Morgunblaðið - 28.03.1987, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. MARZ 1987
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Persaflóaríkin:
Er bjartsýnisviðhorf stjómendanna
byggt á raunsæi eða óskhyggju?
ÍRAKAR hóta nú, að auka stórlega áráair á hemaðarlega- og
efnahagslega mikilvæga staði í íran með það fyrir augum að
torvelda þeim olíuvinnsluna, sem er vitanlega meginundirstaða
þess, að Iranir geti haldið striðinu áfram. Utanríkisráðherra ír-
aka sagði nú síðast í viðtali við vikuritið Al-Dustour, sem hefur
ritstjórnarskrifstofur í London, að héðan af yrði ekki aftur snú-
ið. Hann sagði, að hótanir írana upp á síðastið hefðu það augljós-
lega að markmiði, að þvinga Persaflóaríkin til að styðjalran,
en fram til þessa hafa þau staðið með írak. Eins og kunnugt er
af fréttum hafa íranir komið fyrir kinverskum eldflaugum, af
gerðinni Silkiormur, við Hormutzsund og það er talin veruleg
hætta á því, að íranir muni ætla sér að gera loftárásir á skip frá
Persaflóaríkjum til að knýja þau til að styðja írani í þessu langa
stríði
Ibrezka blaðinu Economist segir
frá því, að nýtt viðhorf, sem
kalla megi bjartsýni, en ætti
kannski að vera innan gæsalappa,
hafi gagntekið hinar íhaldssömu
Persaflóaþjóðir. Þar sé gestum og
gangandi nú sagt, að í þessum
heimshluta hafi menn ekki jafn
miklar áhyggjur af því og áður,
þó svo að Iranir bæru sigurorð
af írak. Menn horfist þó í augu
við, að sigur af slíku tagi gæti
borið í sér hættu. Ef íran yrði
sigurvegari er trúlegt, að það
reyndi að hremma Kuwait, eða
„frelsa" hina helgu staði í Saudi
Arabiu. Það gæti ennfremur haft
í för með sér að íransstjóm reyndi
yrði að breiða út, með góðu eða
illu, islamska bókstafstrúar-
stefnu. Það gæti einnig verið að
reynt yrði að fá shita í þessum
löndum til að taka þátt í samsær-
inu. En stjómendur Persaflóaríkja
segja kokhraustir, að þeir efist
um, að þessar hótanir verði annað
en orðin tóm, og að þeir geti ráð-
ið við þetta, ef á skyldi reyna.
Það er ekki alveg á hreinu,
hvort þessi bjartsýnisandi er
byggður á bjargi, og hvort sú
ályktun stenzt, að íran Sigurveg-
ari, myndi vera alltof uppgefíð,
ef svo má að orði kveða til að
leggja út í ný ævintýri. Persaf-
lóaríkin hafa líka gert ýmsar
ráðstafanir síðan stríðið hófst
milli írans og íraks. Þar ber hæst
að komið var á stofn Samvinnur-
áði Persaflóaríkja, GCC, aðeins
fáeinum mánuðum, eftir að stríðið
brauzt út. Innan vébanda þess eru
Saudi Arabía, Kuwait, Oman,
Bahrein, Quatar og Sameinuðu
arabisku furstadæmin. Þegar ég
var í Óman og Sameinuðu fursta-
dæmunum fyrir skömmu, veitti
ég því athygli, að mikil fundahöld
vom innan ráðsins og í blöðum
var meira og skilmerkilegar sagt
frá störfum þess og umræðum á
fundum en nokkram heimsfrétt-
um. Það er einsætt að Persaf-
lóaríkin í GCC, hafa mjög aukið
samskipti sín á milli og almennt
er samvinna betri og nánari en
áður. í Óman sögðu mér menn,
að starf ráðsins gæti kannski eitt
komið í veg fyrir að íran héldi
áfram útþenslustefnu sinni, þó svo
að íran sigraði íraka. írönskum
valdhöfum væri ljós styrk staða
GCC og myndu hugsa sig um tvi-
svar, ef ekki þrisvar, áður en þeir
létu til skarar skríða.
