Úrval - 01.10.1955, Síða 30

28
tJRVAL
félaga, sem gleymt hefur að
loka buxnakiaufinni, „annars
sleppur hesturinn út.“ Drauma-
hesturinn táknaði, eins og flest-
ir draumahestar, kynhvötina,
og ótti mannsins við, að hest-
urinn gerði ungunum mein,
táknaði áhyggjur hans út af
því að lauslæti hans yrði börn-
um hans til tjóns. Annað dæmi
er um kunningja minn, sem
eitt sinn hafði þau orð um
stúlku, að hún væri „skúr-
ræksni“. Nokkru síðar dreymdi
hann, að hann væri úti í slag-
veðursrigningu og varð að leita
hælis í hrörlegum skúr. En
þegar hann kom inn í skúrinn,
var snoturt og notalegt inni,
og hann vaknaði við notalega
vellíðan. Nú er hann kvæntur
, ,skúrræksninu“.
Ekki er fátítt, að hugsanir
manns í draumi séu skarplegri
en í vöku. Einn af lærisvein-
um Freuds, Adler, kom með
nýjar skýringar á draumum;
hann áleit að oft bæri að líta
á drauma sem líkingu, er tjáði
lífsmarkmið mannsins eða lífs-
línu; og annar lærisveinn, Jung,
gekk feti framar. Við saman-
burð á draumum sjúklinga
sinna og trúarhugmyndum
hinna ýmsu þjóða heims, fann
Jung, að táknmál hvorstveggja
var tiltakanlega líkt. Þessi upp-
götvun varð til þess að Jung
færði út svið vitundarinnar,
bætti við hana nýrri vídd, ef
svo mætti segja, alvitund, sem
er sameiginleg öllum mönnum.
Að áliti Jungs er þessi alvitund
eins og voldugt haf, sem rúm-
ar nútíð, fortíð og framtíð, eða
allt sem mennirnir hafa vitað
og hugsað frá upphafi. Það er
úr þessu hafi, sem skáld og
listamenn ausa þegar þeir skapa
listaverk, og þangað sækjum
við þá drauma, sem bera vitni
skarplegri hugsun en við höf-
um til að bera í vöku. Rétt er
þó að geta þess, að fæstir nú-
tímasálfræðingar viðurkenna
tilvist þessarar „samvitundar“
Jungs.
En sálfræðingarnir eru ekki
einu vísindamenn nútímans,
sem hafa lagt sig eftir draum-
um. Fyrir nokkrum árum vakti
enski stærðfræðingurinn J. W.
Dunne athygli með nokkrum
tilraunum, sem hann hafði gert
með tímann. Það hafði vakið
undrun Dunnes, að jafnvel hina
áreiðanlegustu menn dreymir
stundum fyrir daglátum. Eftir
stærðfræðilegum leiðum komst
Dunne til skilnings á eðli tím-
ans, sem bezt verður skýrt
með samlíkingu. Ef við hugsum
okkur, að við stöndum á ár-
bakka og sjáum ána til annarr-
ar handarinnar koma í ljós
framundan hæð og til hinnar
handarinnar hverfa á bak við
hæð, má líkja ánni við tímann
og staðnum, sem við stöndum
á, við nútímann, líðandi stund.
Við stöndum kyrr og sjáum
tímann koma á móti okkur úr
framtíðinni og hverfa aftur í
fortíðina. En séð úr lofti er áin