Morgunblaðið - 28.03.1987, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. MARZ 1987
Ray Gambell, f ramkvæmdast) óri Alþjóða hvalveiðiráðsins:
Stefnu íslands
er að vaxa
ÍSLENDINGAR eru í fararbroddi hvað varðar rannsóknir á hvala-
stofnum með tilliti til þess, að hægt sé að halda veiðum áfram með
skynsamlegum hætti. Ég held að Alþjóða hvalveiðiráðið hafi full-
seint gert sér grein fyrir því, að ætli það að stjóma hvalveiðunum
verður stjórain að byggjast á sem beztum mögulegum vísinda-
grunni. Ég er bjartsýnn á að frumkvæði íslendinga leiði til þess að
aðrar þjóðir auki vísindarannsóknir sínar með tilliti til mögulegs
og skynsamlegs afraksturs stofnanna. Það er í raun markmið okk-
ar. Við verðum að fá vissar upplýsingar til að geta stjómað veiðunum
á beztan mögulegan hátt. Því held ég að stefnu íslands sé að auk-
ast fylgi,“ sagði Dr. Ray Gambell, framkvæmdastjóri Alþjóða
hvalveiðiráðsins, í samtali við Morgunblaðið.
Vísindanefnd Alþjóða hvalveiði-
ráðsins fundaði hér á landi tvær
síðustu vikur marzmánaðar. Fund-
imir voru haldnir á Hafrannsókna-
stofnun og þar náði Morgunblaðið
tali af Gambell. „Stöðvun hvalveiða
að minnsta kosti fram til 1990 tek-
ur endanlegt gildi á þessu ári, einnig
fyrir þær þjóðir, sem mótmæltu
banninu," sagði Gambell. „Það var
gert til að ofveiddir stofnar gætu
náð sér að nýju og til að gefa
vísindamönnum tækifæri til að
meta stofnstærð hvalategunda og
hve marga hvali megi veiða án þess
að ganga um of á stofnana. Þetta
þýðir þó ekki að veiðum ljúki algjör-
lega, um einhverjar löglegar veiðar
verður áfram að ræða, sérstaklega
veiðar í vísindaskyni eins og íslend-
ingar stunda. Fundurinn, sem við
erum nú á, er sá fyrsti í röð nokk-
urra vinnufunda, sem fjalla um
sérstök tæknileg atriði í mati á
stofnstærð. Ein leið, sem notuð
hefur verið — eins og í fískveiðum
oft á tíðum — til að meta áhrif
veiða á hvalastofna, er að bera sam-
an afla á skip eftir tímabilum. Hafi
ákveðið skip veitt ákveðinn §ölda
hvala á ákveðnum tíma og veiði svo
síðar á jafnlöngum tíma aðeins
helming af því, sem áður var, mætti
ætla að hvölum í hafínu hafí fækk-
að um helming. Það er í raun
fullmikil einföldun, þar sem margir
aðrir þættir geta haft áhrif á veið-
ina og um leið stofnstærðina.
Vandamál okkar hefur verið, að þó
við höfum áður talið að beint sam-
band væri milli afla og fjölda hvala
stenzt það ekki. Á Islandi benda
rannsóknir til mjög lítils samdráttar
í veiðum miðað við sama sóknar-
þunga. Hvort hvölum hafi í slíkum
tilfellum fækkað lítillega eða ekki
eða hvort veiðitækni hefur haft
áhrif hefur verið meginviðfangsefn-
ið á fundum okkar hér.
Við við höfum sem sagt verið að
fara yfír tæknileg vandamál, sem
felast í því að nota gögn um sóknar-
afköst og yfírfæra þau á mögulega
stofnstærð. Niðurstöður eru á þá
leið, að fara verður mjög varlega,
eins og í venjulegum fískveiðum,
við að meta stofnstærðir eftir veið-
um. Við munum halda áfram að
fást við þessi viðfangsefni að
minnsta kosti næstu tvö árin vegna
þess að þessari vinnu á að vera
lokið fyrir árið 1990. Fyrir þann
tíma munum við gera það, sem
mögulegt er, til að meta fjölda hvala
og stofnstærðir. Hvalveiðiráðið mun
þá endurmeta þá ákvörðun sína að
banna hvalveiðar í atvinnuskyni.
Segi visindamenn þá, að þeir hafi
metið stærð nokkurra stofna og
samkvæmt niðurstöðum þeirra sé
óhætt að leyfa veiðar innan ákveð-
inna marka, gæti ráðið lagt til að
leyfa veiðar. Ráðið gæti einnig sagt
að upplýsingar væru ófuljnægjandi
og bannað veiðar áfram. Ákvörðun-
in verður sem sagt byggð á fyrir-
liggjandi upplýsingum vísinda-
manna. ísland hefur mjög ákveðin
áhrif á það, sem við erum að gera,
og því erum við ánægðir með að
hafa fundað hér. Það skiptir miklu
máli að fundað sé á stað, þar sem
raunverulegur áhugi er á rannsókn-
um sem þessum og aðstæður eru
góðar.
