Morgunblaðið - 28.03.1987, Síða 54

54 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. MARZ 1987
Hjónanunning:
Pétur Guðmundsson
Herdís Grímsdóttir
Pétur
Fæddur 18. júní 1887
Dáinn 19. mars 1987
Herdis
Fædd 15. nóvember 1884
Dáin 15. september 1971
Á miðrju Stóra-Vatnsskarði, rétt
við mörk Húnavatnssýslu að vestan
og Skagafjarðarsýslu að austan er
svonefnt Vatnshlíðarvatn og bær-
inn Vatnshlíð er þar í fjallshlíðinni
og horfír mót suðri yfir vatnið.
Vatnshlíð er austasti bær í Húna-
vatnssýslu og tilheyrir Bólstaðar-
hlíðarhreppi, þótt langt sé til bæjar
í Svartárdal og er miklu styttra til
næstu bæja í Skagafírði.
Jarðimar Kálfárdalur og Selhagi
vom nágrannajarðir Vatnshlíðar,
nokkru vestar, en eru komnar í
eyði fyrir áratugum.
Nokkuð fram yfír síðustu alda-
mót bjuggu í Vatnshlíð hjónin
Guðmundur Sigurðsson frá Reykj-
um á Reykjabraut í Austur-Húna-
vatnssýslu og Þuríður Lilja
Stefánsdóttir frá Geldingaholti í
Skagafirði. Orð fór af þeim hjónum
báðum og þótti bóndinn sérstæður
og hvatvís í tilsvörum.
Þau Guðmundur og Þuríður áttu
tvö böm. Dóttirin Stefanía varð eig-
inkona Hjálmars Sigurðssonar frá
Skeggsstöðum í Svartárdal. Sonur
þeirra Stefaníu og Hjálmars var
Guðmann, smiður og tónskáld á
Blönduósi, sem m.a. samdi hið
hljómmikla lag við kvæði Páls G.
Kolka, Húnabyggð.
Sonurinn Pétur fæddist í
Vatnshlíð 18. dag júnímánaðar árið
1887. Hann tók síðar við búi í
Vatnshlíð og kvæntist þann 6. júlí
árið 1912 móðursystur minni,
Herdísi Grímsdóttur frá Syðri-
Reykjum í Biskupstungum í
Amessýslu. Hún andaðist 15. sept-
ember árið 1971.
Þau Herdís og Pétur bjuggu í
Vatnshlíð til vorsins 1938, er þau
fluttu til Sauðárkróks.
Búskapur þeirra í Vatnshlíð var
traustur og góður á þeirra tíðar
mælikvarða. Öll umgengni, úti og
inni, bar vitni um smekkvísi og
snyrtimennsku húsráðendanna
beggja. Herdís var fíngerð kona,
þrifín, smekkvís og hög. Hún hafði
lært og stundað saumaskap í
Reykjavík. Pétur var þrekmenni,
rólegur í öllu fasi og frábær viðmæl-
andi, sökum fjölhæfni sinnar og
listhneigðar. Kímnigáfu átti hann,
sem gaf frásögn hans líf og litríki.
Hann var óvenju minnugur á sam-
töl og orðfæri annarra og tókst að
segja frá broslegum hliðum án alls
lasts eða særinda fyrir þá sem um
var rætt. Er mikill skaði að því að
eiga ekki ýmsar frásagnir Péturs í
rituðu máli, sem hefði mátt jafna
við snilld fræðiþulsins Magnúsar
Bjömssonar á Syðra-Hóli.
Pétur var mikill músíkmaður og
músíkunnandi. Sjálfur lék hann á
orgel og kenndi Qölda nemenda,
bæði meðan hann var bóndi í
Vatnshlíð og eftir að þau hjónin
fluttu til Sauðárkróks. Áttu þeir
Guðmann systursonur hans, er fyrr
er nefndur, mjög samleið og var
með þeim mikil og góð frændsemi.
