Morgunblaðið - 10.05.1994, Blaðsíða 20

20 ÞRIÐJUDAGÚR 10. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Gróin
viðhorf
MYNPLIST
Ilafnarborg
GRUPPE 5, FRÁ NOREGR
Opið 14-18 alla daga
8.-30. mai
nema þriðjudaga.
Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ ERU mikilvægir gestir frá
Noregi, sem út maímánuð fylla krók
og kima Hafnarborgar, með fjöl-
breytilegum myndverkum sínum.
Meðlimir listhópsins „Gruppe 5“,
teljast til þeirrar kynslóðar norskra
myndlistarmanna, sem ruddi óhlut-
lægum viðhorfum braut í sínu
heimalandi á sjötta og sjöunda ára-
tugnum. Til viðbótar sjáum við í
þróun listar þeirra mjög svipaðar
viðhorfsbreytingar og áttu sér stað
annars staðar á Norðurlöndum, og
þá einnig hér á landi. Þannig séð
er þetta afar lærdómsrík sýning
fyrir unnendur málverksins og
yngri kynslóðir myndlistarmanna.
Það er margt sem hér kemur til.
Fyrir hið fyrsta er um listhóp að
ræða, og meðlimir hans töldust
upprunalega í framvarðasveit nú-
viðhorfa í heimalandi sínu, þarnæst
snúa sumir aftur til hins hlutlæga
veruleika og loks taka þeir að rækta
málverkið í sjálfu sér öðru fremur
án tillits til þess hvort myndefnið
sé hlutlægt eða óhlutlægt. Þannig
sýnir málari á borð við Hákon Ble-
ken á sér margar hliðar og þó að
mest beri á ábúðarmiklum fígúrum
eru þar einnig Ijóðrænar myndir,
sem minna um sumt á málverk
hans á eftirminnilegri sýningu Nor-
ræna myndlistarbandalagsins að
Kjarvalsstöðum 1972.
Á líkan hátt og átti sér stað hér,
halda svo sumir sínu striki gegnum
þykkt og þunnt hvort sem það staf-
ar af staðestu eða einhæfni. Aðalat-
riðið er auðvitað að vera trúr sann-
færingu sinni og marka list sinni
svið innan eigin tófta og garða.
Fáar Norðurlandaþjóðir hafa
gert það með eins miklum ágætum
og Norðmenn, og mega menn nefna
þetta íhaldsemi, en vísa má til og
minna á, að þetta hefur ekkert með
það að gera að glata sambandinu
við umheiminn, og þannig eru tvö
vegleg söfn samtímalistar í Ósló.
En það er eitthvað rammgert og
þjóðlegt í myndum þeirra, jafnvel
þeim óhlutlægustu eins og Lars
Tiller, Roar Wold og Ramon Isern,
sem kemur einkum fram í yfir-
veguðum og traustum vinnubrögð-
um. Og þessi vinnubrögð hafa þeir
sótt til erfðavenjunnar sem ræktuð
var á margan hátt af prófessorum
listaháskólans í Ósló um langt
skeið.
Hér er ég öllu öðru fremur að
vísa til agaðs handverks og þekk-
ingar á innri grunnmálum mál-
verksins, og þeirra grundvallarat-
riða sem ptýða verk allra góðra
málara, en þessi atriði hafa víðast
verið á undanhaldi. Síður til ytra
byrðis og hugmyndafræði sem einn-
ig verða að hafa sinn gang.
Mér er skólabróðir minn hjá Jean
Heiberg veturinn 1952-53, hinn hlé-
drægi en kenningaglaði Halfdan
Ljösne í fersku minni, Óló um þær
mundir hefði ég einna síst spáð
honum prófessorsembætti við skól-
ann í framtíðinni, hvað þá rektors-
embætti. Prófessor var hann þó í
meira en aldarfjórðung (1967-83)
og rektor 1974-77.
Það var einfaldlega að þeir sem
aðhylltust ný viðhorf, sem þá þegar
voru jafnvel á bráðu undanhaldi í
París, voru álitnir sérvitringar, og
abstraktmálari eins og t.d. Tore
Heramb algjör hérvillingur! Menn
kunnu t.d. naumast að meta magn-
aðar sýningar á verkum Henri Mo-
ore og Marino Marini sem þá gistu
Kunstnerenes Hus, en öll akadem-
HJ Electrolux
uppþvottavél
Hljóöláta
heimilis-
hjálpin
Heimasmiðjan

LISTIR
Hákon Bleken Ramon Isern Halvdan Ljösne
Lars Johan Tiller Roar Wold
ían var þá baka til í þeirri byggingu.
Þeir sem héldu uppi merkjum
núlista voru fámennur hópur
manna, og það var langt í land að
núlistir yrðu að kennslufagi í skól-
um, og hvað þá að sandkassaleik
þeirra er hafna mikilvægi undir-
stöðuatriðanna, en telja sjálfa sig
og hugmyndafræðina mikilvægari.
Ungir, sem fá núlistirnar bar-
áttulaust í æð, mættu minnast.
þessa í staðinn fyrir að gera hróp
að þeim mönnum sem ruddu braut-
ina af eldmóði og óeigingimi, en
það harðræði og mótlæti sem slíkir
áttu við að stríða lengi vel þekkir
það ekki par til. Það telst mikilvæg-
ast, að menn kynnast öguðu mál-
verki á þessari sýningu, sem hefur
þann eina samhljóm sem felst í leit
að innri lífæðum myndflatarins, en
að öðru leyti eru fimmmenningarn-
ir harla ólíkir innbyrðis og erfítt
að gera upp á milli þeirra. Má
kannski segja, að hið eina sameigin-
lega með þeim sé að þeir eru allir
ættaðir frá Þrándheimi!
