Morgunblaðið - 23.02.1985, Síða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1985 33
Búið að kippa þessu
f liðinn ef þetta
væru ekki Suðurnes
- segir Jón Hjálmarsson, formaður Verka-
lýðs- og sjómannafélags Gerðahrepps
„FÓLKI HÉK er mikil alvara. Við viljum ekki láta þetta drabbast niður, við
ætlum að berjast. I‘að sem vantar er að ráðamenn fáist til að hlusta — enn
scm komið er hafa þeir ekki sýnt vanda okkar mikinn áhuga,“ sagði Jón
Hjálmarsson, formaður Verkalýðs- og sjómannafélags Gerðahrepps, er blm.
Morgunblaðsins tók hann tali í Garðinum.
„Það er verið að selja héðan mjög lágu verði. Mér sýnist að það
eigi enn eftir að syrta í álinn þeg-
ar fer að ganga á kvóta bátanna.
Við sjáum enga leið til að fá við-
bótarkvóta í stað þeirra 3000
tonna sem við missum þegar tog-
ararnir þrír verða farnir, og aðrar
leiðir til uppbyggingar atvinnu-
lífsins hér blasa ekki við. Undar-
legust þykja okkur viðbrögð bank-
anna — við erum furðu lostnir
yfir þeim,“ sagði hann. „Það er bú-
ið að fara í þingmenn og ráðherra,
bankastjóra allra bankanna og
sparisjóðinn, en alls staðar er
komið að lokuðum dyrum. Ef
þetta væri ekki á Suðurnesjum
væri búið að bjarga málunum. Svo
mikið er víst.“
þriðja togarann og fiskverkunar-
húsin eru að loka. Það liggur í
loftinu að fleiri loki á næstunni
enda hefur verið tekið fyrir
bankaviðskipti tveggja fyrirtækja,
Guðbergs Ingólfssonar og Garðsk-
aga. Garðskagi hefur þó þraukað
án bankaviðskipta síðan í haust,
þeir hafa fleytt sér áfram með því
að flytja út ísaðan fisk í gámurn,"
sagði Jón. „Við fáum þá skýringu
eina, að Útvegsbankinn sé að
fækka viðskiptavinum í sjávarút-
vegi. Það finnst okkur einkennileg
skýring — það getur varla staðist
að fyrirtækjum í heilum byggðar-
lögum sé neitað um afurðalán. Það
hefur mikið verið unnið í þessu af
hálfu hreppsnefndarinnar og fleiri
aðila hér en án árangurs. Mér
skilst að frekar sé gefið í skyn að
það gæti verið lokað á fleiri fyrir-
tæki. Og stöðvist eitt fyrirtæki
enn, þá förum við að finna fyrir
talsverðu atvinnuleysi hér á
staðnum."
Jón Hjálmarsson sagði að allt
fram til 1983 hefði fólki fjölgað
jafnt og þétt í hreppnum. „Þá fór
að halla undan fæti og fólki hætti
að fjölga. Nú er svo komið, að hér
er fjöldi húsa og íbúða til sölu á
Það kemur ekkert í staðinn
fyrir útgerð og fiskvinnslu
Rætt við Finnboga Björnsson, oddvita Geröahrepps
„ÞAÐ MA segja að í Garðinum sé allt að lenda í kaldakoli. Mörg fyrirtæki
eru að hætta, bæði tímabundið og fyrir fullt og allt. Einn fiskvcrkandi sagði
mér á dögunum, að hann borgaði allt upp í 200 þúsund krónur með hverri
milljón króna saltfisksendingu til útlanda. Fiskverkun í Garðinum hefur að
verulcgu leyti byggst á saltfiskverkun en nú heyrist mér það vera samdóma
álit allra, sem ég hef rætt við, að ástandið hafi aldrei verið erfiðara en í dag,“
sagði Finnbogi Björnsson, oddviti Gerðahrepps, er Morgunblaðsmenn hittu
hann að máli á ferð sinni um Garðinn.
Jón Hjálmarsson og formaður
Verkalýðs- og sjómannafélags
Gerðahrepps: Ráðamenn hafa ekki
viljað hlusta á okkur.
