Morgunblaðið - 10.05.1994, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 10. MAÍ 1994 29
tina?
kvæmdastjóri Krabbameinsfélags
Reykjavíkur, telur óhjákvæmilegt að
setja vissar boð- og bannreglur og
segir að stundum sé jafnvel beðið
eftir þeim til að leysa vanda sem upp
hefur komið. Eftir að slíkar reglur
séu settar þá sé alveg ótvírætt skylt
að taka á málunum með tilteknum
hætti. Þorvarður sagðist t.d. vita að
í sumum grunnskólum væri nánast
beðið eftir að þar verði algjörlega
bannað að reykja, eins og gert er ráð
fyrir í frumvarpinu. Stór hluti grunn-
skóla hefur að hans sögn þegar út-
hýst reykingum og þónokkrir fram-
haldsskólar einnig. „Breytingin á við-
horfi til reykinga hefur verið svo ör
hjá okkur undanfarið að svona reglur
falla ekki í grýtta jörð,“ sagði Þor-
varður.
Fyrstu tóbaksvarnalögin voru sett
árið 1977 og hétu þau Lög um ráð-
stafanir til að draga úr tóbaksreyk-
ingum. í 3. grein þeirra segir að ráð-
herra sé heimilt að leggja bann við
tóbaksreykingum í húsakynnum sem
eru til almenningsnota. Þá segir að
við veitingu heimildar til rekstrar
langferðabifreiða, flugvéla, farþega-
skipa, leigubifreiða og hvers konar
annarra farartækja, sem rekin eru
gegn gjaldtöku, sé heimilt að setja
skilyrði um reykingabann að nokkru
eða öllu í farartækinu. í september
1978 ritaði Bandalag íslenskra leigu-
bifreiðastjóra heilbrigðisráðherra
bréf þar sem það fór fram á að hann
gæfi út reglugerð um bann við reyk-
ingum í leigubifreiðum og var það
gert skömmu síðar.
Bann við reykingum í flugvélum
og langferðabifreiðum hefur smám
saman orðið víðtækara og hafa fyr-
irtækin í sumum tilfellum gengið á
undan löggjafanum í að takmarka
reykingar eða banna þær með öllu.
Önnur grein frumvarps til tób-
aksvarnalaga er að sögn Þorvarðar
eins konar stefnuyfirlýsing en fyrsta
málsgrein hennar segir að það sé
réttur hvers manns að þurfa ekki að
anda að sér lofti sem mengað er tób-
aksreyk af völdum annarra. Með
annarri málsgrein er þeim sem
—-------- ábyrgð ber á barni gert
lanir skylt að sjá til þess að það
rinnar nJ^’ réttar skv. fyrstu
. . málsgrein, einnig þar sem
raæmi reykjngaj eru ekki bannað-
““““““ ar. Má túlka það svo að sú
skylda nái einnig inn á heimilin.
Ákvæði þetta er þó viðurlagalaust.
Þorvarður segir að þeir, sem vinna
að tóbaksvörnum, séu sammála um
að það þurfi að gera allt sem mögu-
legt er á hverjum tíma til að ungt
fólk byrji ekki að reykja, t.d. með
löggjöf og verðlagningu tóbaks. Þá
þurfi að draga sem mest úr tóbaks-
mengun andrúmsloftsins og stefna
að því að sem allra flestir reykinga-
menn sjái að sér og hætti að reykja.
Bardagar hafa geisað í Jemen undanfarið og á sunnudag flutti
flugvél SÞ 170 útlendinga frá Sanaa, þar á meðal þijá íslendinga
f MESTRIHÆTTU
í FLUGVÉLINNI
Guðrún Margrét Guð-
mundsdóttir var búsett
í Jemen ásamt fjöl-
skyldu sinni en henni
tókst að komast úr
landi á sunnudag. Ás-
laug Ásgeirsdóttir
ræðir við hana um
brottflutninginn og
ástandið í landinu.
-w-r * 1 * /*• / y / f a Keuter
Heilar a hufi 1 Jordamu
gefur dætrum sínum, þeim Nadine og Denise, að borða á flugvell-
Vöruflutningavél á vegum Sameinuðu þjóðanna flutti mæðgurnar úr landi.
GUÐRÚN Margrét Guðmundsdóttir
inum í Amman í Jórdaníu.
* Reuter
Obreyttir borgarar
ÓBREYTTIR borgarar í Sanaa klifra niður af
vörubílspalli undir vökulu augum hermanna
Norður-Jemena sem fylgjast grannt með.
Reuter
Rjúkandi rústir
RJÚKANDI rústir vöruflutningabifreiða á göt-
um Sanaa, fyrrum höfðurborgar Norður-Jemen,
en átök hafa geisað í Jemen frá því í byijun mai.
Guðrún Margrét Guðmunds-
dóttir og dætur hennar
tvær komust til Amman í
Jórdaníu frá borginni
Sanaa í Jemen á sunnudag,
en bardagar hafa geisað í landinu
milli norðan- og sunnanmanna frá því
í byijun maí. Jemen hefur verið sam-
bandslaust við umheiminn frá því á
fimmtudag. Guðrún Margrét segir að
ferðin hafi gengið vel, þær hafi að
vísu þurft að bíða í þijá klukkutíma
á flugvellinum í Sanaa áður en flug-
vél á vegum Sameinuðu þjóðanna sem
flutti þær á brott fékk að fara í loft-
ið. Mæðgurnar eru væntanlegar til
íslands í dag. Eiginmaður Guðrúnar
Margrétar, Hannes Yaghi, er enn í
Jemen.