Pétri lét lítt að ræða um dægur-
mál, svo sem mörgum er títt og
hann mun lítið hafa blandað sér í
þau mál samfélagsins, en skoðana-
svið hans var víðfemt og hugarefni
til umræðna mörg. Þótt tónlistin
skipaði þar heiðurssæti. Trúarskoð-
anir hans voru einnig áberandi er
við hann var rætt og hygg ég að
efaleysi hans í þeim efnum hafí
verið honum mikil blessun og þá
ekki síst eftir að hann missti
lífsförunaut sinn og ævikvöldið
lengdist.
Þótt um sex áratugir séu síðan
er mér mjög minnisstætt er við
þrír frændur Herdísar í Vatnshlíð,
þá lítið komnir yfír fermingu, tókum
okkur ferð á hendur vestan úr
Vatnsdal norður í Vatnshlfð. Fórum
við á hestum og það þó var nokkuð
fyrirtæki, þótt vordagar væru. Auk
mín voru þetta Konráð og Haukur
Eggertssynir á Haukagili. Ágústína
móðir þeirra bræðra og Katrín
móðir mín voru systur Herdísar í
Vatnshlíð, en bróðir þeirra var
Eiríkur í Ljótshólum. 011 gerðust
þessi Syðri-Reykja-systkini Hún-
vetningar og er af því orðin nokkur
saga þó ekki verði sögð hér frekar.
Ég held að í þessari Vatnshlíð-
arför hafí fæðst sú væntumþykja
okkar frænda um þau Herdísi og
Pétur, sem enst hefír síðan. Það
var líka ákafíega gaman að sjá þá
fyrst dætur þeirra tvær, Kristínu,
sem var á líku reki og við frændum-
ir úr Vatnsdalnum, og Þuríði
(Þurý), nokkrum árum yngri. Þriðju
dótturina höfðu þau hjón eignast
en hún dó skömmu eftir fæðingu.
Sjálfum fannst mér alltaf jafn
elskulegt og gaman að koma til
þeirra Herdísar og Péturs, eftir að
þau vom orðin búsett á Sauðár-
króki. Eins var það eftir að Pétur
var orðinn einn á heimili þeirra. Þar
sem engu hefur verið haggað, frá
því sem var er þau vom þar bæði
og enn er það svo þótt Pétur dveldi
síðustu misserin á Sjúkrahúsinu á
Sauðárkróki. Lýsir þetta mjög
lífsviðhorfí Péturs og virðingu fyrir
minningum um eiginkonu hans. Á
þá minningu féll enginn skuggi þar
til yfir lauk.
Pétur Þ. Guðmundsson varð
gamall maður. Aðeins þijá mánuði
skorti til þess að hann lifði heila
öld. Hann lést 19. þ.m. Andlegri
heilbrigði hélt hann til síðustu
stundar þótt hrörleiki ellinnar setti
þar á skorður. Vom þó líkamskraft-
ar hans orðnir mjög litlir. Er ég kom
til hans ásamt konu minni dag einn
laust fyrir miðjan janúar sl., gladd-
ist hann yfír komu okkar og enn
lýsti viðmót hans vináttu og rólegri
yfírvegun hins þroskaða öðlings.
Hann sagðist móka mikið og að sér
liði vel. Áður en ég vissi af hafði
ég spurt hann hvort hann sæi þá
ekki heillandi sýnir og heyrði fal-
lega hljóma. Hann brosti sínu ljúfa
brosi og játaði því, svo að ekki varð
um villst og enn miðlaði Pétur mér
sömu góðu áhrifunum, sem hann
hafði alltaf gert er fundum okkar
bar saman. Fyrir þau áhrif er ég
þakklátur góðum vini.
Vegna búsetu Kristínar Péturs-
dóttur í Reykjavík kom það mjög í
hlut systur hennar Þurýar að ann-
ast um föður þeirra, bæði meðan
hann bjó einn, eftir lát móður þeirra
og eins eftir að hann var orðinn
vistmaður á Sjúkrahúsinu á Sauðár-
króki, en báðar voru þær honum
góðar dætur og allir afkomendur
hans og venslafólk sýndu honum
elskusemi og umhyggju, sem hann
þakkaði mjög.