Það hefur alltaf legið fyrir frá
stofnun Alþjóða hvalveiðiráðsins,
að nauðsynlegt væri að fylgjast
með Qölda hvala og hafa einhveijar
'reglur um heppilega veiði byggðar
á rannsóknum vísindamanna. Af
mikilli fyrirhyggju byggðu íslend-
ingar upp aðstöðu fyrir vísinda-
menn í hvalstöðinni árið 1980, áður
en veiðamar voru bannaðar. Islend-
ingar eru því í fararbroddi hvað
varðar rannsóknir á hvalastoftium
með tilliti til þess, að hægt sé að
halda veiðum áfram með skynsam-
legum hætti. Ég held að ráðið hafí
fullseint gert sér grein fyrir því, að
ætli það að stjóma hvalveiðunum
verður það að byggjast á sem bezt-
um mögulegum vísindagmnni. Ég
er bjartsýnn á að frumkvæði íslend-
inga leiði til þess að aðrar þjóðir
auki vísindarannsóknir sínar með
tilliti til mögulegs og skynsamlegs
afraksturs stofnanna. Það er í raun
markmið okkar. Við verðum að fá
vissar upplýsingar til að geta stjóm-
að veiðunum á beztan mögulegan
hátt. Því held ég að stefnu íslands
sé að aukast fylgi. Þó em margir
efins um að nauðsynlegt sé að veiða
jafnmarga hvali og íslendingar gera
til að fá nægilega vitneskju um
ástand stofnanna. Eitt af stærstu
vandamálum okkar vísindamanna
er að eigi viðunandi upplýsingar að
fyigi
nást þarf mikinn fjölda sýna og
undanfarin ár höfum við ekki getað
gefíð ákveðin svör við ákveðnum
spumingum, vegna þess að rann-
sóknum á veiddum hvölum hefur
ekki verið sinnt sem skyldi. Þegar
rannsóknaráætlun er lögð fram, þar
sem ákveðinn fjöldi hvala er nefnd-
ur, getur það líkst dulbúnum
veiðum í atvinnuskyni í augum
fólks, sem ekki skilur þarfír vísind-
anna. Fjöldi hvala sem veiddur er
í vísindaskyni fer eftir því hver til-
gangur rannsóknanna er. Hvert
markmið krefst ákveðins fjölda og
því er erfítt að meta það hvort fjöld-
inn er of mikill eða of lítill. I
vísindaáætlun íslendinga er talið
að áætlaður hvalafjöldi fram til árs-
ins 1990 sé nægilegur til að
rannsóknir geti gefíð fullnægjandi
niðurstöður og svör við brennandi
spumingum.
Ég er fullviss um að á næsta
ársfundi Alþjóða hvalveiðiráðsins
verður mikið spurt um hve marga
Morgunblaðið/Einar Falur
Dr. Ray Gambell, framkvæmda-
stjóri Alþjóða hvalveiðiráðsins
hvali sé nauðsynlegt að veiða við
ísland til að fá nægilegar upplýsing-
ar. Menn munu væntanlega skiptast
nokkuð í tvo hópa, annan, sem tel-
ur íslendinga stunda raunhæfar
rannsóknir, og hinn, sem telur að
vísindaveiðamar séu bara til að
hylma yfír veiðar í atvinnuskyni.
Þá má búast við hópi umhverfís-
vemdarmanna, sem leggjast gegn
öllum hvalveiðum, jafnvel í vísinda-
skyni, og fara fram á rannsóknar-
aðferðir, sem ekki krefjast þess að
hvalurinn verði drepinn. Því verður
einhver andstaða gegn áætlunum
og veiðum íslendinga.
Markmið Alþjóða hvalveiðiráðs-
ins er að stjóma hvalveiðum, ekki
endilega banna þær. Þetta em al-
þjóðasamtök, ekki svæðisbundin,
og taka því ákvörðun um allar hval-
veiðar í heiminum. Það er ekki
algengt að veiðar á einhvetjum fisk-
eða dýrategundum séu alveg bann-
aðar, nema menn telji viðkomandi
tegundir í útrýmingarhættu. Hval-
veiðum er þannig háttað að á sömu
miðunum em margar tegundir, sem
sumar hverjar em í útrýmingar-
hættu. Til að koma ömgglega í veg
fyrir að þær tegundir verði veiddar
er ein leið að stöðva allar veiðar.
