Úrval - 01.05.1965, Síða 52

50
ir af verkum nokkurra málara, sem
þá voru litt þekktir — og hétu Van
Gogh, Gauguin, Matisse og Picasso.
Kaupmennirnir keyptu mikið af
myndum þessara málara, og án þess
að þeir gerðu sér grein fyrir því,
höfðu þeir eignazt mesta safn í
heimi af elztu verkum þessara
snillinga.
En eftir að heimsstyrjöldin skall
á 1914 var loku skotið fyrir frekari
málverkakaup rússnesku kaup-
mannanna. Síðan kom byltingin
1917, sem gerbreytti öllu í Rúss-
landi. Stjórnarvöldin gerðu safn
kaupmannanna upptækt.
í málverkaskrá Vetrarliallarinnar
eru taldir margir tugir mynda eftir
Matisse, 31 eftir Picasso, 14 eftir
Gauguin, 10 eftir Cézanne og auk
þess fjöldi málverka eftir alla helztu
impressionistana. í safninu er ein
kynleg eyða — þar eru engin verk
eftir fjóra beztu málara Rússa á
þessari öld: Kandinsky, Chagall,
Soutine og De Stael.
Ekkert listasafn i heimi hefur
orðið fyrir slikum áföllum sem
Vetrarhöllin. Nótt eina árið 1837
kom eldur upp á annarri hæð hall-
arinnar. Eldurinn var ógurlegur i
fyrstu, og þar sem þjónustuliðið var
2000 manns, átti að vera auðvelt
að slökkva hann. En til allrar ó-
hamingju voru höfð svín og endur
í nokkrum herbergjum á neðstu
hæðinni, auk heybirgða. Eldurinn
varð ekki slökktur fyrr en eftir
fimm daga og mikill hluti hanllar-
innar brann til grunna. Nikulás I
lét þegar hefja endurbyggingu og
innan tíðar flutti hann aftur i höll-
ina með hinum 2000 þjónum sín-
ÚRVAL
um og nýrri reglugerð: „Engin svín,
engar endur og ekkert hey.“
í byltingunni, 1917 hafði Ker-
enskystjórnin aðalbækistöð sina i
Vetrarhöllinni. í nóvember, þegar
kommúnistar ákváðu að taka völd-
in, ruddust byltingarsinnaðir her-
menn inn i höllina með byssur á
lofti. í nokkrar klukkustundir var
óljóst, hvor aðilinn mundi verða
ofan á, en að lokum náðu hermenn
Lenins undirtökunum, án þess að
eyðileggja höllina. Þegar keisarinn
var horfinn og Vetrarhöllin ekki
lengur bústaður hans, var hún öll
gerð að safni, eins og hún er enn
þann dag i dag.
í siðari heimsstyrjöldinni var
Leningrad umsetin af þýzkum herj-
um i 900 daga. Vetrarhöllin varð
fyrir 32 sprengikúlum og tvisvar
voru loftárásir gerðar á hana. í
þessum árásum eyðilögðust 600 her-
bergi, en engin meiriháttar lista-
verk skemmdust, því að þau höfðu
verið flutt austur fyrir Úralfjöll.
Og þegar stríðinu lauk var tekið
til óspilltra málanna og öllu komið
i samt lag.
Ég spurði kommúnista einn,
hversvegna ráðstjórnin legði svo
mikið kapp á að halda við þess-
um gömlu minjum frá keisaratím-
anum. Hann svaraði: „Keisararnir
voru hluti af rússneskri sögu. Við
elskum allt sem rússneskt er.“
Vetrarhöllin varð samt fyrir
miklu tjóni af völdum kommúnista
Árið 1927 voru stjórnarvöldin i
mikilli fjárþröng og var þá ákveðið
að selja nokkra tugi af frægustu
listaverkum safnsins. Umboðsmenn
stjórnarinnar fóru um alla Evrópu