eftir
tvær heimsstyrjaldir, hlýtur að
furða sig á því, hve höfundur-
inn hefur verið skyggn á fram-
tíðina. Kaupskipin sigla í króka-
leiðum til þess að forðast tund-
urskeyti. John Sirius telur kaf-
bátnum stafa mest hætta af
flugvélasprengjum. Öllu er lýst
með slíkum veruleikablæ, að það
virðist ákaflega ótrúlegt að Co-
nan Doyle hafi skrifað þetta ár-
ið 1914, þegar fólk leit á slík
skrif sem marklausan heila-
spuna. ,,Strand“ beindi þeirri
fyrrispurn til flotayfirvaldanna,
hvort hugsanlegt væri að lýsing-
ar sögunnar gætu nokkurntíma
orðið að veruleika.
Sir Compton Domville, flota-
foringi svaraði, að hann áliti sög-
una mjög ósennilega og einna
líkasta sögum Jules Verne.
Annar brezkur flotaforingi
komst svo að orði, að brezkur
almenningur gæti ekki gert sér
ljóst, hve tæknilegar lýsingar
sögunnar væru mikil f jarstæða.
Hann kvaðst ekki trúa því, að
nokkur siðmenntuð þjóð myndi
skjóta tundurskeytum á vopn-
laus og varnarlaus kaupskip.
Allir vita, hvað síðan hefur
gerzt, og hver hafði á réttu að
standa, Conan Doyle eða flota-
foringjamir.
#
Heimsstyrjöldin fyrri var
skollin á. Conan Doyle reyndi að
komast í herinn, en var synjað
sökum aldurs. Einn af hinum
fyrstu sem féllu, var Malcolm
Leckie, rnágur Doyles. Skömmu
síðar var Kingsley Doyle kvadd-
ur í herinn.