Úrval - 01.10.1952, Side 87

SJÁLFSSTJÓRN I SKÓLUM
85
ódýrum vikublöðum. Skólanám-
ið lætur sig aðeins skipta lítinn
hluta persónuleikans: greindina.
Tilfinningalífið, sjálfan aflvak-
an, lætur miðlungskennarinn sig
engu skipta. Væri ég spurður
hvernig koma mætti á sjálfs-
stjórn í venjulegum skóla,
mundi ég því svara að slíkt væri
óframkvæmanlegt. Það hefur
raunar verið gerð tilraun til
þess. Ég veit um kennara sem
hafa sagt við nemendur sína:
„Nú skuluð þið fá stálfssjjórn".
En í framkvæmdinni hefur það
orðið svo að kennarinn hefur
látið nemendurna velja úr sín-
um hópi gæzlumenn svo að
hann gæti sjálfur átt rólega
daga. Og öðruvísi getur það
tæpast orðið í dagskólum ríkis-
ins þar sem börnin sitja á bekkj-
um sínum og glíma við náms-
efni sem þau hafa engan áhuga
á. Fyrir mörgum árum kenndi
ég í skóla í London. Á kennara-
fundum talaði ég um sjálfs-
stjórn, og að lokum sagði skóla-
stjórinn: „Komið á sjálfsstjórn
í tímum yðar, Neill“. Þetta var
í skóla þar sem hver kennari
kennir aðeins tiltekna náms-
grein og þá í mörgum bekkjum.
Nemendurnir komu kannski til
mínúr stærðfræðitíma frá kenn-
ara sem hafði strangan aga,
og afleiðingin varð auðvitað
ringulreið þegar þeir fengu
skyndilega algert frjálsræði. Og
auðvitað sagði skólast jómin:
„Sjálfsstjórn er óframkvæman-
leg“. Ég hætti kennslu við skól-
ann. Ég segi frá þessu til að
sýna fram á að sjálfsstjórnin
verður að vera alger ef hún á
að blessast. Oft er það afstaða
kennarans, auk erfiðleikanna
sem því fylgja að hafa bömin
innilokuð í kennslustofu, sem
gerir sjálfsstjórn óframkvæm-
anlega. Alltof margir kennarar
krefjast þess af nemendum sín-
um að þeir sýni sér virðingu
(sem er sama og ótti). Fyrir
slíkan kennara, sem í rauninni
er löggæzlumaður, getur sjálfs-
stjórn ekki verið í öðru fólgin
en að halda uppi aga með lög-
regluvaldi. Sjálfsstjórn skyldi
enginn kennari reyna sem ekki
hefur mannlega jákvæða af-
stöðu til nemenda sinna. Með
því á ég við kennara sem ekki
vekur ótta hjá nemendum sín-
um, sem .ekki krefst réttinda
af því að hann er stærri en nem-
endurnir, þ. e. hlýðni. Hlýðnin
verður að vera gagnkvæm. Barn
hlýðir mér þegar ég segi því
að fara út úr herbergi mínu,
og þegar ég kom inn til sex ára
drengs, sem var að halda upp
á afmælið sitt, sagði hann:
„Ert þú boðinn?“Égneitaði því.
„Þá verður þú að fara,“ sagði
hann, og ég fór. Seinna fékk
ég að vita, að hann hafði haldið
að ég yrði of stórtækur á góð-
gætið vegna þess hve ég var
stór. Nei, sjálfsstjóm er ekki
framkvæmanleg ef kennarar og
nemendur eru ekki jafningar, og
sambúðin byggist ekki á kær-
leika heldur ótta og valdboði.