Úrval - 01.10.1952, Blaðsíða 42

Eitt skemmtilegasta gabb síðari
tima — sem varð til þess að
bjarga mörgum mannslífum.
Schmidt fallhyssumaður í dýrðinni.
Grein úr „Atlantic Monthly",
eftir Joseph Wechasberg.
T^LFRIED SCHMIDT er 32 ára
gamall sporvagnstjóri í Vín-
arborg. Hann er grannleitur, al-
vörugefinn maður með drengja-
legt andlit og blíðleg augu, og
svo hlédrægur að næstum nálg-
ast mannfælni. En fyrir 13 ár-
um stóð þessi uppburðalausi
maður að einhverju furðuleg-
asta gabbi sem saga nútímans
kann frá að greina. Með því að
nota aðferð Hitlers — því stór-
kostlegri sem lygin er því meiri
líkur eru til að henni verði trú-
að — tókst honum að gera
Gestapo, Nazistaflokkinn og
þýska herinn svo hlægilegan, að
þegar allt komst upp að lokum
var yfirvöldunum mest í mun að
þagga málið niður.
Eg heimsótti Schmidt nýlega
í íbúð hans, þar sem hann býr
með konu sinni og þrem börn-
um. Veggir stofunnar voru
þaktir teikningum og ljósmynd-
um af sporvögnum. Schmidt
sýndi mér bók sem hann hafði
skrifað í lýsingar á öllum spor-
yagnsgerðum sem notaðar hafa
verið í Vín frá upphafi. Það var
þessi áhugi hans á sporvögnum
sem leiddi hann út í hið furðu-
lega ævintýri hans.
Sagan byrjar 1938 í þorpi
rúma 30 km frá Vín. Við skulum
kalla það Rampersdorf. Móður-
bróðir Elfrieds Schmidt var
prestur í þorpinu. Elfried og
móðir hans bjuggu á prestsetr-
inu. Það var nokkrum mánuðum
eftir sameiningu Austurríkis
við Þýzkaland og nazistarnir í
þorpinu voru allsráðandi. Ef
einhverjum var illa við einhvem
eða vildi komast yfir verkstæði
hans eða verzlun, þurfti hann
ekki annað en ákæra hann fyrir
Gestapo sem „óvin þjóðarinn-
ar“, og sá þá Gestapo um að
f jarlægja hann. Nazistunum var
illa við prestinn, og móðir
Schmidts var heldur ekki vel
séð. Hún var grunuð um að hafa
hjálpað flóttamönnum yfir
landamærin til Ungverjalands.
Schmidt var 19 ára og lærl-
ingur hjá lásasmið. Hann var
eindreginn andnazisti og fór
ekki leynt með það. Efni hafði
skort til að senda hann á Tækni-
háskólann svo að hann gæti orð-
ið verkfræðingur, en árum sam-