Það hefur verið lögð áherzla á
það af hálfu ríkja GCC, að árás
á eitt ríkjanna yrði skoðuð sem
árás á öll. Á sviði hemaðar og
vamarmála hafa þessi ríki einnig
aukið samvinnu og þau hafa sam-
eiginlegar heræfíngar. Þau veija
til vamarmála sem svarar um 25
milljörðum dollara á ári. Her-
mennimir era þó lítt reyndir í
bardögum og er á það bent að
vamarlínan fyrsta sé því veikur
hlekkur. Persaflóaríkjastjómend-
ur telja sig eiga vísan stuðning
ýmissa annarra Múhammeðstrú-
arríkja, einkum þeirra sem eru
andsnúnir bókstafstrúarstefnu ír-
ansstjómar. Egyptar mæta hlý-
legra viðmóti nú en nokkra sinni
frá því þeir gerðu friðarsamning
við Israela. Kuwaitar hafa meira
að segja gefíð í skyn, að þeir séu
tilbúnir að leyfa Egyptum að
koma aftur í Arababandalagið,
þótt þeir tregðist við að taka á
ný upp stjómmálasamskipti við
Egypta, fyrr en önnur GCC ríki
gera það. Þá hafa stjómendur
Persaflóaríkjanna einnig ástæðu
til að ætla að Jórdanir, Pakistanir
og væntanlega Tyrkir myndu
koma snarlega til liðs við þau, ef
íranir gera árás
Eftir því sem óstaðfestar heim-
ildir segja hafa Pakistanar þegar
sent sextán þúsund hermenn á
svæðið með aðsetur í Saudi Arab-
iu. Einhver hópur pakistanskra
hermanna mun vera í öðrum Pers-
aflóaríkjum. Þá binda GCC ríkin
vonir við stuðning Bandaríkjanna.
Eins og alkunna er hafa bæði
Óman og Saudi Arabia mikil sam-
skipti við Bandaríkin á sviði
vamar og öryggismála. Því muni
Bandaríkjamenn ekki siija hjá og
horfa aðgerðarlausir á það, ef ír-
anir ráðist á Persaflóaríki. Í húfí
séu einnig beinharðir hagsmunir
Bandaríkjanna. í þriðja lagi er
staðhæft, að Sovétmenn muni
ekki heldur kæra sig um að íran-
ir nái einhveijum tökum við
Persaflóa og því myndu fulltrúar
Bandaríkjanna og Sovétríkjanna
í sameiningu finna lausn á mál-
inu. Þá treysti ríkin töluvert á
liðveizlu Breta, ekki hvað sízt
Kuwait, sem var undir vemdar-
væng þess þar til árið 1961.
Það gæti orðið flóknara við-
fangs að beijast gegn undirróður-
siðju á heimavígstöðvum.
íranstjóm hefur reynt - með
furðulitlum árangri þó - að fá
shita í Persaflóaríkjum til að vinna
fyrir sig. I Bahrein era til dæmis
sjö af hveijum tíu, shitar og marg-
ir era af írönsku bergi brotnir.
íranir reyndu að steypa emimum
í Bahrein árið 1981 og vakti það
mikla skelfingu í þessum löndum.
Kuwait er einnig í meiri hættu
nú, innanfrá, en áður. Venjulega
vora hryðjuverk þar afgreidd sem
fólskuverk útlendinga. En nú era
16 shitar í fangelsi og bíða réttar-
halda, eftir skemmdarverk í
olíuhreinsunarstöð í janúar. Þeir
era sannanlega Kuwaitar. Meira
að segja Saudar era í ákveðnum
erfíðleikum, þótt aðeins um 8 pró-
sent Sauda séu shitar. í nokkram
austurhéraðum landsins, þar sem
olíulindir era mestar, kom til
átaka og uppreisnartilrauna af
einhveiju tagi á árunum eftir
1980, þótt lítið hafi verið frá þeim
sagt.