- Lars Tiller telst strangflata-
listamaðurinn í hópnum, en á fjöl-
þættari og mýkri veginn, því að
dúkar hans hafa yfir sér dijúgan
þokka svo sem kemur fram í verk-
unum „Fúga í bláum lit“ frá
1978-79 (1), „Við brúna“ frá 1966
(5), en þó einkum „Rautt og blátt
rými“ frá 1972 (8).
Kannski er norsk erfðavenja
einna merkjanlegust í verkum Ha-
kon Blekens, svo sem hún birtist í
verkum þeirra Sigurd Winge, Ame
Ekeland og Kai Fjell, en maður
skynjar sterkan persónuleika mál-
arans sjálfs í dúkum hans. Sérstæð
og áhrifamikil er hin
málaða klippimynd
„Tekið niður“ frá 1981
(7), en „Trílógía um
sársauka Adrians" frá
1992 (14), er mun
meira í anda erfðavenj-
unnar. Þá eru hreinar
fígúramyndir hans
mjög kröftuglega mál-
aðar. Hafi málverks
Halfdans Ljösne ein-
hvern tíma einkennst
af fræðikenninga árátt-
unni, hefur hann með
tímanum þróað þær í
skynrænar kenndir til
formræns litaryþma. Kenninganna
sér aðallega stað í flókinni upp-
byggingu smáforma t.d. í myndinni
„Blá dómkirkja" frá 1993 (15), en
. hann ræður jafn vel við einfaldari
form svo sem fram kemur í mynd-
unum „Vinnustofa" frá 1993 (18)
og „Til minningar um sæfarann
Stratis" frá 1989 (21). Hafið og
fjölbreytileiki þess, virðist vera rík-
ur þáttur í myndheimi Roars Wold
og litir hans era gagnsæir og
mettaðir. Þetta kemur einkum fram
í verkunum „Blátt rými“ frá 1989
(25), „Hafíð" frá 1989 (28) og „Stór
Klöpp“ frá 1966 (30), sem allar era
mjög heildstæðar. Það er léttur blær
og suðrænn funi í myndum Ramon
Isern sem lést 1989, en hann á líka
upprana sinn og skólun að sækja
til Barcelona. Klippimyndir hans
eru fjörlega útfærðar og eru um
leið mjög jarðbundnar og að því
leyti minnir hann á ýmsa spánska
núlistamenn. Það er mikil birta í
myndinni „Olsen fjölskyldan gefur
sig fram“ frá 1985 (38), og mynd-
irnar „Hannibal fellur í Persastríð-
inu“, sem er án ártals (40) og „Nei
við fasismanum" frá 1977-78 sýna
hve breiðu formrænu sviði hann
réði yfir. Það er meiri alvara í
járnskúlptúranum og þó minnir
hann hér einnig á sinn spánska
upprana.
Aðalveigurinn við sýninguna í
heild hlýtur að vera sjálft markað
vinnuferlið, því það hefur ekki gerst
áður að jafn þróuð og öguð vinnu-
brögð hafí blasað við úr hverju
horni Hafnarborgar. Maður þakkar
með virktum fyrir sig...
Bragi Ásgeirsson
i FISKRÉTTIR LINDARINNAR
FISKMATSEÐILL HEIMILISMATSEÐILL
til dæmis: Léttsteiktar svartfugls- bríngur kr. 1.250,- Pönnusteikt kolaflök kr. 1.020,- Smjörsteikt keiluflök kr. 970,- Hvítlauksristaður steinbítur kr. 950,- 3 Ijúfir smáréttir kr. 1.320,- til dæmis: Fiskbollur m/lauksósu kr. 870,- Plokkfiskur m/rúgbrauði kr. 890,- Sildardiskur kr. 780,- Súpa, heimabakað brauð og salatbar fylgja öllum réttum.
l 70% afsláttur af mat gegn framvísun þessa rniða.
l/AÍP/Af
Dana Roes
sýnir í
Straumi
NÚ stendur yfir málverkasýn-
ing Dönu Roes í listamiðstöð-
inni Straumi.
Dana Roes lauk MFA prófi
frá University of Pennsylvania
og hefur haldið ýmsar sýningar
í Bandaríkjunum. Dana hlaut
Fulbright styrk á. vegum
Menntastofnunar íslands og
Bandaríkjanna til að vinna að
list sinni á íslandi 1993-94.
Dana hefur dvalið í gestavinnu-
stofunni í Straumi, þar sem hún
heldur sýninguna.
Sýningin opnaði laugardag-
inn 7. maí sl. og lýkur sunnu-
daginn 22. maí. Sýningin er
opin frá kl. 14-18 alla daga.
Eitt verka Dönu Roes.
Sýning
grunnskóla-
nema í Eden
Hveragerði - Sýningu grunn-
skólanema í Hveragerði sem
haldin var í Eden um páskana
lauk nýverið. Bragi Einarsson,
forstjóri Eden, veitti viðurkenn-
ingar fyrir bestu myndverkin.
Nemendum var skipt í þijú stig
eftir aldri og þeir sem hlutu
viðui^kenningu voru eftirtaldir.
Á elsta stigi hlaut Unnur Unn-
steinsdóttir fyrstu verðlaun,
Páll Ólafsson varð í öðru sæti
og Halldóra Steindórsdóttir í
því þriðja. Á miðstigi var Eyrún
Sigurðardóttir í fýrsta sæti,
Mark David Chenery í öðra og
Þórarinn Jóhannsson í því
þriðja. Á yngsta stigi var það
Anna Guðbjört Sveinsdóttir
sem hlaut fyrstu verðlaun, Ólöf
Guðmundsdóttir fékk önnur
verðlaun og María Rún Þor-
steinsdóttir þriðju verðlaun.
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAOASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI