Tímarit Máls og menningar - 01.11.1967, Side 76

Timarit Máls og menningar
veldi (enn sem komiö er með frið-
samlegu móti).
Að svo komnu máli eiga Banda-
ríkin ekki mikilla hagsmuna að gæta
í jressari álfu, aö undanteknum þeim
rétti sem þau þykjast hafa til að
skipta sér af sérhverjum bletti heims-
ins þar sem einokunarhringar þeirra
finna þef af stórgróða eða vita af
miklum forða hráefna.
011 þessi liðna saga réttlætir á-
hyggju okkar varðandi möguleikana
á að frelsa þjóðirnar innan langs eða
skamms tíma.
Ef við stöldrum við til að sundur-
greina ástandið í Afríku munum við
sjá að í portúgölsku nýlendunum
Guíneu. Mózamhique og Angólu er
harizt af töluverðri hörku, með á-
þreifanlegum árangri í Guíneu og
misiöfnum í hinum löndunum tveim-
ur. f Kongó erum við enn vitni að
harátfunni milli arftaka Lúmúmha og
fvrri vitorðsmanna Tshomhes, har-
áttu sem um þessar mundir virðist
ganga hinum síðarnefndu í hag:
þeim sem hafa ,,friðað“ stóran hluta
landsins í sérhagsmunaskyni — þó
að stríðið logi ennþá undir niðri.
í Rhódesíu er annað uppi á ten-
insnum: Brezki imperíalisminn neytti
allra hragða til að skila völdunum í
hendur hvíta minnihlutans, sem situr
nú ólöglega að þeim. Frá brezku sjón-
nrmiði eru átökin algerlega óopin-
her; þetta vestræna ríki beitir nokk-
urri diplómatískri lagni — sem líka
er kölluð hræsni í orðsins strangasta
skilningi ■— til aðlátagrillqí óánægju
sína út af ráðstöfunum Ians Smiths
og ríkisstjórnar hans. Undirferlisaf-
staða þess er studd af nokkrum ríkj-
um Samveldisins sem eru henni sam-
þykk, en gagnrýnd af fjölda ríkja
sem teljast til Svörtu Afríku. Þar
skilur á milli hvort þau eru trúir skó-
sveinar brezka imperíalismans eða
ekki.
Ef uppreisnartilraunir þjóðernis-
sinna heppnast og ef hreyfing þeirra
nýtur stuðnings nágrannaþjóðanna í
Afríku, þá kann ástandið að verða
mjög eldfimt í Rhódesíu. En um þess-
ar mundir eru málin rædd í mein-
lausum stofnunum eins og Samein-
uðu þjóðunum, Brezka samveldinu
og Sambandi Afríkuríkja.
Félagsleg og pólitísk þróun Afríku
heimilar okkur ekki að búast við
afrískri byltingu sem næði til allrar
álfunnar. Frelsisbaráttan gegn Portú-
gölum ætli að enda með sigri, en
Portúgal er lítils megnugt sem heims-
veldi. í þeim átökum sem hafa bylt-
ingarþýðingu er gengið á hólrn við
heimsvaldakerfið í heild; það þýðir
þó ekki að við eigum að hætta að
berjast fyrir frelsi portúgölsku ný-
lendnanna þriggja.
Þegar hinn svarti fjöldi Suður-
Afríku byrjar sína ósviknu byltingar-
baráttu, þá mun renna ný öld í Af-
ríku. Sú er raunin hvenær sem hinn
snauði fjöldi einhverrar þjóðar rís
282