Morgunblaðið - 17.01.1987, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JANUAR 1987
43
Fyrirtækjaumhverfið
Breytmgartími með
nýjum viðhorfum
GREIN þessi birtist í viðskipta-
blaði Morgunblaðsins i fyrradag
en í uppsetningu hefur efni henn-
ar stokkast svo að samhengi
raskaðist og birtist hún því hér í
heild á nýjan leik.
„Ég tel að árið 1986 hafi á ýmsan
hátt staðfest þá breytingu sem er
að verða á þjóðfélaginu á ýmsum
sviðum, svo sem í viðskiptum, banka-
málum og stjómmálum," segir
Þorkell Sigurlaugsson, fram-
kvæmdastjóri þróunardeildar hjá
Eimskipafélagi Islands, þegar Morg-
unblaðið leitaði eftir mati hans á
þeim breytingum á rekstrarumhverfi
fyrirtækja sem orðið hefðu á síðasta
ári og á þróuninni á þessu ári. Þor-
kell er mikill áhugamaður um
framtíðarskoðun, þ.e.a.s. það svið að
reyna að greina hvað breytingar
liggja í loftinu á hverjum tíma og
meta hvaða áhrif þessar breytingar
geta haft á framtíðinni og var m.a.
frumkvöðull þess að Stjómunarfélag
íslands gekkst fyrir því að fá hingað
í sumar framtíðarskoðandann dr.
Michael Kami til að halda hér náms-
stefnu með framámönnum í íslensku
atvinnulifi.
Hraðari breytingar
Gömlu aðgerðimar og lögnmálin
duga ekki lengur, segir Þorkell.
Stjómendur fyrirtækja, stjómmála-
menn og almenningur verður að átta
sig á því að þróunin er nú hraðari
en nokkm sinni áður. „Menn em
dæmdir hraðar en áður. Erfiðara er
að spá um framtíðina og aðlögunar-
hæfni er mikilsverður hæfíleiki,"
segir hann.
Þorkell bendir á að flestir séu nú
sammála um að undanfarin 50 ár
hafi orðið meiri breyting og þróun í
heiminum en frá upphafi mannkyns
og að þróunin fram til aldamóta
muni verða enn meiri. „Vegna sof-
Selfoss:
Brotið blað
í menningar-
sög’u bæjarins
á þrettándanum
Selfossi.
„ÉG HELD það hafi verið brotið
blað í menningarsögu bæjarins,"
sagði Brynleifur H. Steingríms-
son formaður bæjarráðs á bæjar-
stjórnarfundi 14. janúar þegar
hann vakti máls á hátíðahöldun-
um á þrettándanum. Bæjarstjórn-
armenn samþykktu að færa öllum
þeim þakkir sem stóðu svo mynd-
arlega að hátíðahöldunum sem
raun bar vitni.
Víðtæk samstaða náðist um að
hátíðahöldin á þrettándanum yrðu
sem glæsilegust og að allt færi vel
og friðsamlega fram. Unglingar í
Gagnfræðaskólanum áttu stóran
þátt í þrettándanum þetta árið. Þeir
undirbjuggu myndarlegan unglinga-
dansleik ásamt einum kennara sinna
og með fulltingi bæjarstjómar sem
greiddi kostnaðinn. Á dansleiknum
var snyrtilegur klæðnaður í fyrir-
rúmi og auðséð að allir lögðu sig
fram um að skemmta sér. Hið já-
kvæða viðhorf sem þannig skapaðist
hafði áhrif á aðra á vettvangi þetta
kvöld og Tryggvatorg varð torg frið-
ar og fagnaðar.
Almenn ánægja og hrifning í garð
unga fólksins er ríkjandi meðal fólks
á Selfossi eftir þessi vel heppnuðu
tímamót sem bæjarstjómarmenn
undirstrikuðu með þökkum sínum á
bæjarstjómarfundinum.
