Tímarit Máls og menningar - 01.11.1967, Blaðsíða 18

Tímarit Máls ug menningar
eru í ljóðum Hannesar en rannsókn
á þeim væri aðlaðandi efni er leiða
mundi margt í ljós um nútima ljóð-
list. Hann er djarfur í því og ófyrir-
leitinn að slíta orð og hugtök úr rót-
grónum tengslum og skeyta þau sam-
an á nýjan leik með óvæntum hætti,
svo að allt kemst á sveim og hrær-
ingu og veldur sveiflum og árekstr-
um, og gömul form leysast sundur,
hið innra sem ytra, litið á „tungl og
stjörnuglingur“ sem „elligræna kop-
arstungu“, „þak veraldar er hrunið
og veggirnir færðir út í ósýnilegan
fjarska", hafið er ekki lengur á sín-
um stað, hugur og heirnur flæða sam-
an, horgin hafið og draumarnir hafa
tekið á sig eina og sömu mynd, af-
máð eru greinarmörk efnis og anda,
rúms og tíina, og líf og dauði hvors
annars myndir í náttúrunni:
1 cinljykkni skógarins virðist allt með
felldu
ug engin greinileg skil milli feigðar og lífs
skipta litum og hugboðum. Allt er á ferð
gegnum ófreska jiirð upp í fjarstæðubláan
himin
og fölnuð lauf eru græn
forsenda nýrrar upprisu. Sérhvert skógarins
tré
drekkur frjómagnað líf sitt úr eigin
skinhelgum dauða
Eftir að allt er runnið út í eitt er
ekkert til samanburðar. Myndirnar
fela því ekki í sér venjulegar líkingar
og sjaldnast tákn í klassískum skiln-
ingi, að hið einstaka spegli hið al-
menna, heldur vilja þær lykja um
hug og heim og alla verðandina.
Ollu þessu til grundvallar liggur
nýtt skynbragð á tilveruna sem um
leið og hún birtist i öðru ljósi en áð-
ur knýr á um nýjar tjáningaraðferð-
ir, eða vegna þess að heimurinn hef-
ur breytt um ásýnd og stærð verða
ljóðmyndir skáldsins eðlilega að
rúma nýjar víddir. Og einmitt heill-
andi víddir einkenna ekki hvað sízt
ljóð Hannesar. Það er að vísu engin
nýjung heldur stórskálda eðli að sjá
vítt um heima alla. Og vísindin hafa
lyft undir skáldin með því að hafa
alla þess öld verið að þenja út ver-
öldina og sundra föstum efnum og
formum í strauma afls og orku. Og
Hannes er ekki fyrstur íslenzkra
skálda til að endurspegla í ljóðum
sínum heimsmynd nútíma vísinda.
Þar er Einar Benediktsson kominn á
undan. Eins og Hannes heyrir í skel-
inni hafnið drauma skynjaði Einar í
hverjum dropa reginsjó og samskon-
ar kraft að verki í starfsemi efnis og
anda, talaði um þræði heilans í lík-
ingu við að Hannes vindur ástríður
og vilja upp í efnislega hönk. Og
þetta gefur ljóðum beggja sameigin-
leg einkenni. En vísindi og þjóðfélög
hafa breytt ásýnd veraldar frá Einars
dögum, svo að ekki væri að undra
þó að samjöfnuður við hann næði
skammt, og myndir Hannesar af hug
og heimi séu aðrar, og hann einn af
224