Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar - 01.06.1998, Qupperneq 7

5
Sjómannadagsblað Snæfellsbæjar 1998
og Markúsi Einarssyni um borð í
fisktökuskip úti á höfn og gátum
við talið skipstjórann, sem var
sænskur, á að koma upp að Norð-
urgarðinum um háflæði ef
Víglundur lóðsaði og tæki alla
ábyrgð á skipinu. Þetta tókst allt
vel og hygg ég að þetta hafi verið í
fyrsta sinn sem stórt skip lagðist
að Norðurgarðinum og var af-
greitt þar en veður var mjög gott
er það gerðist.
Húsakostur og raflýsing
Á göngu minni um Olafsvík
þennan dag sýndist mér húsakost-
ur víðast hvar nokkuð góður og
mun betri en t.d. á Austfjörðum
og Vestfjörðum þar sem ég hafði
farið um nýlega. Taldist mér til að
um 40 ný hús eða íbúðir hefðu
verið reist hér síðustu 10 árin.
Um kvöldið vakti það athygli
mína að ljós voru slökkt á mið-
nætti í öllu þorpinu en þá var
ljósorka fengin frá dieselvél í
frystihúsinu, og til að spara var
drepið á mótornum yfir nóttina
og ekki kveikt aftur fyrr en vinnu-
tími var að hefjast að morgni
dags. Notuðu menn því olíu-
lampa eða kerti ef á þurfti að
halda að næturlagi. Ef hins vegar
var kona að fæða barn eða sérstak-
lega stóð á voru rafmagnsljós höfð
á alla nóttina. Einnig yfir vertíð-
ina voru alltaf höfð ljós allan sól-
arhringinn. Það var ekki fyrr en
með tilkomu Fossárvirkjunar
haustið 1954 sem þetta breyttist.
Hafin störf -
Sjómannatékkarnir
Næsta dag hóf ég störf á skrif-
stofu Kaupfélagsins Dagsbrún er
hafði starfað í nærri 10 ár og var
þá undir stjórn Alexanders Stef-
ánssonar sem var einn dugmesti
framkvæmdamaður Ólsara á þess-
um tíma. Meðal annars gegngdi
ég störfum gjaldkera. Það varð til
þess að á skömmum tíma- næstu
vikum og mánuðum, kynntist ég
nöfnum flestra sjómanna á staðn-
um, fjölskyldum þeirra og nöfn-
um útgerðarmanna. Þetta stafaði
af þeim sérstöku aðstæðum að
enginn banki var á staðnum en
góður sparisjóður, sem samt sem
áður hafði ekki afl eða aðstæður
til að liggja með mikið af seðlum.
Nú háttaði svo til að útgerðar-
mennirnir borguðu sínum sjó-
mönnum út mánaðartryggingu
með ávísun sem var kr. 3.000,- á
mánuði ef ég man rétt árið 1953.
Ávísuninni þurfti að skipta, en
vegna seðlaleysis sparisjóðsins,
komu konur sjómannanna eða
börn þeirra í Dagsbrún til að
kaupa til heimilisins og borguðu
með stóru ávísuninni. Dagsbrún
hafði heldur ekki peningaseðla til
að leysa inn ávísunina og var því
algengast að málið væri leyst með
því að ef borgað var með kr.
3000,- ávísun fékk sá hinn sami
aðra ávísun til baka upp á kannski
2.500,- og peninga fyrir mismun
á úttekt og tvö þúsund og fimm-
hundruð krónunum. - Stundum
jafnvel framleiddi sparisjóðurinn
500 og 1000 króna ávísanir sér-
staklega ætlaðar tii að nota sem
skipti ávísanir.-Börnin eða konan
urðu að skrifa framsal á ávísunina
sem var stíluð á sjómanninn og
gefin út af útgerðarmanninum því
á venjulegum opnunartíma versl-
ana voru flestir sjómennirnir í
róðri. Þannig sá ég strax á fleygi-
ferð allra þessara ávísana, nöfn
sjómannanna, eiginkvenna þeirra
eða barna, auk útgerðarmannsins
og þá um leið á hvaða bát við-
komandi sjómaður væri og þekkti
því flesta Ólsara með nafni eftir
fyrstu vertíðina.
Skipstjórar og bátar 1953
Á fyrstu vetrarvertíðinni 1953
var afli tregur. Landhelgin hafði
þá nýlega verið færð út í 4 mílur
og áhrifa þeirrar aðgerða enn ekki
farið að gæta. Minnist ég þess að
einn skipstjórinn hafði orð á því
við mig að hann yrði aldeilis
ánægður ef honum tækist að fiska
500 tonn á vertíðinni, en honum
tókst það því miður ekki þá en
bætti um betur síðar. Oft voru
Jónas Guðmundsson.
landlegur þennan vetur og tíð
rysjótt og ennþá sá siður að sjó-
menn söfnuðust saman utan við
verslanirnar í Ólafsvík, eða inni í
þeim og stóðu þar oft lengi dags á
skrafelsi og spáðu í veðrið, veiði-
horfur og fréttir dagsins sem
gengu manna á meðal. Eirt sinn
er svo stóð og ég kom að Dags-
Höfnin í Ólafsvík um miðjan 6. áratuginn.