Samt er greinilegt, að það er
hægara ort en gjört að stunda
skipulagða undirróðursiðju í þágu
írans í Persaflóaríkjum. 011 leggja
þau mikið kapp á að fylgjast með
útlendingum sem til landsins
koma og hafa vakandi auga með
þeim, sem á einn eða annan hátt
gætu haft tengsl við íransstjóm.
Svo virðist einnig sem þjóðemis-
vitund á hveijum stað hafí verið
metin meira að minnsta kosti fram
að þessu. Það er kannski ein af
ástæðunum fyrir bjartsýnisstefnu
Persaflóaríkjastjómenda. Og auð-
vitað gæti líka verið að þeir hefðu
á einn eða annan hátt tryggt sér
stuðning stórveldanna, ef í harð-
bakkann slær, svo að bjartsýnin
væri byggð á raunsærri vissu, en
ekki óskhyggjunni einni saman.
Heimild m.a. Economist, Middle
East S.tbl 1987
Fyrsti þátturinn í nýja hljóðverinu sendur út.
Útrás:
Nýtt hljóðver
ÚTRÁS, útvarpsstöð fram-
haldsskólanema, hefur tekið í
notkun nýtt hljóðver. Hljóðver-
ið er í eigu Nemendafélags
Fjölbrautaskóla Breiðholts, en
Útrás er rekin af átta fram-
haldsskólum á höfuðborgar-
svæðinu.
Knútur Rafn Armann tækni-
maður sagði í samtali við
Morgunblaðið að undanfarið
hefðu staðið yfir svokallaðir sælu-
dagar í skólunum og hefði því
dagkráin mótast nokkuð af því
tilefni. Hinsvegar kæmist hún í
fastar skorður í þessari viku. Út-
varpað verður þá frá 17.00 til
miðnættis alla virka daga og allan
sólarhringinn um helgar á FM
tíðni 88,6.
Knútur sagði að kostnaðurinn
hefði verið töluverður við uppsetn-
ingu hljóðversins. Guðmundur
Sveinsson skólameistari veitti
nemendafélaginu 300.000 krónur
til tækjakaupa frá skólanum, en
að öðra leyti hafa nemendur unn-
ið að þessu verkefni í sjálfboða-
vinnu.
Ingólfur Birgir Bragason og Stefán Baxter sjá um tæknimálin
fyrir hönd Fjölbrautaskóla Breiðholts ásamt þeim Knúti Rafni
Armann og Einari Benediktssyni. Fjórir tæknimenn starfa við
stöðina frá hverjum skóla.
Austurbæjarbíó
Joachim strengjakvart-
ett heldur tónleika
JOACHIM strengjakvartettinn
frá Þýskalandi heldur tónleika
sunnudaginn 29. mars nk. í Aust-
urbæjarbíói kl. 14.30 á vegum
Tónlistarfélagsins. Kvartettinn
er nefndur eftir þýska fiðlusnill-
ingnum Joseph Joachim.
Joachim kvartett var stofnaður í
mars 1978 og þremur mánuðum
síðar vann hann „Deutsche Musik
Wettbewerb 1978“ í Bonn. í kjölfar
þess fylgdu margir tónleikar og
útvarpsupptökur. Síðan hefur hann
ferðast víða um heim, m.a. til
Kóreu, Malasfu og Indlands. Hann
kemur hingað í lokin á löngu ferða-
lagi um Norðurlönd á vegum
Goethe stofiiunarinnar.
Miðar verða seldir við inngang-
inn.
Joachim kvartettinn frá Þýskalandi heldur tónleika i Austurbæj-
arbíói.