Úrval - 01.04.1956, Side 66

64
ÚRVAL
þorsta og örvar drykkju. Ef
sumum hjartasjúklingum er
leyft að borða mikið saltmeti,
drekka þeir meira vatn en lík-
aminn getur losað við sig og
vatn safnast í kviðarholið og
myndar bjúg á fótum. Svo virð-
ist sem þorstinn sé minna háð-
ur heildarvatnsmagninu í lík-
amanum heldur en hlutfállinu
milli vatnsmagnsins og tiltek-
inna fastra efna, einkum salta.
Sá sem neytir mikils salts verð-
ur þannig fyrir hlutfallslegri
þurrkun, sem merkir að salt-
magnið í vökvum líkamans er
óeðliiega mikið. Bjórstofur æra
þorstann upp í gestum sínum
með því að hafa á öllum borð-
um ókeypis saltaðar möndlur,
blásinn maís o. fl.
Þótt undarlegt kunni að virð-
ast, geta rottur lifað lengur án
vatns en matar. Fái þær fasta
fæðu en engan vökva, deyja þær
að jafnaði eftir 13 daga, en fái
þær vökvun en enga næringu,
lifa þær aðeins í 8,5 daga. Þessu
er yfirleitt öfugt farið um stærri
dýr, t. d. hunda og menn. Menn
hafa getað lifað matarlausir í
30 daga, en vatnslausir geta
þeir ekki lifað nærri svo lengi.
Hve lengi maðurinn getur lifað
án vatns, fer eftir aðstæðum.
Antonio Viterbi, pólitískur fangi
í 'Frakklanli á dögum byltingar-
innar, gerði hungurverkfall,
neytti hvorki matar né drykkj-
ar, og dó eftir 17 daga. En mað-
ur sem staddur er á eyðimörk
í brennandi sólarhita getur orð-
ið aðframkominn af þorsta á
nokkrurn klukkutímum. Við það
eitt að ganga 1 sólskini, getur
hann svitnað sem nemur einum
lítra á klukkustund. Þegar hann
hefur misst vatn sem nemur
1% af líkamsþunga hans, byrj-
ar hann að finna til þorsta. Við
5—8% missi er hann orðinn
svo þjáður, að honum liggur
við að örmagnast. Við 10%
missi er andleg og líkamleg líð-
an hans nærri óbærileg. Talið
er, að enginn geti lifað, sem
misst hefur vatn er nemur 20%
af líkamsþunga hans.
Um aldamótin síðustu lýsti
W. J. McGee, jarðfræðingur og
reyndur eyðimerkurfari, fimm
stigum eyðimerkurþorstans. Á
fyrsta stiginu (3 til 5% missir
vatns úr líkamanum) finnur
maður til vanlíðunar, verður
uppstökkur og kvartsjúkur; á-
stand hans vekur þó „frekar
kátínu en meðaumkun“ hjá fé-
lögum hans. Á öðru stigi (5—
10 %) finnst honum eins og
munnur hans sé úr bómull;
tungan límist við tennurnar;
hann er sífellt að kingja til þess
að losna við kökk, sem honum
finnst vera í hálsinum; honum
finnst andlitið tútna út, vegna
þess að hörundið dregst saman;
hann fer að tala við sjálfan sig
og sjá ofsjónir. Á þriðja stig-
inu (10—20%) verður tungan
eins og harður, dofinn klumpur;
augnalokin stirðna og hann star-
ir án þess að depla augunum;
hann getur ekki talað, aðeins