Úrval - 01.11.1965, Side 66

04
URVAL
Menntun framkvæmdastjórans fer
eftir því, hvers eðlis fyrirtækið er,
en menntun embættismannsins, sem
ráðuneytið hefir til umsjónar, þarf
eigi að breytast við tilkomu hins
nýja fyrirtækis með sérstökum
f ramkvæmdastj óra.
Tækniþróun síðustu ára hefir orð-
ið mjög ör og virðist fara hrað-
vaxandi. Við það hefir orðið mik-
ill vöxtur í margs konar fyrirtækj-
um bæði ríkisins og í einkarekstri.
Kemur þá fram hættan á því, að
fyrirtæki vaxi yfir höfuð forstjóra
sínum. Hann þarf þá að geta sýnt
þá skipulagshæfileika, að fyrirtæki
hans fylgist með eðlilegum vexti,
svo að vöxturinn tálmist ekki. Hann
þarf að kunna þá list að láta aðra
vinna fyrir sig þau verk, sem hann
kemst ekki lengur yfir sjálfur, en
beina störfum sínum meira í þá
átt að fylgjast með störfum ann-
arra og sjá til að þau verði vel af
hendi leyst. Hann þarf að skipu-
leggja framkvæmdastjórn fyrirtæk-
isins þannig, að eigi sé aðeins dag-
legum rekstri borgið eins og hann
er í dag, heldur og eins og hann
þarf að vera á næstu árum. Hann
þarf því að koma sér upp áætlana-
deild við fyrirtækið, er gerir út-
reikninga um vöxtinn frá ári til árs
og um áratugi og síðan þarf hann að
efna til rannsókna á því, hvers sé
þörf í framtíðinni og hvernig full-
nægja megi vaxandi þörfum og nýj-
um þörfum. Kemur þá að því, að
framkvæmdastjóri þarf að ráða til
sín aðstoðarmenn með sérþekkingu
tæknilega, raunvísindalega eða við-
skiptalega, eftir því á hvaða sviði
fyrirtækið starfar. Verður þetta til
þess að verkaskipting kemst á innan
framkvæmdastjórnarinnar. Þar
koma til yfirmenn deilda með mis-
munandi sérmenntun, sem fram-
kvæmdastjóri er settur yfir, en eru
honum til nauðsynlegrar leiðbein-
ingar um viðgang fyrirtækisins.
Þessir yfirmenn sérdeildanna þurfa
oft og einatt að starfa sjálfstætt
á sínu sérsviði og jafnvel að ráða
sjálfir verkefnum sínum í þágu
fyrirtækisins, enda þótt fram-
kvæmdastjórinn sé yfir þá settur.
Hér verður eigi rakin þessi deilda-
skipting nánar, en einkum að því
spurt, hver eigi að vera menntun
framkvæmdastjórans sjálfs. Sé
fyrirtækið aðallega tæknilegs eðl-
is í byggingu og rekstri eins og
t.d. Rafmagnsveitur ríkisins, Vega-
gerð ríkisins, hafnarframkvæmdir,
sementsverksmiðja, vélsmiðja o.fl.,
tel ég víst, að verkfræðileg mennt-
un á tilheyrandi sviði sé sú mennt-
un, sem drýgst verður til góðs á-
rangurs. Enda hefir sú raun á orð-
ið, að forstjórastöður þeirra fyrir-
tækja, sem nefnd voru, hafa hjá
okkur verið skipaðar verkfræðing-
um. Kemur þá menntun þeirra að
mestum notum embætismanni þeim,
sem yfir er settur í ráðuneyti eða
ráðherranum.
Sé fyrirtækið fyrst og fremst á
sviði verzlunar, tel ég víst, að til-
heyrandi verzlunarmenntun, við-
skipta- og hagfræði verði notadrýgst
á samsvarandi hátt og á ég þá við
háskólamenntun eða ígildi hennar.
Ef fyrirtæki verður svo stórt, að
forstjórinn getur ekki sjálfur fylgzt
með öllum daglegum rekstri, held-
ur þarf að hafa til aðstoðar yfir-