Þá er engin hætta á mistökum. Hin
leiðin er að banna veiðar á ákveðn-
um tegundum. Um þetta verður að
nást samkomulag eða meirihluti
innan Alþjóða hvalveiðiráðsins, sem
skipað er fulltrúum frá 41 þjóð.
Þess vegna verður farið yfir
vísindaáætlun íslendinga gagnrýn-
um augum manna, sem hugsanlega
segja að rannsóknir séu af hinu
góða en veiðar af hinu illa. Útkom-
an hlýtur að verða einhvers kónar
málamiðlun. Það er mjög mikilvægt
að röksemdir fyrir vísindaveiðum
séu settar mjög skýrt fram, svo
almenningur átti sig á þeim, ekki
aðeins vísindamennimir. Mjög mik-
ilvægur þáttur er því framsetning
mála.
Nú lýkur öllum veiðum, nema í
vísindaskyni, og þar er ísland
fremst í flokki. Eg á von á því að
Norðmenn og Japanir ætli sér svip-
aða hluti. Nú ráðum við ekki yfir
öðrum aðferðum við rannsóknir af
vissu tagi, til dæmis aldursgrein-
ingu, en að veiða hvalinn. Einn
þáttur algjörs veiðibanns er því
meðal annars skref f þá átt að neyða
vísindamenn til að þróa aðrar að-
ferðir en veiðar til sýnatöku og
rannsókna. Nú er að hefjast mikil
hvalatalning á Norður-Atlantshafí
með þátttöku íslendinga, Norð-
manna og einhverra fleiri þjóða.
Það mun gefa okkur mjög mikil-
vægar upplýsingar og er í raun
merki þess að menn hafa áhyggjur
af viðkomu hvalanna. Vonandi tekst
vísindamönnum fljótlega að meta
stofnstærðir hvala og Alþjóða hval-
veiðiráðinu að koma sér saman um
veiðistjómun á grundvelli þess
mats,“ sagði Dr. Ray Gambell.'
Árbæjarkirkja
vígð á morgun
ÁRBÆJARKIRKJA, hin nýja,
verður vígð við hátíðlega at-
höfn á morgun, sunnudag kl.
16. Biskup íslands, herra Pétur
Sigurgeirsson, vígir kirkjuna
og hefst athöfnin með skrúð-
göngu hempuklæddra presta
að hinni nýju kirkju. Lúðra-
sveit Árbæjar og Breiðholts
leikur utan dyra áður en at-
höfnin hefst.
Safnaðarheimili Árbæjarsókn-
ar var vígt 1978 og hefur helgi-
hald farið að mestu þar fram s.l.
átta ár, að sögn sóknarprestsins
sr. Guðmundar Þorsteinssonar.
Einnig hefur söfnuðurinn _ haft
afnot af Safnkirkjunni í Árbæ.
Safnaðarheimilið er hluti kirkju-
byggingarinnar en framkvæmdir
við byggingu kirkjuskipsins sjálfs
hófust haustið 1982. Síðan hefur
verið unnið nær óslitið við fram-
kvæmdir, allt til þessa dags.
í gær þegar blaðamaður og
ljósmyndari Morgunblaðsins
heimsóttu Árbæjarkirkju, var
ýmsu ólokið í frágangi innan dyra,
s.s. frágangi á aitari, bekkjum og
skímarfonti, en sóknarprestur og
forsvarsmenn byggingarinnar
voru bjartsýnir á að öllu tækist
að ljúka fyrir vígsludaginn,
sunnudaginn 29. _mars.
Skímarfontur Árbæjarkirlqu er
úr íslenskum grágrýtisstein úr
Seláshæð og hefur hann verið lát-
inn halda náttúrulegum útlínum
sínum. Ofan í steininn er felld
skímarskál úr messing. í kirkj-
unni er tölvustýrt orgel, með
pípuorgelstónum sem keypt var
frá Bandaríkjunum.
Um átta þúsund manns tilheyra
Árbæjarsókn.
Árbæjarkirkja
Morgunblaðið/Þorkell

.
Frá vinstri:Jón Mýrdal, organleikari Árbæjarkirkju, Mannfreð Vilhjálmsson, arkitekt, sem teiknaði
kirkjuna, Konráð I. Torfason, byggingameistari, sr. Guðmundur Þorsteinsson, Jóhann E. Björas-
son, formaður sóknarnefndar og Heiðar Þ. Hallgrímsson, formaður byggingamefndar Árbæjar-
kirkju
Morgunblaðið/Einar Faiur
Vísindanefnd ráðsins að störfum í fundarsal Hafrannsóknastofnunar