Saga - 2017, Blaðsíða 9

steinunn kristjánsdóttir
vala gunnarsdóttir
Bjallan í Helgafellskirkju
Á sönglofti Helgafellskirkju í Helgafellssveit hangir bjalla sem lítið
fer fyrir. Ef betur er að gáð er hún afar merkileg. Á henni er áletrun-
in: da pacem domine in diebvs nostris mdxlvii — eða „Gef
þú Drottinn frið á vorum dögum 1547.“ Áletrunin er þekkt á öðrum
bjöllum frá sama tíma og er að líkindum upphaf bænar sem á
íslensku hljóðar svo:
Gef þú Drottinn frið á vorum dögum.
Því það er enginn annar,
sem berst fyrir okkur
ef ekki þú, okkar Guð.
Á bjöllunni eru einnig upphafsstafirnir H G með blaðskrauti á milli.
Merkið er hefðbundið og vísar til þess sem steypti hana. Mörg
klukkumerki miðalda eru þekkt en þetta merki fannst hins vegar
ekki á lista yfir þekkta framleiðendur þegar að því var leitað.
Á bjöllunni eru líka mynd og tákn sem gera hana einmitt svo sér-
staka. Myndin sýnir konu sitjandi með opna bók í hægri hendi. Sitt
hvoru megin við hana eru tvö tákn: blóm og granatepli. konan er
með slæðu og geislabaug en það er merki um helgi hennar. Aftan
við hana til hægri er turn, auðkenni heilagrar Barböru. Má því fast-
lega gera ráð fyrir því að þetta sé hún. Táknin tvö tengjast Barböru
á hinn bóginn ekki, heldur hinni frægu Túdorætt á Englandi.
Blómið er merki ættarinnar — sjálf túdorrósin — og granateplið er
skjaldarmerki ættar katrínar af Aragóníu er giftist Hinriki VIII, sem
var af ætt Túdora og konungur Englands 1509–1547. Þegar táknin
eru höfð saman vísa þau allajafna til hjónabands þeirra en þau koma
fyrir í skjaldarmerki konungshjónanna og sjást einnig á ýmsum
gripum frá Englandi. Saman koma túdorrósin, granateplið og Bar -
bara hins vegar hvergi öll fyrir nema á silfurbrynju Hinriks VIII og
Saga LV:1 (2017), bls. 7–11.
F O R S Í Ð U M y N D I N
Saga vor 2017.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 18.5.2017 11:01 Page 7