Úrval - 01.02.1968, Page 122

120
ÚRVAL
beztu hugmyndir humanista frá
þessum tíma.
Gargantua var kallaður heim frá
París til að stríða fyrir föður sinn,
er háði stríð við nágrannakóng,
sem Picrochole hét. Þessari styrj-
öld er lýst af mikilli nákvæmni og
fer til þess langt mál og Rabelais
hefur auðsæilega mikla ánægju af
að draga upp myndina af aðalhetj-
unni í flokki Gargantua, en það
var glaðsinna og klerklærður ná-
ungi, sem hafði heldur slæmt orð
á sér og var kallaður Jón munkur.
Stríðinu lauk þannig, að Picrochole
var sigraður og friður komst á og
þá vann Gargantua að því að stofn-
að væri klaustur og skildi Jón
munkur vera þar ábóti, og áttu það
að vera laun hans fyrir hina fræki-
!egu framgöngu hans í stríðinu.
Lýsingin á þessu klaustri í Thel-
oma er einn af bezt skrifuðu köfl-
unurn í ritinu frá bókmenntasjónar-
m:ð:. Það er greinilegt að Rabelais
hefur lagt sig fram um að lýsa öllu
andstætt því, sem var í klaustrum
þessara daga atmennt og hann sjálf-
ur þekkti svo vel:
..Það er nú fyrst,“ sagði Gargan-
tua, „að þú mátt ekki reisa múr
umhverfis klaustur þitt, því að öll
önnur klaustur eru með háum múr-
veggjum . . . og vegna þess, að í
öllum öðrum klaustrum er allt í
föslum skorðum, takmarkað og
gengur eftir klukku, skal í þessu
klaustri engin klukka vera né sól-
skífa, hetdur skal líf manna í þess-
ari nýju stofnun fara eftir því sem
við á hverju sinni og atvik falla
til. Því að það er einhver versta
tímaeyðsla. sem ég þekki, að miða
líf sitt við klukkuna og telja stund-
irnar. Að hvaða gagni kemur það
m-nninum. Það getur ekki verið um
ne.ina meiri ógæfu að ræða í ver-
öldinni en þá, að láta bjöllu stjórna
lífi sínu en ekki eigin dómgreind
og skoðanir.11
Os bað fvleia fleiri slíkar athuga-
semdir. Ein þeirra er svohlióðandi:
..Vegna þess að bæði körlum og
konum, sem gengu á hönd trúar-
reelu. var gerl bað að skyldu, eftir
að reynsluárinu lauk, að dvelja í
klaustrum alla sína tíð og hlíta þar
boði og banni, þá skyldi sú regla
r'kia í þessu klaustri, að þar skyldi
hverjum, hvort heldur var kari eða
knna. leyft að yfirgefa klaustrið í
friði, sem þeim þóknaðist að gera
það.“ Og hann segir: ..Af því að sú
vpr venian, að það fólk. sem gekk
á hönd reglu, varð að vinna eið að
þrennu: lifa í sldrlífi, lifa við fá-
tækt og hlýðni, þá skyldi fólk í þessu
klaustri mega ganga í heiðarlegt
hiónaband. safna auði og búa við
friálsræði." — Siálf byggingin var
r'-i'-ule'? höll. r:kmannlega búin
húsgögnum og tjölduð innan dúk-
um úr björtum og litrikum efnum
og föt manna skorin eftir tízku, —
í stað hinna gráu tjalda og veggja
kl"ustursins og kuflanna.
Og hverjar voru svo reglur þessa
fyrirmyndarklausturs. Það var ekki
nema ein regla og hún hljóðaði svo:
„Hagaðu þér eins og þér sýnist.“
Lífi sínu áttu klausturbúar ekki að
eyða í að lifa eftir lögum eða boð-
um eða reglum, heldur að sínum
eigin' vilja og sér til ánægju. - Þeir
fóru á fætur, þegar þeim hentaði,
átu. og drukku, unnu og sváfu eftir