Morgunblaðið - 28.03.1987, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. MARZ 1987
Verðbólgan
Stolt siglir fleyið mitt
eftirÁsmund
Stefánsson
Innantökur Sjálf-
stæðisflokksins
„Hef ég drepið mann eða hef ég
ekki drepið mann?“, spurði Jón
Hreggviðsson á sinni tíð. Þegar
efsta manni á lista Sjálfstæðis-
flokksins er rutt úr ráðherradómi
og hann nánast skilinn eftir með
spumingu Jóns Hreggviðssonar, og
hann svarar með sjálfstæðu fram-
boði, er ekki að undra, að fjölmiðla-
fár verði mikið og önnur mál víki.
Ekki síst þar sem flestir sjá í dag
formann Sjálfstæðisflokksins fyrir
sér muldra hina sígildu spumingu
„Hef ég drepið mann eða hef ég
ekki drepið mann?“ í ótæplegri
óreiðu með svarið. Um þessi mál
ætla ég ekki að fjalla, til þess hafa
aðrir verið kvaddir. Ég vil hins veg-
ar minna á að komandi kosningar
snúast þrátt fyrir allt um málefni
og ég ætla í þessari grein að fjalla
um það málefnið, sem ríkisstjómar-
flokkamir telja sér helst til gildis
og ræða spuminguna: Hefur verð-
bólgan verið kveðin í kútinn?
Verðbólgubruninn 1983
Ríkisstjómin segist tvisvar hafa
drepið verðbólgudrauginn. Hið
fyrra sinn 1983 og hið síðara 1986.
Skammt hafí því verið stórra högga
á milli.
Árið 1983 lækkaði verðbólgu-
hraði verulega, en þó ekki meira
en svo, að enn valt hún áfram í
30—40%. Það er hins vegar rétt-
mætt að spyrja: Var einhver vandi
leystur? Lausn verðbólguvandans
var sú sama og leysa átti allan
vanda, jafnt viðskiptahalla sem at-
vinnuuppbyggingu framtíðar.
Lausnin var kjaraskerðing. Bann
við verðbótum á laun og bann við
kjarasamningum, sem negldi það
niður, að launafólk var svipt meira
en fjórðungi kaupmáttar kauptaxta
á stuttum tíma.
Launafólk var þannig látið greiða
verðlagið niður af kaupi sínu. Dýr-
tíðin var látin brenna upp kaup-
máttinn. Vandinn var ekki leystur.
Minnkun verð-
bólgu 1986
í ársbyijun 1986 stóðu samn-
ingamenn verkalýðshreyfingarinn-
ar frammi fyrir miklum vanda.
Verðbólgan var yfir 30% og stefndi
hærra. Reynslan hafði kennt að
miklar kauphækkanir tryggðu ekki
aukinn kaupmátt. Fólk var þess
minnugt, hvemig ríkisstjómin hafði
eytt yfir 20% kauphækkun nóvem-
bersamninga 1984 á fáum mánuð-
um með gengisfellingu og
verðbólguskriðu. Komið kaupmætti
niður fyrir það, sem var fyrir samn-
inga, ekki með lagaboði að þessu
sinni, heldur með því að magna upp
verðbólgudrauginn og láta dýrtíðina
brenna upp kaupmáttinn. Því var
ljóst að reyna varð nýjar leiðir, láta
reyna á það, hvort hægt væri að
knýja á um aðgerðir til að halda
aftur af verðhækkunum. Fyrirsjá-
anlegar hækkanir á verði okkar
afurða á erlendum mörkuðum og
verðlækkun á olíuvörum áttu að
létta róðurinn.
Ég ætla ekki að rekja efnið af
nákvæmni hér, en ég minni á, að
samið var um óbreytt gengi, tak-
mörkun á hækkun búvara og
lækkun á hitaveitutöxtum, raforku-
verði, bílum o.fl. Ég vil minna á, að
í desembersamningunum var knúið
á um áframhald sömu gengisstefnu
og aðhald í verðlagsmálum.
