Morgunn - 01.06.1946, Síða 18

8
MORGUNN
Eins og ég hefi áður vikið að, veit ég ekki, hvernig vit-
andi undirvitundarinnar hagar starfsemi sinni, en tilgátu-
skýring mín færir oss einu skrefinu nær lausn ráðgát-
unnar um þetta. Hver getur sagt fyrir eða spáð, hvert
leit að þekkingu á leyndardóminum kann að bera oss? Ef
til vill eiga frekari rannsóknir eftir að sanna, að það, er
vér nefnum „vitanda undirvitundarinnar“, sé eitt og hið
sama og það, er mennirnir hafa nefnt sál, Sjálfur hygg
ég að sterk rök bendi til þess, að þannig muni fara. En
þetta er verkefni framtíðarinnar að leysa. Þó mun síðar
verða nánara vikið að þessari hlið málsins.
Hugmyndir almennings um dáleiðsluna og mátt dávalds-
ins hafa fram að þessu verið næsta óljósar og þokukennd-
ar, og stundum beinlínis rangar og furðulega fjarstæðu-
kenndar, og mætti segja frá mörgu slíku. Áður en lengra
er haldið þykir mér rétt að segja yður frá nokkrum at-
riðum, sem talin eru herma óyggjandi og óvefengjanlegar
staðreyndir um dáleiðsluna af þeim, er fróðastir eru um
þessi vísindi, og Erskine segist hvað eftir annað hafa
fengið staðfestingu á gildi þeirra við tilraunir sínar og
aðgerðir. Sum þeirra eru að dómi hans grundvallaratriði
þessara vísinda:
1. Engan mann er unnt að dáleiða gegn vilja hans.
2. Dásvæfing er ekki barátta eða átök milli tveggja
vilja, þannig að dávaldurinn sé gæddur sterkari vilja-
orku til að brjóta mótstöðu hins máttarminni á bak
aftur og knýja hana til undirgefni. Það ber engan
veginn vott um veikan viljaþrótt eða ístöðuleysi að
vera dásvæfður. Þetta er þveröfugt. Veikgeðja menn
og ístöðulitla er oft ómögulegt að dáleiða.
3. Sá, sem dáleiddur er, gerir meira til þess að lækning
takist, heldur en dávaldurinn. „Eins og maðurinn
hugsar, svo er hann“, sagði postulinn. Dávaldurinn
hjálpar honum aðeins til að hugsa, eins og hann
þráir.
4. Auðveldast er að dáleiða gáfaða og sterkgeðja menn,