Morgunblaðið - 07.05.1987, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. MAÍ 1987 -

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 550 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Blikur á lofti
velferðar
Hagstæð ytri skilyrði og
stefnufesta stjómvalda í
efnahagsmálum hafa fært
áþreifanlegan bata í þjóðarbúið.
Batamerkin sögðu víða til sín á
liðnu ári. Hagvöxtur var meiri
en um árabil. Viðskiptajöfnuður
við umheiminn var jákvæður í
fyrsta sinn síðan 1978. Nettó-
skuldir þjóðarbúsins erlendis
lækkuðu sem hlutfall af lands-
framleiðslu úr 56,6% í 48,6%.
Verðbólga náðist niður í 13%
frá upphafi til loka ársins.
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
hækkaði umtalsvert.
Hinsvegar eru blikur á lofti
íslenzkrar velferðar. í fyrsta
lagi er verðbólgustig í helztu
samkeppnislöndum okkar að-
eins 2-4% — og enn er langt í
land jafnstöðu við þau, að þessu
leyti. í annan stað er verðbólgan
eins og „falinn eldur“ í þjóðar-
búskap okkar, sem blossað
getur upp, ef víxlspor verða
stigin. í þriðja lagi ríkir nokkur
óvissa bæði í vinnumarkaðs- og
stjómmálum.
Um þetta efni sagði Jóhannes
Nordal, Seðlabankastjóri, á ný-
afstöðnum ársfundi bankans:
„Sé á hinn bóginn litið til
þróunar þjóðarútgjalda virðist
ljóst, að vöxtur þeirra stefni að
öllu óbreyttu verulega umfram
hækkun þjóðartekna, sem
mundi þýða umtalsverðan við-
skiptahalla við útlönd. Aukinni
eftirspum hefur énnfremur
fýlgt spenna á vinnumarkaði,
jafnframt því sem átök um
launahlutföll milli stétta og
starfshópa hafa grafið undan
þeirri samræmingu í launa-
stefnu, sem náðist á síðasta
ári. Allt eru þetta merki um
vaxandi jafnvægisleysi í þjóðar-
búskapnum, sem á skömmum
tíma gæti eyðilagt árangur und-
anfarinna ára, ef ekki tekst að
marka að nýju sterka og sam-
ræmda stefnu í efnahagsmál-
um . .
Það er vissulega tímabært
að vara við hættuboðum ójafn-
vægis í vinnumarkaðs-, at-
vinnu- og efnahagsmálum, sem
nú bryddar á, sem og þenslu-
áhrifum viðvarandi ríkissjóðs-
halla, eins og Seðlabankastjóri
gerir. Það jafnvægi og sá stöð-
ugleiki, sem unnizt hefur á liðnu
kjörtímabili, að ógleymdu at-
vinnuöryggi hér á landi á sama
tíma og atvinnuleysi er þjóðar-
böl hjá flestum grannríkjum
okkar, er þjóðarheildinni alltof
mikils virði til þess glutra niður
um skammsýni og sundurlyndi.
Ef íslenzkt sundurlyndi leysir
verðbólguna úr læðingi á ný
liggur leiðin niður í kjaralegan
öldudal nýrrar efnahagskoll-
steypu, sem þjóðin þekkir af
biturri reynslu.
Fjármagns-
markaður
Eitt mikilvægasta efnahags-
markmið íslendinga er
efling innlends sparnaðar. Ekki
aðeins fyrir sparenduma sjálfa,
sem treysta efnahagslegt sjálf-
stæði og öryggi sitt, heldur ekki
síður fyrir atvinnulífíð og hvers-
konar uppbyggingu í þjóðfélag-
inu, að ógleymdri nauðsyn þess
að lækka áhvílandi erlendar
skuldir. Ekkert hefur leikið inn-
lendan spamað né íslenzka
peningakerfið verr en verðbólg-
an, sem náði raunar hámarki
fyrir aðeins fjómm áram.
Hjöðnun verðbólgu og já-
kvæðir vextir hafa reist innlend-
an peningasparnað úr rústum.
Peningalegur spamaður í heild,
sem nam 47% af landsfram-
leiðslu 1980, var kominn upp í
80% á liðnu ári, sem er 70%
raunaukning. Raunaukning
frjáls spamaðar (innlán og
spariskírteini) var 52% á sama
tíma. Spumingin er einfaldlega
sú, hvort þau skilyrði, sem leiða
til peningaspamaðar, verða fest
í sessi, eða brotna í nýrri verð-
bóiguöldu.