Ásmundur Stefánsson
„Sá árangur sem náðst
hefur varðandi verð-
bólguna er greinilega
það flaggskip sem ríkis-
stjórnin ætlar að sigla
til sigurs í stórsjóum
kosninganna. En flagg-
skip fljóta ekki lengra
frá botninum en önnur
skip.“
Frumkvæði ríkisstjómarinnar
var í því fólgið að taka á móti því,
sem kom að utan. Ytri aðstæður
og utanaðkomandi aðilar knúðu á
um aðgerðir. Nauðug viljug var
ríkisstjómin knúin til aðgerða. Þátt-
ur hennar fólst í því að þvælast sem
minnst fyrir.
Tímasprengja
Verðbólgudraugurinn hefur hins
vegar ekki verið kveðinn niður.
Hækkun á verði Evrópumynta hef-
ur raskað verðbólguspám og stór-
felldur fjárlagahalli ríkissjóðs og
mikil peningaþensla stefna öllu í
hættu. Verðbólgudraugurinn gæti
snarmagnast á stuttum tíma. Að-
haldsleysi í þessu efni má líkja við
tímasprengju. Kjósendur hafa rétti-
lega áhyggjur af því að hún verði
látin springa eftir kosningar.
Eftir kosningar verða
skattar hækkaðir
Fjárlagahalli ríkissjóðs er talinn
nærri þijú þúsund milljónum og em
þá ekki taldar þær átta hundmð
milljónir, sem í þinglok vom settar
til að innleysa Hafskipsskuldir Út-
vegsbankans. Fjárlagahallanum
verður að mæta og reynslan sýnir,
að honum verður seint mætt með
niðurskurði útgjalda. Lausnin hlýt-
ur því að verða aukin skattheimta,
þó enginn virðist hafa kjark til þess
að segja það fyrir kosningar. Það
er víst vinsælla að tala um lækkun
skatta.
Skattar fyrirtækja
og skattsvik
I tíð þessarar ríkisstjómar hafa
frádráttarmöguleikar fyrirtælq'a
verið stórauknir. Sumir telja, að
þær breytingar spari fyrirtækjunum
nærri tvöþúsund milljónir á þessu
ári.
Þá er vitað að milljarðar em
sviknir undan skatti. Með auknu
aðhaldi má ekki aðeins ná stórfé í
ríkiskassann, heldur væri þar geng-
ið stór skref í réttlætisátt. Fæstir
sjá eftir því að greiða skatta sína
og skuldir, en þeim svellur móður
í bijósti við að horfa á þá sem
mega sín meira sleppa við að skila
til sameiginlegra sjóða.
Söluskattur á mat
og byggingarkostnað
Stjómarflokkamir era ekki
líklegir til þess að leggja skatta á
þau fyrirtæki, sem burði hafa. Þeir
em ekki líklegir til þess að gera
neitt stórt í því að stoppa skattsvik.
Þeir hafa hins vegar í tvígang sett
fram tillögur um virðisaukaskatt,
tillögur um flókna skattkerfísbreyt-
ingu, sem felur í sér þann einfalda
meginkjama, að skatturinn falli á
allar matvömr, en þær em nu und-
anþegnar söluskatti, og allan
byggingarkostnað íbúðarhúsnæðis,
sem nú er undanþeginn að hálfu.
Matvömr mundu því hækka um
4. ■'
Fátt er betra til að efla samstöðu innan
fjölskyldunnar en að fara á skíði í Bláfjöllum og
njóta samverunnar í snjónum. Ungur nemur,
gamall temur eða öfugt - brekkur eru við allra
hæfí.
Um helgar eru námskeið fyrir byrjendur og
lengra komna. Ef einhver vill koma með og prófa
er skíðaleiga í þjónustumiðstöðinni - allir geta
verið með.
BLAFJALLA-
NEFND
Komið í Bláfjöll
og standið saman
- það er heilbrigð
skemmtun.