Pétur Þ. Guðmundsson verður
lesinn til moldar frá Sauðárkróks-
kirkju í dag. Er það rúmum hálfum
öðrum áratug síðar en kona hans
var lögð þar í sama reit.
Gott verður að minnast þeirra
Herdísar og Péturs. Blessun þeirra
mun fylgja afkomendum þeirra,
venslamönnum og vinum.
Nú eiga þau aftur samleið, eins
og þau áttu meðan bæði lifðu.
Grímur Gíslason
Fimmt.udaginn 19. þessa mánað-
ar andaðist í sjúkrahúsi Sauðár-
króks öldungurinn Pétur
Guðmundsson, fyrrum bóndi í
Vatnshlíð, Austur-Húnavatnssýslu.
Við andlát þessa góða frænda míns
leitar hugurinn til bemskuára
minna og ég hugleiði með nokkrum
trega, að með Pétri hverfur af sjón-
arsviðinu síðasti fulltrúi þeirrar
kynslóðar, sem var á miðjum starfs-
aldri þegar ég var að alast upp í
sveitinni minni, Bólstaðarhlíðar-
hreppnum.
Pétur Guðmundsson fæddist í
Vatnshlíð 18. júní 1887 og skorti
því aðeins þijá mánuði í það að ná
hundrað ára aldri.
Foreldrar hans voru Guðmundur
Sigurðsson, Sigurðssonar, bónda á
Reykjum á Reykjabraut og Þuríður
Stefánsdóttir, Einarssonar, bónda í
Vatnshlíð. Þuríður og Guðmundur
vom mæt hjón og vel virt af samtíð
sinni. Þau bjuggu í Vatnshlíð góðu
búi á þeirra tíma mælikvarða og
vom orðlögð fyrir gestrisni og
greiðasemi. Böm þeirra, sem upp
komust, vora Stefanía, fyrram hús-
freyja í Stafni í Svartánlal og Pétur,
sem hér er minnst. Auk þess ólu
þau upp Guðmann Hjálmarsson
dótturson sinn, Stefán Sveinsson
að miklu leyti, og móður mína Ingi-
björgu Lárasdóttur frá 8 ára aldri.
Hún var bróðurdóttir Þuríðar hús-
freyju en Stefán systursonur
hennar.
Mér er það minnisstætt, hvað
Vatnshlíðarheimilið var mömmu
kært og hvað henni þótti vænt um
fósturforeldrana og böm þeirra,
sem alla tíð reyndust henni eins og
bestu systkin.
Pétur tók við búi í Vatnshlíð af
foreldram sínum. Hann kvæntist
Herdísi Grímsdóttur frá Syðri-
Reykjum í Biskupstungum og mun
ekki ofmælt að frændi minn var
hamingjumaður í hjónabandi sínu.
Herdís var fágætlega hugþekk
og aðlaðandi kona og gædd þeim
elskulegu persónutöfram, sem strá
yl og birtu á leið samferðamanna.
Herdísi og Pétri búnaðist vel í
Vatnshlíð. Þau vora samhent í
gestrisni, greiðasemi og góðvild til
nábúanna. Eðlislæg og ástunduð
hugarfarsmenning mótaði heimilis-
braginn, háttvísi og grandvarleiki.
Heimilið var fallegt og menning-
arlegt, mikið lesið og lesefni rætt.
Pétur var tón- og söngelskur, spil-
Björn Á. Þórðarson
forstjóri - Minning
Fæddur 20. ágúst 1910
Dáinn 16. mars 1987
Bjöm Ágúst fæddist á Akranesi
20. ágúst 1910. Foreldrar hans
vora hjónin Sigríður Jónsdóttir og
Þórður Stefánsson beykir, bæði
komin af gömlum borgfirskum ætt-
um.