Nýjar ávöxtunarleiðir spam-
aðar hafa og komið til. Seðla-
bankastjóri komst svo að orði á
ársfundi bankans:
„Skipulagsbreytingar í átt til
meira fijálsræðis, sem gerðar
hafa verið á undanfömum
áram, hafa átt veigamikinn þátt
í því að hér hefur þróazt öflugri
og opnari fjármagnsmarkaður."
Fjármálafyrirtæki hafa risið
upp til hliðar við hefðbundnar
innlánsstofnanir, eins og í öðr-
um vestrænum ríkjum. Um
þetta efni sagði Seðlabanka-
stjóri:
„Hins vegar þurfa stjómvöld
að fylgjast vandlega með þróun
þessara mála, bæði til þess að
tryggja heilbrigðan vöxt þessa
markaðar og öryggi þeirra, sem
þar eiga viðskipti. Einnig er
mikilvægt að sambærilegar
relgur gildi um starfsemi allra
fj ármál astofnana, þannig að
ekki séu gerðar minni kröfur
um öryggi og upplýsingagjöf
ijármála- og verðbréfafyrir-
tækja en gerðar era til innláns-
stoftiana . . .“

•*rr>0*
ÓLAFUR 24
JÓHANNESSON DAGAR
Hve langan tím
FORMLEGAR stjórnarmyndun-
arvlörasður fara senn (hönd.
Af því tilefnl verður hér blrt
lauslegt yf Irllt (dagsetnlngar)
um stjórnarmyndunarviðrmöur
aA loknum kosnlngum tll Al-
þingls 1971,1974,1978,1979
og 1983. Á þessu tímablli hefur
skemmst IIAIA mánuAur frð
kosnlngum tll stjórnarmyndun-
ar, lengst rúmlr tvelr mánuAir.
Formenn flokkanna hafa haft
formlegt umboA til stjórnar-
myndunarvlArmAna mjög
mislengl á hendl, lengst IftlA
eltt á annan mánuA.
Stjórnarmyndun 1971
13. júní 1971: Alþingiskosning-
ar.
15. júní: Ríkisstjóm Jóhanns
Hafstein (viðreisnarstjórn: sam-
stjóm Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks) biðst lausnar.
19. júní: Ólafí Jóhannessyni, for-
manni Framsóknarflokks, falið að
leiða formlegar stjómarmyndunar-
viðræður.
13. júlí: Ólafur Jóhannesson
myndar vinstri stjórn, samstjóm
Framsóknarflokks, Alþýðubanda-
lags og Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna, réttum mánuði eftir
kosningar.
Stj órnarmyndun 1974
30. júní 1974: Alþingiskosning-
ar.
2. júlí: Ríkisstjóm Ólafs Jóhann-
essonar biðst lausnar.
3. júlí: Forseti ræðir óformlega
við forystumenn stjómmálaflokk-
anna.
5. júlí: Forseti felur Geir Hall-
grímssyni, formanni Sjálfstæðis-
flokks, að leíða formlegar stjómar-
myndunarviðræður.
25. júlí: Geir Hallgrímsson skilar
umboði eftir 20 daga viðræður.
25. júlí: Forseti felur Ólafi Jó-
hannessyni, formanni Framsóknar-
flokks, stjómarmyndunarviðræður.
26. júlí — 13. ágúst: Ólafur
Jóhannesson reynir endurreisn
vinstri stjómar.
13. ágúst: Slitnar endanlega upp
úr vinstristjómarviðræðum.
14. ágúst: Þingflokkur sjálfstæð-
ismanna felst á stjómarmyndunar-
viðræður við Framsóknarflokkinn.
14. ágúst — 27. ágúst: Stjóm-
armyndunarviðræður Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks.
28. ágúst: Mynduð ríkisstjóm
Geirs Hallgrímssonar (samstjóm
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks), sem sat út kjörtímabilið.
Tæpir tveir mánuður (58 dagar) frá
kosningum til stjómarmyndunar.
Stj órnarmyndun 1978
25. júni 1978: Alþingiskosning-
ar.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir STEFAN
FRIÐBJARNARSON
1974 58 DAGA
1971 30 DAGAR
GE R
HALLGI
ÓLAFUF
JÓHANf