Sig. Jóns.
andaháttar og skilningsleysis á
sjöunda og áttunda áratugnum erum
við tíu árum á eftir Norðmönnum í
fiskeldi. Hveiju erum við að missa af
í dag? Við sjáum það kannski eftir
fimm ár og e.t.v. fyrr.“
Við höfum þannig æ minni tíma
til að taka ákvarðanir að mati Þor-
kels og þurfum þess vegna að
bregðast skjótt við þeim möguleikum
sem bjóðast. „Fyrirtæki, bankar,
stjómmálamenn og félagasamtök
geta átt það á gættu að missa flugið
fyrirvaralítið. Það er ekki einungis
hér á landi sem skilningsleysi er
ríkjandi á nýjum aðstæðum. Geim-
ferðaáætlun Bandaríkjamanna og
geimskutluslysið, nýting kjamorku í
friðsamlegum tilgangi, verðhrun á
olíu og nú aftur hækkun, em allt
dæmi um skyndileg umskipti, þar
sem smá atvik eða óhöpp geta breytt
þróun heimsmálanna. Oft er ástæðan
andvaraleysi fyrir takmörkunum
tækninnar. Ekki má gleymast að
vera jafnan á varðbergi og fóma
ekki heildarhagsmunum og miklum
árangri vegna augnabliks kæruleys-
is.“
Ný kynslóð til leiks
Þorkell kemur úr umhverfi við-
skiptalífsins og er þar af leiðandi
e.t.v. eðlilegt að hann sjái best þær
breytingar sem þar hafa orðið. Hann
bendir á að nútímaatvinnulíf sé ungt
hér á landi. í mörgum greinum er
nú önnur og þriðja kynslóð stjóm-
enda að taka við. „Fyrir nokkrum
árum voru aðeins nokkrir tugir
manna sem stjómuðu og báru ábyrgð
á öllum viðskiptum og atvinnulífi.
Núna skipta þeir hundruðum. Sama
gildir einnig um aðrar greinar svo
sem vísinda- og rannsóknarstörf,
menntamál, heilsugæslu o.fl. En jóla-
sveinunum hefur líka Qölgað, sér-
staklega hurðarskellum og leiðinda-
skjóðum," segir hann.
Á liðnu ári sjást þess þó skýrar
merki að fleiri eru komnir til leiks —
ný kynslóð — annars vegar atvinnu-
stjómenda og hins vegar athafna-
manna utan hins hefðbundna
valdakerfis í atvinnulífinu. „Þeir fara
sínar eigin leiðir," segir Þorkell.
„Kaupa fyrirtæki með ný sjónarmið
og verðmætamat að leiðarljósi. Menn
átta sig á því að fleira er eign en
hús ,skip og bensíndælur, svo dæmi
séu tekin. Fyrirtæki fá í vaxandi
mæli að fara á hausinn. Hagnaður
er að verða viðurkennt hugtak og
vöxtur eiginfjár er háleitara mark-
mið en að fjölga fasteignum eða
auka veltuna. Hlutafjármarkaður er
að fæðast hér á landi."
Þorkell bendir hins vegar á að það
séu ekki aðeins yngri mennimir,
nýja kynslóðin, sem hafi áttað sig á
þessu heldur einnig stór hluti hinna
eldri. „Þeir eru að hreinsast af hugs-
unargangi óðaverðbólguþjóðfélags-
ins. Menn hafa brennt sig á
verðbólgubálinu. Þó að það sé nú
kulnað að mestu þá þarf ekki stóran
neista til að kveikja það að nýju.
Árangur ársins 1986 má auðveldlega
eyðileggja á skömmum tíma og yrði
það þá eitt mesta áfall í sögu at-
vinnulífs hér á landi. Ýmis teikn eru
á lofti um að þetta geti gerst án
þess að of mikil ástæða sé til svart-
sýni í bili,“ segir hann. „Það má
heldur ekki gleymast að brejdingam-
ar em örari og óvissa meiri nú en
oft áður. Sérhvert fyrirtæki verður
því að vera tilbúið að mæta óviss-
unni og taka hæfilega áhættu.“
Uppstokkun
Þorkell víkur sérstaklega að
bankastarfseminni, sem hann segir
hafa tekið meiri breytingum en flest-
ar aðrar greinar. „Mikil og vaxandi
samkeppni, ftjálsir vextir, ýmsar
nýjungar í fjármálaþjónustu og síðast
en ekki síst þau áföll sem orðið hafa
vegna gjaldþrots viðskiptamanna,
hafa opnað augu stjómenda banka-
kerfisins fyrir nauðsvn uppstokkun-
ar. Pólitísk stjóm og kumpánaskapur
er á undanhaldi og sumir bankar
hafa náð umtalsverðum árangri með
því að notfæra sér ástandið og mark-
visst boðið upp á nýjungar og breytt
ímynd sinni,“ segir Þorkell í þessu
sambandi. „ Enn er þó langt í land.
