Tímarit Máls og menningar - 01.11.1967, Blaðsíða 94

Umsagnir um bækur
„Rannsókn á því, sem
gerðist“
RáSgert er að Ný Islandssaga1 verSi í fjór-
nm bindum. Fjallar fyrsta bindiS um
JijóSveldistímann og er höfundur Björn
Þnrsteinsson. Hann mun einnig setja sam-
an næsta bindi, sem á að ná fram til 1550.
Höfnndur hefur rit sitt á kafla, sem hann
nefnir: Sagan og heimildirnar. Höfundnr
skýrir að sínum hætti orSin saga og sagn-
fræði og telur síðan upp nokkrar hjálpar-
greinar sagnfræðinnar, hann gerir ekki
frekar grein fyrir rituðnm heimildum að
því tímabili, sem bókin spannar, nema
hvaS hann nefnir íslendingabók Ara Þor-
gilssonar, samninginn við Ólaf helga og
Reykholtsmáldaga. AS vísu minnist hann
sttindum á heimildir síðar í ritinu, en
heimildnm eru alls ekki gerð viðhlítandi
skil, og er það galli, einkum þegar bókinni
er ætlað að vera „handbók í sögtt íslenzka
þjóðveldisins“ (sbr. bls. 293).
Annar kafli ritsins fjallar ttm landið,
jarðfræði þess, íslenzktt flórnna, eldfjöll,
gróðurlendi og jarðveg, veðitrfar, dýralíf
með allnákvæmu dýratali, en dýratalið nær
fram á okkar tíma, og loks greinar um
orktt og hagnýt jarðefni og mannfjölda.
Þessi kafli er nauðsynlegttr inngangttr að
sögnnni og sumar greinar hans mættu vera
ýtarlegri, svo sem greinarnar ttm veðráttu
og mannfjölda, og þá á kostnað dýratals-
ins.
1 Bjöm Þorsteinsson: Ný Islandssaga.
ÞjóSveldisöld. Heimskringla 1966, 304 bls.
Þriðji kafli ritsins fjallar um: Upphaf
íslenzkrar sögu. Þá koma Papar til sögunn-
ar, írskir einsetumunkar, sem tíðkuðu mjög
á 8. og 9. öld að flýja mannabyggð og
setjast að á eyðistöðum og þá einkum eyði-
eyjum. Islenzkar heimildir um byggð Papa
hérlendis eru knappar, hefur höfundur
engu við þær að bæta, nema hvað hann
getur þess, að hugsanlegt sé, að Papar hafi
flntt hingaö sauðfé og geitur, og einnig
Jtess, að Papar hafi flutt sauðfé til Fær-
eyja. írskir munkar höfðu oft með sér
sauðfé og geitur á ferðum sínum og það
er mjög líklegt að þeir hafi flutt hingað
ltennan btísmala. Minjar Papa hér á landi
eru huldar jörð og þeirra hefur ef til vill
verið leitað á skökknm vettvangi hingað til.
Höfundur rekur síðan hinar hefðbundnti
frásagnir af fundi Islands, og landnámi
Ingólfs. Hann gerir skynsamlega grein fyr-
ir forsendunt landnámsins, en fer annars
eftir heimildttm Landnámabóka, víkur að
frumstæðum trúarbrögðuin og siðum í sam-
bandi við landnám og landhelgun, en hætt
er við að sá heiðni safi arfsagnanna hafi
spillzt nokkuð þegar kristnir menn tókn
að setja þær á bókfell. Höfundur ræðir
ekki heimildagildi Landnámabókanna,
ltingað til liafa Landnámabæknr verið tald-
ar góðar sögulegar heimildir, en það ber
að hafa í htiga til hvers þær voru ritaðar.
TalaS er um Frumlandnámii, sem ef til vill
liefur verið sett saman á 12. iild og þá ertt
ca. 250 ár liðin frá því að landnám hefst
hérlendis. Hugsunarháttur og mat þeirra,
sem skrifa upp og bæta við þessar land-
300