Finnbogi sagði að stærsta fisk-
vinnslufyrirtækið í Garðinum, ís-
stöðin, hefði hætt störfum og tveir
af þremur togurum fyrirtækisins
þegar verið seldir í burtu. Sá
þriðji færi á næstunni. Fiskverk-
un Guðbergs Ingólfssonar (sem
jafnframt rak ísstöðina með son-
um sinum) væri að hætta. Fisk-
verkun Magnúsar Björgvinssonar
væri að draga saman seglin og
fyrirtækið Garðskagi ætti í tals-
verðum erfiðleikum, einkum
vegna þess að fyrirtækið hefði
ekki haft eðlilega bankafyrir-
greiðslu um margra mánaða skeið
og ekki getað veðsett afurðir sín-
ar.
„Sumir liggja með miklar birgð-
ir af skreið, sem bindur mikið fé,“
sagði Finnbogi. „Hvenær hægt
verður að selja þá skreið er óvist á
þessari stundu. Það segir sig líka
sjálft að sala togara úr byggðar-
laginu mun hafa mjög alvarlegar
afleiðingar fyrir heildarkvóta
okkar, bátarnir hafa fengið þann
kvóta sem togararnir hafa ekki
nýtt á meðan þeir hafa verið á
rækju. Við óttumst að takist ekki
Varla hægt að halda
í vonina öllu lengur
- segir Guðmundur Ingvarsson hjá Garðskaga, sem
beðiö hefur í sjö mánuði eftir bankafyrirgreidslu
„AUÐVITAÐ er nánast útilokað að reka fyrirtæki,
sem ekki fær bankafyrirgreiðslu. Við höldum áfram
af einberri þrjósku — og svo vegna þess, að við
höfum mætt miklum velvilja í Garðinum, hjá þing-
mönnum og fleirum, sem allir eru af vilja gerðir til að
leysa úr okkar vanda. En nú eru orðnir sjö mánuðir
síðan okkur var fyrst sagt að mál okkar yrði leyst í
dag eða á morgun og það er varla að maður geti
haldið í vonina öllu lengur,“ sagði Guðmundur Ingv-
arsson, framkvæmdastjóri útgerðar- og fiskvinnslu-
fyrirtækisins Garðskaga, í samtali við blaðamann
Mbl. Hjá fyrirtæki hans vinna nú 75 manns á sjó og
landi, þegar mest er að gera á sumrin vinna hjá
fyrirtækinu 110—120 manns.
Guðmundur sagði að í fyrrasumar hefði stærstu
fyrirtækjunum í sjávarútvegi í Garði verið sagt
upp viðskiptum við Útvegsbankann og vísað í
sparisjóðinn. „Sparisjóðurinn treystir sér hins
vegar ekki til að taka okkur í viðskipti," sagði
hann. „Þeir segjast ekki geta tekið við svona stór-
um fyrirtækjum “
Garðskagi gerir út línubát og togara, Gaut. Að
vísu hefur togarinn verið í slipp síðan í byrjun
ágúst — það brotnaði í honum vélin — en bátur-
inn er gerður út. „Það hefur hjálpað mikið að
fiskurinn af bátnum er auðseljanlegur, mest ýsa
og þorskur," sagði Guðmundur. „En evrópskir
gjaldmiðlar eru svo lágir að það er ekki einu sinni
hægt að selja ferskfisk úr landi nema með bull-
andi tapi. Enginn heldur það út lengi. Það væri
hægt að vinna þennan fisk á markaði í Ameríku
og Japan en vegna bankamálanna getum við ekki
unnið í slikar pakkningar."
Hann sagði að gert væri ráð fyrir að Gautur
yrði afhentur 12. apríl næstkomandi. „Ég reikna
enn með að fljótlega fáist niðurstaða í okkar mál,
ekki síst vegna þess að fyrsti þingmaður kjördæm-
isins, sem jafnframt er bankamálaráðherra, hefur
lagt sig mjög fram um að leysa okkar mál eins og
margir aðrir. En það er alveg öruggt, að togarinn
verður ekki gerður út frá Garðinum nema þessum
bankamálum verði kippt í liðinn.“
að útvega viðbótarkvóta verði
margir bátar nærri búnir í vertíð-
arlok. Sem stendur leggja hér upp
10—15 bátar.“
Hann sagði að þótt atvinnu-
tækifærum í Garðinum hefði
fækkað verulega að undanförnu
hefði atvinnuleysið ekki enn kom-
ið niður á heimamönnum. „Hér
hefur frekar vantað fólk til vinnu
og því er það einkum fólk úr
Keflavík og Njarðvík, sem fyrst
missir vinnuna hér,“ sagði hann.