Bjöm var yngstur 5 systkina, 4
bræðra, sem allir era látnir og einn-
ar systur, Jakobínu, auk uppeldis-
systur sem lifa bræður sína.
Árið 1912 flyst Bjöm með ijöl-
skyldu sinni til Reylqavíkur, fyrsta
heimili þeirra í Reykjavík var á
Bergstaðastræti 45, „Baldurshúsi",
en tveim áram síðar eignast þau
húsið á Bergstaðastræti 37.
Bjöm stundaði nám í Miðbæjar-
skolanum í Reykjavík. Hann byijaði
ungur að starfa hjá Stefáni Thorar-
ensen, fyrst sem sendisveinn við
Laugavegs Apótek og síðan við
Efnagerð Reykjavíkur. Þar hóf
hann framhaldsnám sitt í vinnslu
efíia, sem varð hans lífsstarf.
í Efnagerð Reykjavíkur eignaðist
hann læriföður og vin, danskan
mann að nafni Heskin. Hann reynd-
ist Bimi góður kennari. Hæfileikar
Bjöms á sviði efnagerðar vora róm-
aðir.
Bjöm hóf sjálfstæðan rekstur um
1940, aðalverksvið hans var alltaf
á sviði efnagerðar, og rak hann
síðan sjálfstæðan atvinnurekstur,
lengst af undir nafninu Efnagerðin
Stjaman.
Ungur heillaðist Bjöm af útivist
og íþróttum, hann gekk í KR og
stundaði íþróttir, hann var einn af
framkvöðlum skíðadeildar KR og
lagði fram mikið starf við upp-
byggingu í Skálafelli.
Bjöm var góður skautamaður
enda var æskuheimili hans í nálægð
við 'Ijömina og hann nýtti sér það.
Hann var í stjóm Skautafélags
Reykjavíkur í mörg ár.
Bjöm var mjög listelskur maður,
ungur blés hann í hom með Lúðra-
sveit Reykjavkur, hann lék einnig
á o rgel.
Ónefnt er þá starf hans með
æskuvini sínum, Óskari Kjartans-
syni, í Litla leikfélaginu.
1. júlí 1939 giftist Bjöm eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Elsu Jóns-
dóttur. Foreldrar hennar vora
Margrét Ingjaldsdóttir og Jón
Bjamason frá Stóra-Hólmi í Leira.
Elsa bjó manni sínum fagurt og
notalegt heimili, þar sem hver hlut-
ur var valinn af smekkvísi og komið
fyrir á nákvæmlega réttum stað.
Þetta gilti jafnt innan húss sem
utan.
Þau hjónin höfðu bæði mikið
yndi af garðrækt. Það var þeirra
sameiginlega áhugamál, gróðurinn
launaði þeim hlýju handtökin, þar
sem blómin brostu við þeim, enda
ávallt mikið prýði blóma og tijáa
við heimili þeirra.
Bjöm var mikið fyrir útivera,
sérstaklega gönguferðir og nátt-
úraskoðun. Fjöraferðir fóra þau
hjónin margar og héldu þá oft á
fjörugrjóti með sér til baka. Þessir
steinar skipuðu sérstakan sess f
görðum þeirra, við Flókagötu,
Laugarásveg og nú við Bergstaða-
stræti.
Ég, sem þessar línur rita, var
tíður gestur á heimili þeirra hjóna
allt frá unga aldri. Ég varð aðnjót-
andi vináttu og velvildar þeirra.
Eftir að ég varð fjölskyldumaður
og fór að koma með konu minni
og bömum til þeirra hjóna endurtók
sagan sig. Bömin okkar hrifust af
þeim og hjartahlýju þeirra.
Að leiðarlokum þakka ég frænda
mínum og vini fyrir allar góðu
stundimar sem við áttum saman.
Er við fóram á skauta á Tjöminni,
skíðaferðimar í Skálafell, ferðimar
í Borgaifyörð til að hitta frændur
og vini. Ég þakka einnig umhyggj-
una fyrir mér alla tíð frá bamsaldri.
