Úrval - 01.10.1952, Síða 114

112
tTRVAL
an. Hann var svo afskaplega
hrifinn af þessu verki.
Slíka ræðu hef ég aldrei
heyrt fyrr, sagði hann. I gær
’nreif hún mig jafnvel meira en
nokkur prédikun.
Já þarna getið þér séð! svar-
aði ég. Svona eru bókmenntim-
ar áhrifamiklar!
Þetta voru síðustu orð mín
við hann. Um nónbil lagði ég af
stað með lestinni til Kristianiu.
Dómurinn um Knut Uamsun.
Framliald af bls. 96
'óumdeilanlegt, að hann hafi i raun
og veru þjáðst af varanlega veikl-
uðum sálargáfum, að minnsta kosti
frá byrjun hernámsins og lengi á eft-
ir. Rannsóknin leiddi í ljós, að þegar
í upphafi hernámsins var hann kom-
inn með æðakölkun á háu stigi, og
að 1942 fékk hann alvarlega heila-
blæðingu, sem leiddi til sjúklegs á-
stands, er nefnist afasi. Þessi sjúk-
leiki er bein afleiðing skemmdar í
heila, sem lýsir sér m. a. í þvi, að
erfitt er að finna rétt orð yfir hluti
og hugtök. Meðan rannsóknin fór
fram mátti enn greina leifar af
þessari veiklun. Rannsóknin leiddi
einnig í ljós, að komin voru til ýmis
önnur afbrigðileg sálræn einkenni
fyrir áhrif skemmdarinnar í heilan-
um. Þegar þar við bætist að skáldið
var næstum alveg einangrað frá
umhverfi sínu vegna heyrnardeyfð-
ar og hafði yfirleitt engin kynni af
viðhorfum og tilfinningum þjóðar
sinnar, verður imdir eins ljóst, að hin
sáiræna veiklun og einangrunin hlutu
að ráða mestu um skort hans á þjóð-
rækni.
Ályktunin um að Hamsun hafi
þjáðst af varanlega veikluðum sál-
argáfum árið 1946 er ekki í neinni
mótsögn við þá staðreynd, að hann.
gat árin 1948—49 skrifað bók eins
og Grasgrónar götur. Það er algild
reynsla, að ef heilablæðing endurtek-
ur sig ekki, batnar sálarástandið
smám saman, og það er ekkert undr-
imarefni, þótt sálarástand skáldsins
batnaði svo mikið á öllum þessum
árum, að hann gæti tekið sér aftur
penna í hönd. Flestir munu raunar
þeirrar skoðunar, að Grasgrónar göt-
ur standi fyrri verkum skáldsins
verulega að baki að bókmenntagildi.
Mitt álit er — og það er megin-
tilefni þessarar greinar — að fyrr-
greindar staðreyndir hljóti að verða
mjög þungar á metunum þegar kveð-
inn verður upp sögulega réttur dóm-
ur um skáldið. Hann sveik ekki af
því að hann vildi í samræmi við
herradýrkun sína bjóða löndum sín-
um byrginn og nota þetta tækifæri
til að láta áþreifanlega í Ijós andúð
sína á ameríkumönnum og englend-
ingum, heldur blátt áfram af því
að vegna veiklaðra sálargáfna skildi
hann ekki, að hann sveik Noreg og
um leið það sem var honum þrátt
fyrir allt dýrmætast af öllu: ástina
á Noregi. Það er að minnsta kosti
von mín, að þetta verði dómur sög-
unnar um hið mikla skáld vort.
— Gabriel Langfeldt.
URVAL — tímarit. Kemur út 6 sinnum á ári.
Ritstjóri Gísli Ólafsson, Leifsgötu 16, Reykjavík. Afgreiðsla Tjarnar-
götu 4, Pósthólf 365. Fæst hjá bóksölum um land allt.
ÚTGEFANDI : STEINDÓRSPRENT H.F.