„Það var gott að lenda og vera
komin hingað til Amman, segir hún.
Þegar hún kom þangað var það henn-
ar fyrsta verk að kaupa samlokur og
vatn handa dætrunum tveimur, þeim
Nadine, fjögnrra ára, og Denise,
tveggja ára, sem voru orðnar svangar
eftir ferðina, enda hvorki búnar að
fá vott né þurrt í nokkurn tíma.
Áður en flugvélin fór í loftið voru
mæðgurnar búnar að bíða á flugvell-
inum í um þijá tíma. Vélin lagði síð-
an af stað til Amman um kl. 13.30
og tók flugið um þijá klukkutíma.
Hún segir að það hafi verið hættu-
legt að bíða á flugvellinum, því sunn-
anmenn höfðu verið að reyna að
varpa sprengjum á flugvöllinn.
Vélin sem flutti þær til Amman
var rússnesk vöruflutningavél. Guð-
rún Margrét segir að farþegarnir
hafi þurft að sitja á bekkjum og voru
belti fyrir tvo til þijá saman. Far-
angri fólksins var komið fyrir í gang-
veginum. „Vélin var mikið skrapa-
tól,“ segir hún. „Það var mikill há-
vaði og þrýstingur í henni. Það
hættulegasta við þetta allt saman var
ábyggilega flugið.“
Hún segir að stelpurnar hafi ekki
verið hræddar og lítið mál hafi verið
að ferðast með þær. „Þær höfðu
bara gaman af þessu. Það var nokk-
uð af börnum í vélinni og þær voru
bara að klöngrast um.“
Eiginmaðurinn vanur svona
ástandi
Um 170 manns voru í vélinni sem
var á vegum Sameinuðu þjóðanna
en ræðismaður Dana hjálpaði Guð-
rúnu Margréti og dætrum hennar að
komast með fluginu. „Áður en við
fórum um borð þurftum við að skrifa
undir yfirlýsingu um að við vissum
hvað við værum að gera og að við
færum um borð af fúsum og fijálsum
vilja,“ segir hún. „Mér fannst það
ekki beint traustvekjandi. Svo þegar
vélin fór í loftið var auðvitað sú
hætta fyrir hendi að einhver myndi
skjóta okkur niður. Það var mikill
léttir að komast út af hættusvæðinu."
Eiginmaður Guðrúnar Margrétar,
Hannes Yaghi, varð eftir í Sanaa.
Hann er líbanskur að uppruna en
með íslenskt ríkisfang og er hótel-
stjóri Sheraton-hótelsins í borginni.
Hún segist ekkert hafa frétt af manni
sínum síðan hún fór. Enginn sam-
ferðamanna hennar frá Jemen hefði
heldur heyrt neitt en símasambslaust
hefur verið við Jemen frá því á
fimmtudag.
Hún segir að Hannes ætli að koma
starfsfólki hótelsins úr landi, en það
væri frá Filippseyjum, Indlandi og
Egyptalandi. „Hann verður að bíða
eftir því að allir séu farnir og loka
hótelinu almennilega,“ segir hún.
„Síðan verðum við bara að sjá til
hvenær við komumst afturtil Sanaa,
ef við komumst þá aftur.“
Hún segist ekki vera hrædd um
eiginmann sinn í Jemen. „Hann er
frá Líbanon og þekkir svona ástand
og gerir því enga vitleysu. Þetta
getur náttúrlega versnað, maður veit
aldrei, en þangað til er ég ekkert
hrædd.“
Ógnvekjandi morgunn
Sanaa er rafmagnslaus og segir
Guðrún Margrét að einnig sé elds-
neytislaust. Útgöngubann er í borg-
inni sem tekur gildi klukkan 18.30,
,en fyrir þann tíma er hægt að verða
sér úti um nauðþurftir og því sé þetta
ekki eins slæmt og rnargir haldi. „Ef
maður 'heldur sig innan dyra eftir
að útgöngubann skellur á er öllu
óhætt,“ segir hún.
Mest er barist á nóttunni, en allt
er með kyrrum kjörum á daginn. Hún
segir að þau hjónin hafi vitað af
bardögum i landinu en haldið að þeir
myndu ekki ná til Sanaa.
Guðrún Margrét segir að á mið-
vikudagskvöldið hafi hún og maður
hennar verið stödd á hótelinu og á |
miðnætti hafi Sanaa verið orðin raf-
magnslaus.
Um klukkan 5 um morguninn
vakti Hannes hana og Guðrún Mar-
grét segir að þá hafi ástandið verið
ógnvekjandi í um 1 'h klukkustund.
Þijár flugvélar hafi komið frá Aden,
syðst í landinu, til að varpa sprengj-
um á höllina og flugvöllinn. Þetta
hafi orðið til þess að fjölskyldan :
akellti fötum niður í tösku og fór á
hótelið þar sem þau voru örugg. Þar
ríkti mikil spenna á meðal hótel-.
gesta. Guðrún Margrét segir að átök-
in beinist ekki að útlendingum og
helstu skotmörk séu flugvélar ög
flugvellir. „Þetta hefði geta verið
verra,“ segir hún.
■ Orrustan um Aden/16