Gera þarf gjaldeyrisverslun ftjáisari.
Menn mega skuldsetja sig erlendis
og ofurselja sig þannig í hendur er-
lendra banka og greiða stórar fjár-
hæðir í vexti fyrir afnot af því
fjármagni. Á sama tíma mega er-
lendir aðilar ekki fjárfesta hér á landi
og taka eigin áhættu, nema með
sérstöku leyfi, sem eingöngu fæst í
undantekningartilfellum og þá við
ströng skilyrði."
Stjómkerfíð og stjómmálamenn-
imir hafa heldur ekki farið varhluta
af þeim breytingum sem hafa orðið,
að mati Þorkels. „Kynslóðaskipti em
byijuð eða framundan, annað hvort
af fijálsum vilja eða kjósendur knýja
á um breytingar. Prófkjör í núver-
andi mynd era að ganga sér til
húðar. Fáir góðir menn hafa efni á
því að fara út í stjómmál. Þetta er
vanþakklátt, illa launað og krefjandi
starf. Gömlu mennimir hafa tilhneig-
ingu til að sitja sem fastast, þangað
til þeim er komið í fóstur hjá ein-
hverri stofnun eða sendiráði.
Almennt er alltof lítill tilflutningur
starfsmanna á milli einkageirans og
opinbera geirans. Múramir era of
margir og of háir.“
„Því miður verður að viðurkenna
að stjómmálastarfsemi og stjóm-
kerfið hefur tekið of litlum breyting-
um á árinu,“ bætir Þorkell við. „Að
vísu er árangur stjómarsamstarfsins
fram til þessa allgóður, þökk sé góðu
samstarfi við aðila vinnumarkaðar-
ins, góðum umhverfisskilyrðum og
skipstjórinn á þjóðarskútunni hefur
sýnt leiðtogahæfileika. En að míriu
mati má þó telja borgarstjórann í
Reykjavík leiðtoga ársins."
Þorkell telur einnig að brestir í
stjómkerfinu hafi komið ítrekað í ljós
og orðið „ábyrgð" hafi komið óþægi-
lega oft upp í umfjöllun fjölmiðla.
„Fjölmiðlar hafa stuðlað að stórauk-
inni umræðu um mörg viðkvæm
mál, sumum stjómmálamönnum til
mikillar armæðu. Margir hafa ekki
enn lært að nota fjölmiðlana rétt.
Fjölmiðlar efu ekki betri eða verri
en áður, þeir era einfaldlega öðra
vísi. Sama gildir um marga aðra hluti
í þjóðfélaginu," segir hann. „Alþingi
hefur aftur á móti lítið breyst. Þar
þyrfti að auka forgangsröðun verk-
efna, framleiðni og afköst. Ekki
afköst í umræðum eða fjölda fram-
varpa heldur gæði. Það er ekki nóg
að tala um framleiðniaukningu í
undirstöðu atvinnugreinununum.
Stjómkerfíð þarf að fylgja með.“
*
Ahersluatriðin
Þorkell segir að líklega sé of mik-
ið af andstæðum í þankagangi okkar
— „Gott og vont“, „Hægri og vinstri“
o.sv. frv. Eitt af þessu sé „Bjartsýnn
og svartsýnn. Menn megi ekki
gleyma því að fæstir séu stórir eða
litlir. „Flestir era í meðallagi og ég
trúi því að þannig era við flest. Ég
er því hvorki bjartsýnn eða svart-
sýnn. Allar niðurstöður era háðar
þeim forsendum sem maður gefur
sér.“
Og Þorkell dregur upp í lokin
nokkur atriði sem hann telur að
menn skyldu leggja höfuðáherslu á
núna á því ári sem nýlega er hafíð:
Fækkum jólasveinum og fjölgum
góðum stjómendum og leiðtogum.