„En stöðvist eitt fyrirtæki hér til
viðbótar, þá förum við að finna
mjög áþreifanlega fyrir atvinnu-
leysinu. Hér hefur einkarekstur
lengst af verið með miklum blóma
— það hafa verið starfrækt hér á
milli 20 og 30 einkafyrirtæki, sem
flest byrjuðu sem einskonar heim-
ilisiðnaður. Ég held ég fari rétt
með, að það eru einar tíu fisk-
verkunarstöðvar starfræktar í
Garðinum í dag, þær hafa verið
miklu fleiri. Stærstu fyrirtækin
eru að detta upp fyrir og það mun
smita út frá sér — trésmíðaverk-
stæðin, vélsmiðjan, rafmagns-
verkstæðið, netaverkstæðið og
bílaverkstæðið, hjá þessum þjón-
ustufyrirtækjum mun dragast
verulega saman þegar fjárupp-
sprettan þornar. Við sjáum í dag
aðeins brot af þeim vanda, sem við
eigum eftir að standa frammi
fyrir á þessu ári. Þegar líður fram
á vorið eigum við eftir að fá til
úrlausnar verulegan vanda í at-
vinnumáium. Þá gæti ástandið
orðið skelfilegt."
Finnbogi Björnsson benti á, að
atvinnumarkaður á Suðurnesjum
væri „mjög þröngur. I Keflavík
hafa fiskvinnslustöðvar verið
lagðar niður og atvinnutækifæri
ekki skapast annars staðar á
svæðinu," sagði hann. „Fólk hleyp-
ur því ekki á milli stöðva. Hér
voru um tíma yfir 20 frystihús,
flest frekar lítil. Auðvitað var
kannski ekki þörf fyrir öll þau hús
og enn síður núna, þegar aflakvóti
hefur verið settur á. En við sjáum
ekki, að hægt sé að beina þessu
fólki annað.“
— En hvað er þá til ráða?
„Það er von að menn spyrji. Ég
hef spurt sjálfan mig en hef engin
svör á reiðum höndum. Það hefur
lítið verið gert til að skapa önnur
Finnbogi Björnsson
að loka á fyrirtækin
oddviti: Hvort á
eða heimilin?
atvinnutækifæri hér og menn hafa
ekki alltaf verið sammála um í
hvaða farvegi þau ættu að vera.
Það sem er ljóst er að ef útgerð og
fiskvinnsla gengur ekki þá kemur
ekkert í staðinn í dag eða á morg-
un.“
— Hefur sveitarstjórnin í
Garðinum haft frumkvæði um
nýsköpun í atvinnumálum?
„Við höfum gætt þess að hafa
ávallt lóðir undir iðnaðar- og fisk-
vinnslufyrirtæki og reynt að liðka
til fyrir mönnum með því að veita
þeim gjaldfrest á gatnagerðargj-
öldum, aðstöðugjaldi og svo fram-
vegis. En við höfum ekki tekið
beinan þátt i uppbyggingu fyrir-
tækjanna, ef það er það sem þú átt
við.“
Finnbogi sagði að Garðsmenn
stæðu nú frammi fyrir því, að vera
með atvinnurekstur, sem ekki
væri aflögufær. „Við reynum að
sýna þeim biðlund með greiðslu
rafmagnsreikninga og þess háttar
— en ríkið heimtar sitt og það
þýðir að þol rafveitunnar er á
þrotum," sagði hann. „Því er eig-
inlega um tvennt að ræða fyrir
okkur í því sambandi: annaðhvort
að loka á atvinnufyrirtækin í
þeirri von að hægt verði að kría út
úr þeim einhverja peninga, sem
ekki eru til, eða þá að láta loka
fyrir rafmagn á allt byggðarlagið.
Hvorn kostinn myndir þú velja?"