Símanúmer í Bláfjalla-
skála: 78400
Snnsvari: 80111
a.m.k. 20% og nýbyggingar um
10%. Tillögur hafa verið uppi um
að mæta þessum verðhækkunum
með rösklegum niðurgreiðslum á
landbúnaðarafurðum og byggingar-
styrkjum. Hvomgt er líklegt til að
standa lengi. Við höfum reynslu af
skammvinnum niðurgreiðslum.
Kjósendur verða að gera sér
grein fyrir því, að í kosningum er
kosið um það, hvað gerist eftir
kosningar. Það er kosið um það,
hvort vandi ríkissjóðs verður leystur
með því að láta okkur borga sölu-
skatt af matvömm eða með skatt-
heimtu á öflugum fyrirtækjum og
skattsvikumm.
Fallvalt f laggskip
Sá árangur sem náðst hefur
varðandi verðbólguna er greinilega
það flaggskip sem ríkisstjórnin ætl-
ar að sigla til sigurs í stórsjóum
kosninganna. En flaggskip fljóta
ekki lengra frá botninum en önnur
skip.
Árið 1628 var Vasa sjósett í
Stokkhólmi, hið glæsilega flagg-
skip, stolt hirðarinnar og konungs-
ins mekt. Allir féllu í stafí yfir
glæsileika farkostsins þegar hann
sigldi út höfnina með mikilli við-
höfn. Hið mikla skip skyldi bera
orðstír sænskrar dýrðar yfir úthöf-
in. Skipið flaut en þó skemur en
menn höfðu gert ráð fyrir. Áður
en skipið náði hafnarkjaftinum valt
það, sneri upp kili og sökk til botns.
Dýrðin var skammvinn. Hið stolta
fley var sokkið. Þyngdarpunkturinn
var ekki á réttum stað.
Skyldi ríkisstjómin trúa því að
hún hafi fundið hinn eina, sanna
þyngdarpunkt verðbólgunnar og
þar með smíðað sér það flaggskip
sem ekki getur sokkið. Flestir sjá,
að það verður að flytja þyngdar-
punktinn til, ef skipið á ekki að
sökkva.
Höfundur er forseti ASÍ.
Stöð 2
ræðir við
kirkjuimar
menn um
samstarf
VIÐRÆÐUR eru nú hafnar á
milli kirkjunnar manna og for-
ráðamanna Stöðvar 2 um sam-
vinnu á sviði dagskrárgerðar á
trúarlegu efni, og þá hugsanlega
frá og með næsta hausti.
Bemharður Guðmundsson,
fréttafulltrúi Þjóðkirkjunnar, sagði
í samtali við Morgunblaðið í gær
að svo virtist sem mikill vilji væri
fyrir hendi hjá Stöð 2 um slíkt sam-
starf, ekki bara á framleiðslu
trúarlegs efnis fyrir böm heldur
einnig fyrir aðra aldurshópa.
Fram kom að trúarlegt barnaefni
mun verða flutt óraglað á Stöð 2
ef af því verður og kirkjunnar menn
lögðu ríka áherslu á að efnið yrði
ekki flutt á þeim tímum dags er
bamastarf fer fram í kirkjunum.
Bemharður sagðist hafa kallað
saman fulltrúa bama- og æskulýðs-
starfs í landinu til skrafs og
ráðagerða fyrr 5 vikunni vegna fyr-
irhugaðs samstarf við Stöð 2 og
hefði þar komið fram ótvíræður vilji
til samstarfs. Eftir þann fund fór
síðan fjögurra manna nefnd kirkj-
unnar manna á fund forráðamanna
Stöðvar 2 síðastliðinn fimmtudag
til að ræða um með hvaða móti
samstarf væri mögulegt. Ásamt
Bemharði, var í nefndinni Ragn-
heiður Sverrisdóttir djákni í Fella-
og Hólasókn, séra Valgeir Ástráðs-
son frá fjölmiðlanefnd Reykjavíkur-
prófastdæmis og Gunnar Siguijóns-
son guðfræðistúdent. Bernharður
sagði að ekki væri ljóst með hvaða
hætti þetta gæti gengið, en næstu
skref væri tillögugerð af hálfu
beggja aðila.
/