Höldum verðbólgunni undir 10%
með öllum tiltækum ráðum. Ekki
með gervilækkunum t.d. á bflum til
að lækka vísitöluna.
Rekum öfluga nýsköpunarstefnu
og öflum til þess fjár með niður-
skurði á gömlum úreltum atvinnu-
rekstri og §áraustri til framkvæmda
sem skila þjóðfélaginu engu. Geram
betur það sem vel gengur í dag.
Geram okkur gp-ein fyrir að sjáv-
arútvegur og fiskiðnaður era okkar
mjólkurkýr. Styrkjum hann og eflum
og vinnum okkur nafn sem besti
framleiðandi sjávarafurða í heimin-
um. Notum arðinn af sölu sjávaraf-
urða að hluta til að ráðast f ný
verkefni.
Endurskoðum stjórnkerfið og
störf Alþingis. Það þarf að efla, vera
skilvirkara og afla sér trausts og
virðingar.
Byggjum upp reglur og þjóð-
félag, þar sem helmingur þjóðarinnar
þarf ekki að vinna að því að rann-
saka eða kasta skít í hinn helming-
inn.
Opnum ísland á skipulegan hátt
en af varfæmi — en fómum aldrei
sjálfstæðinu.
FRA MK VÆMDA STJÓRI
Hlutafélagið Artic Hotel Corporation óskar eftir
aó ráða framkvæmdastjóra hið fyrsta.
Félagið rekur tvö hótel í Ilulissat/Jacobshavn og
Narsarsuaq. Hótelin eru bæði miðsvæðis og er
ferðamannastraumur mikill að sumarlagi.
Framkvæmdastjórinn mun einnig starfa sem hótel-
stjóri í Narsarsuaq og mun hann búa þar. Annar
hótelstjóri annast rekstur hótelsins í Ilulissat/
Jacobshavn í samvinnu við framkvæmdastjórann.
Hótelið í Narsarsuaq rekur einnig tollfrjálsa versl-
un, kjörbúð, minjagripaverslun og þvottahús auk
þess sem það rekur þrjá báta, sem notaðir eru til
skoðunarferða.
Verkefnið:
Framkvæmdastjórinn mun, ásamt hótelstjóranum
í Ilulissat og rekstrarstjóra fyrirtækisins, vinna að
eftirfarandi verkefnum:
— að gera hótelin ákjósanleg til ráðstefnu- og nám-
skeiðahalda,
— að auka straum ferðamanna til Grænlands í
samvinnu við yfírvöld ferðamála,
— að gera hótelin fær um að mennta starfsfólk í
hótel- og veitingaþjónustu á Grænlandi.
Kröfur:
Við óskum eftir manni
— sem hefur mikla reynslu af rekstri hótela og
veitingahúsa,
— sem hefur lokið námi í rekstrar- og stjórnunar-
fræðum.
Við bjóðum:
— krefjandi og þroskandi starf,
— góð laun og fríðindi, sem um veróur samið.
Nánari upplýsingar veitir formaður stjómar félags-
ins: Henrik Lund, borgarstjóri Qaqortoq, í síma
(009 299) 3 82 77 og Stig Næsh, starfsmaður SAS,
í síma 01 50 91 11 og Jan K. Rasmussen, fram-
kvæmdastjóri Grönlandsfly, í síma (009 299)
2 44 88.
Skriflegar umsóknir þurfa að hafa borist fyrir
1. febrúar. Þær skal senda:
Grönlandsfly A/S,
Administrationschef Erik Bjerregaard,
Box 1012, 3900 Nuuk.
//////
Artic Hotcl Corporation A/S er í eigu SAS, Grön-
landsfly og grænlcnsku iandsstjórnarinnar.
Artic hótcliA í llulissat/Jacobshavn hefur 40 hótel-
herbergi, nýtískulegan veitingastað og cldhús auk
góðrar aðstöóu til ráðstefnuhalds. Ársvelta hótelsins
er um 10 millj. d.kr.
ARCTIC HOTEL
Artic hóteliA í Narsarsuaq er búiö nýtískulegu eld-
húsi. Þar er einnig framúrskarandi veitingastaður
og bar. Hótelherbergin eru 120 auk þess sem hótel-
ið getur tekið við 100 ráöstefnugestum. Ársveltan
er um 27 millj. d. kr.