Tímarit Máls og menningar - 01.11.1967, Síða 8

Tímarit Máls og menningar
um í þögn og bjó mig undir orustur
framtíðarinnar.
Eftir árið 1900 var ég alfrjáls og
einn með sjálfum mér, draumum mín-
um og sálarherjum mínum; þá lagði
ég óhræddur á hafið.
Fyrsta herhvötin var send ofan úr
Schwytz-ölpum eina óveðursnótt í
ágúst 1901. Ég hef ekki prentað hana
fyrr en nú; og þó hafa þúsundir ó-
kunnra lesenda greint hergmál henn-
ar, sem endurkastaðist frá öllum
veggjum verks míns. Því að dýpsti
tónn hugsunarinnar verður ekki tjáð-
ur upphátt: augnaráðJóhannsKristó-
fers hefur nægt til þess að óséðir
vinir út um allan heim skynjuðu það
sorgþrungna bræðralag sem var und-
irrót verksins, þá frjósömu örvænt-
ingu sem þetta fljót hetjuþrótfarins
átti upptök sín í.
„Á óveðursnótt uppi í háfjöllum,
undir eldhvolfi þrumuleiftranna, með-
an skrugguhl jóð og stormhvinur dyn-
ur mér í eyrum, þá verður mér hugs-
að til þeirra sem eru dánir og til
þeirra sem munu deyja, til allrarþess-
arar jarðar, umflotinnar tómi, sem
veltist í skauti dauðans, osr mun hráð-
um deyia. Ollu því sem er dauðlegt
færi ég að gjöf þessa dauðlegu hók,
sem reynir að segja: „Bræður, nálg-
umst hver annan, gleymum því sem
sundrar, minnumst aðeins hinnar
sameiginlegu eymdar sem þjakar
okkur! Það eru engir óvinir, engin
illmenni, heldur aðeins aumkunar-
verðir menn; og eina varanlega á-
nægjan felst í því að skilja hver ann-
an svo að við getum elskast: — skiln-
ingur, ást, — eina ljósglætan sem
lýsir í nótt okkar, milli djúpanna
tveggja, á undan og eftir lífinu.
ÖIlu því sem er dauðlegt, — dauð-
anum sem jafnar og friðar, — hinu
ókunna hafi sem óteljandi lækir lífs-
ins renna í, hýð ég verk mitt og sjálf-
an mig.“
Morschach, ágúst 1901.
Löngu áður en ég byrjaði á endan-
legri samningu ritsins hafði ég hrip-
að upp Jmnokkra kafla og mótað
helztu persónurnar: Kristófer, um
1890; Grazíu 1897; Anna í Logandi
runni var fullmótuð 1902; Olíver og
Antonetta 1901—1902; dauði Kristó-
fers 1903 (mánuði áður en ég setti
fvrstu línur Dagrenningar á blað).
Eg Jmrfti ekki að gera annað en raða
og þjappa saman öxunum til að hnýta
bindinið, Jsegar ég krotaði hjá mér:
„í dag, 20. marz 1903, byrja ég
að rita endanlega gerð Jóhanns
Kristófers.“
Menn munu sjá hversu fjarri lagi
eru fullyrðingar þeirra sljóskyggnu
gagnrýnenda sem ímynda sér að ég
hafi dembt mér út í Jóhann Kristófer
fyrirhyggjulaust og án áætlunar.
Franskt uppeldi, klassískt og normal-
ískt — og upplag mitt sömuleiðis —
innrætti mér snemma þörf og ást á
214