Kæra Elsa, við biðjum Guð að
styðja þig og styrkja, fjölskyldan
sendir þér einlægar samúðarkveðj-
ur.
Blessuð sé minning Bjöms Ág-
ústs Þórðarsonar.
Ásgeir Einarsson
Salómon G. Hafliða-
son — Minning
Það var föstudaginn 20. mars
sem mér barst sú fregn að Salómon
væri fallinn. Já, fallinn, þannig var
það einmitt. Hann var á heimleið
eftir matarinnkaup. Að vísu veit ég
að hann hefði kunnað því betur að
koma vamingnum heilum heim
fyrst, en síðan ekkert að vanbún-
aði. Óg ekki held ég að sjúkrahús-
dvöl hefði hentað honum best.
Salómon fæddist á Neðra-Núpi í
Miðfírði 10. janúar 1902. Munu
foreldrar hans hafa búið við fremur
kröpp kjör eins og þá var títt og
ekki bætti úr er hann á þriðja ári
missti móður sína. Var honum þá
komið fyrir á Torfastöðum í sömu
sveit, en þar ólst hann upp til full-
orðinsára. Hin erfíðu störf til sveita
með ferðalögum á veglausu landi,
oft í tvísýnum veðram, hafa áreið-
anlega mótað Salómon ekki síður
en aðra er ólust upp á þessum áram.
Ekki sluppu allir með heilt skinn
úr slíkúm ferðum, það fékk móður-
bróðir hans, Guðmundur Tómasson,
að reyna, en hann varð úti 10. jan.
1902. Var hann á heimleið úr kaup-
staðarferð frá Borðeyri. Salómon
hét einnig eftir þessum móðurbróð-
ur sínum, enda fæddur á dánardegi
hans. Sennilega hafa þeir frændur
verið býsna líkir í ýmsu, en Guð-
mundi er þannig lýst: „Hann var
talinn skýr maður og bókhneigður.
Hagur var hann á tré og stundaði
smíðar í ýmsum stöðum og þótti
góður vérkmaður." Einhverrar
skólavistar naut Salómon í Hjarðar-
holti í Dölum en þar dvaldi hann
um skeið, eða til ársins 1925 er
hann fluttist til ísafjarðar. Vann
hann þar löngum við trésmíðar og
þótti góður verkmaður.
Árið 1937 gekk hann að eiga
Sigurbjörgu H. Sigurvinsdóttur og
eignuðust þau einn son, Karl. Að
nokkram áram liðnum fluttu þau í
eigið hús í Sundstræti 35A. Árið
1950 fluttist fjölskyldan til
Reykjavíkur. Enn sem fyrr urðu
smíðar vinna Salómons og að þessu
sinni við framleiðslu amboða hjá
afa mínum, Magnúsi F. Jónssyni,
uppeldisbróður sínum. í fomu máli
stendur: „í kili skal kjörviður."
Þetta merkir að vanda skuli til efn-
is í kjölinn þá er menn hefja smíði
skips. Þetta hygg ég að Magnús
hafí einnig haft í huga er hann réð
Salómon til starfa, því vissulega era
starfsmenn einnig kjölur hvers fyr-
irtækis.
Rækti hann starf sitt af stakri
samviskusemi og trúmennsku allt
fram til ársins 1981 að hann hætti
vinnu sakir heilsuleysis, en þess
hafði hann kennt um rúman hálfan
annan áratug. Skýr hugsun og
minni bilaði hins vegar ekki. Það
var áreiðanlega mikið áfall fyrir þau
hjón er þau misstu einkason sinn
Karl í blóma lífsins. Ekki vora þó
tilfinningamar bomar á torg út
fremur en endranær. Karl var gift-
ur Rósu Jensdóttur og eignuðust
þau þijár dætur, Ingibjörgu Sigríði,
Sigurbjörgu Katrínu og Svanhildi.