Gátt - 2014, Síða 68

68
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
g á t t – á r s r i t – 2 0 1 4
a) fyrir einstaklinginn til að átta sig betur á styrkleikum
sínum og kröfum atvinnulífsins. Niðurstöður mats
á almennri starfshæfni veita viðkomandi einnig
tækifæri til að styrkja þá hæfni sem hver og einn vill
og styrkja þannig stöðu sína á vinnumarkaði.
b) fyrir atvinnulífið til að byggja upp hæfni á vinnustað,
t.d. með fræðslu og þjálfun. Sömuleiðis til að nýta
í atvinnuauglýsingum, atvinnuviðtölum og frammi-
stöðumati starfsmanna.
c) fyrir skóla og fræðsluaðila til að draga fram og
þjálfa þá hæfniþætti sem lagðir eru til grundvallar til
undirbúnings fyrir þátttöku á vinnumarkaði.
Hjá FA er vaxandi þörf fyrir skilgreiningar á þáttum sem bæði
eru sameiginlegir flestum störfum og yfirfæranlegir milli
starfa. Slíkar skilgreiningar kæmu að gagni við greiningu
á hæfnikröfum starfa, við hönnun og skipulagningu náms
og ekki síst við náms- og starfsráðgjöf til einstaklinga. Því
var það kjörið tækifæri að taka þetta skrefi lengra og skil-
greina almenna starfshæfni á íslenskum vinnumarkaði2 sam-
hliða því að þróa nýjar aðferðir og verkfæri við greiningar á
hæfnikröfum starfa hjá FA. Þeim er lýst í annarri grein í þessu
tölublaði Gáttar (Guðmunda Kristinsdóttir, 2014). Fyrstu
hæfnigreiningarnar með þessum nýju verkfærum höfðu gefið
vísbendingar um hvað ætti heima í skilgreiningu á almennri
starfshæfni en leita þurfti fanga víðar til samanburðar.
N ý T T V e R K e F N I Í R A U N F Æ R N I -
M A T I
Árið 2012 hófst hjá FA verkefnið Þróun raunfærnimats til
að efla starfshæfni fullorðinna með litla formlega menntun
með tilkomu IPA styrks frá Evrópusambandinu (Fjóla María
Lárusdóttir; 2013). Einn hluti þess verkefnis var að vinna að
þróun hæfniviðmiða fyrir almenna starfshæfni og bjóða upp
á raunfærnimat í kjölfarið. Með því hófst markvisst starf við
þróun hæfniviðmiða með aðkomu fleiri aðila. Í þessum hluta
verkefnisins fólst að:
• greina hæfniviðmið fyrir almenna starfshæfni,
• útbúa gátlista og verkfæri fyrir raunfærnimat,
• koma af stað tilraunaverkefni, raunfærnimati fyrir 20
atvinnuleitendur,
2 Fyrir markhóp þann sem lög um framhaldsfræðslu ná til.
• meta tilraunaverkefnið að því loknu og endurbæta
gátlista og verkfæri út frá reynslunni.
Með því að veita fólki tækifæri til að fara í raunfærnimat
og máta sig við viðmið um almenna starfshæfni fær einstak-
lingur í hendur niðurstöður sem sýna hvar styrkleikar hans
liggja og þar með sér hann líka hvar hann ætti hugsanlega
að styrkja sig og efla til að styrkja stöðu sína almennt á
vinnumarkaði. Hafa ber í huga að slíkar niðurstöður eru alltaf
eign einstaklingsins og hann velur hvort og hvernig hann
nýtir þær. Kjósi hann svo getur hann nýtt þær til að efla eigin
hæfni. Aukinn skilningur á eigin hæfni getur hjálpað einstak-
lingi að taka næstu skref í starfsþróun og starfsleit, t.d. með
því að ákveða hvers konar störfum hann vill sinna, ákveða á
hvaða sviði nám og þjálfun ætti helst að vera og loks nýtist
hann við gerð ferilskrár ef viðkomandi er í starfsleit.
N Á N A R U M V e R K e F N I Ð
Myndaður var hópur til ráðgjafar um verkefnið með þátt-
töku aðila frá samtökum launafólks, stéttarfélögum, fyrir-
tækjum, Vinnumálastofnun, Kvasi og FA. Haldnir voru átta
fundir með hópnum þar sem áhersla var lögð á að skilgreina
viðfangsefnið og móta hæfniviðmið og aðferðafræði fyrir
raunfærnimatið.
Í undirbúningi verkefnisins voru skoðuð mismunandi hug-
tök og skilgreiningar á almennri starfshæfni í öðrum löndum.
Margar skilgreiningar má finna og er hug taka notkun mis-
munandi en á ensku er talað um „employability skills“ eða
„workability skills“, sem fela síðan gjarnan í sér aðra hæfni
(persónulega hæfni) sem ýmis hugtök eru notuð yfir, s.s. „soft
skills“, „basic skills“, „personal skills“ og „funda mental skills“.
Mikið efni um skilgreiningar var skoðað og skilgrein-
ingar og þættir voru bornir saman.3 Við nákvæma skoðun og
samanburð efnisins kom í ljós að sömu atriði komu fyrir aftur
og aftur með aðeins ólíkum áherslum. Conference Board of
Canada, sem er sjálfstæð, óháð rannsóknarstofnun í Kanada,
hefur sett fram skilgreiningu um almenna starfshæfni sem
er mjög vel útfærð og varð fljótlega helsta fyrirmyndin
(Employability Skills 2000+). Í kjölfarið var leitað til Human
3 Má þar nefna: Lykilhæfni í aðalnámskrá framhaldsskóla (2012), Átta
lykilhæfniþættir Evrópusambandsins („European Communities“ 2007);
Employability Skills Top 10, skilgreindir af atvinnurekendum í UK
(STEMNET e.d.), Revow (2010) hæfniþættir, sem skilgreindir voru í LdV.
Evrópuverkefni um raunfærnimat, unnið hjá FA í samstarfi sex landa og
Employability skills 2000+ frá Conference Board of Canada (2014).