Morgunblaðið - 28.08.1987, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. ÁGÚST 1987
Vildi að ég
fyndi þig, lukka
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Regnboginn
Vildi að þú værir hér — Wish you
were here ★ ★ ★ 1/2
Leikstjóri og handrit: David Leland
Tónlist: Stanley Myers
Kvikmyndataka Ian Wilson
Framleiðandi: Sarah Radclyffe
Aðalleikendur: Emily Lloyd, Tom
Bell, Jesse Birdsall, Geoffrey Dur-
ham, Pat Heywood.
Bresk: Film Four Intemational/
Zenith Production 1987
Þó svo að þessi hugstæða, breska
mynd hafi ekki riðið feitum sauð frá
garði við verðlaunaafhendinguna á
Cannes hátíðinni í vor, þá var hún samt
sú mynd sem vakti hvað mesta eftir-
tekt og aðdáun blaðamanna á Vestur-
löndum. Það kemur manni ekki á óvart
eftir að hafa séð hana, hér er um að
ræða einstaklega vel skrifaða og leik-
stýrða mynd um athyglisvert og
vissulega átakanlegt efni og afburða
vel leikna.
Kveikjan að Vildi að þú værir hér
voru kynni handritshöfundarins og leik-
stjórans Leland af mellumömmunni
sem var fyrirmynd Julie Walters í
næstu mynd hans á undan — Private
Services — (og væntanleg er hingað
til lands á næstunni). Þá rakti þessi
stórbísnessmella sitt ömurlega, en þó
broslega gelgjuskeið á árunum í kring-
um 1950 fyrir Leland. Það er hin unga
og óþekkta leikkona, Emeiy Lloyd sem
fer með hlutverkið. Lloyd er eldhress,
skörp og kjaftfor, það hentar illa í
smábænum sem hún býr í, ekki síst
þar sem faðir hennar, grautfúlt karl-
rembusvín, má ekki vamm sitt vita,
einkum hvað dótturina snertir. Hans
virðing er ofar öllu. Telpan missir móð-
ur sína ung, einu manneskjuna sem
veitti henni ástúð. Samband feðginanna
fer síversnandi og ekki lagast það þeg-
ar telpan uppgötvar náttúruna, sér og
strætisvagnastjóra í þorpinu til mikillar
ánægju. En hann snýr við henni bakinu
og þá tekur hún til við bæjarfolann,
(Tom Bell), þrátt fyrir að þar sé heldur
slímug fyllibytta á ferð sem er jafn-
aldri og vinur föður hennar að auki.
Þessi ástamál enda að sjálfsögðu
með skelfingu en í lokin er það Lloyd
sem stendur uppi sem sigurvegari, það
er sterkt í þeirri stuttu!
Tregafull mynd, en þó á köfium bráð-
fyndin og oftast stutt I húmorinn.
Vandamál Lloyd er ekki brókarsótt
heldur sú algenga kvöl og pína — skort-
ur á ástríki og bltðu. Að auki hefur
stúlkan verið langt á undan samtíð-
inni, það frelsi sem hún þarfnaðist og
gekk að sem sjálfsögðum hlut varð
ekki að veruleika fyrr en á næsta ára-
tug, þeim fræga, sjöunda. Ef hann
hefur þá náð til krummaskuðs á borð
við það sem myndin gerist I.
Leland hefur skapað mikla stemmn-
ingsmynd úr sínu fyrsta leikstjómar-
verkefni. Handrit hans er litríkt,
hreinskilið og persónumar vel dregnar,
og gaman og tregi skiptast á. Mörg
atriðin em einkar minnisstæð, þá
kannski fyrst og fremst uppgjör feðgin-
anna á kaffíhúsinu í Boumemouth, þá
Hin unga og óreynda leikkona
Emely Lloyd vinnur minnisstæð-
an leiksigur í Vildi að þú værir
hér í Regnboganum.
er senan þegar hundurinn kemst í verj-
umar gráthlægileg.
Annars er Vildi að þú værir hér ein-
staklega kraftmikil mynd frá upphafí
til enda og státar af stórleik. Emely
Lloyd er sjálfsagt eitt mesta leikaraefni
sem fram hefur komið f Bretlandi um
langt árabil, þó svo að af nógu sé að
taka. En hún tekur þetta erfíða hlut-
verk, þessi algjörlega ókunna, 15 ára
stúlka, hreint lygilega styrkum tökum.
Gamli refurinn, Tom Bell, sem maður
hefur ekki séð í áraraðir, gefur stúlk-
unni lítið eftir í hlutverki hins roskna
og slóttuga pilsajagara sem átti eftir
að breyta lffí Lloyd svo um munaði.
Hér er á ferðinni mynd sem enginn
Iætur fara framhjá sér sem ánægju
hefur af listaverkum á tjaldinu.
Teiknimyndin Val-
höll með íslensku tali
Kvikmyndir
Amaldur Indriðason
Valhöll (Valhalla). Sýnd í Laug-
arásbíói. Stjöraugjöf: ★ ★ 'fa
Dönsk. Leikstjórar: Peter
Madsen og Jeffrey James Varab.
Framleiðandi: Swan Film i sam-
vinnu við Dönsku kvikmynda-
stofnunina. Tónlist: Ron
Goodwin og Bent Hesselman.
Raddir: Jóhann Sigurðarson
(Þór, Óðinn), Kristinn Sigmunds-
son (Útgarðs-Loki), Þórhallur
(Laddi) Sigurðsson (Loki), Páll
Úlfar Júlíusson (Þjálfi), Nanna
K. Jóhannsdóttir (Röskva), Lísa
Pálsdóttir (Móðirin), Eggert Þor-
leifsson (Faðirinn), Ragnheiður
Árnadóttir (Sif) og Flosi Ólafsson
(sögumaður). Umsjón með
íslenskri hljóðsetningu: Þorbjöra
Erlingsson.
Engum er eins auðvelt og gjöfult
að skemmta og bömum. Hrífist þau
er hrifning þeirra algjör, spennan
ekta og gleðin falslaus. Þau gleyma
sér auðveldlega og verða auðveld-
lega gagntekin af því sem fyrir þau
er borið og geta talað endalaust
um það.
Því meira sem bömin skilja af
því sem fram fer því meiri skemmt-
un er það fyrir þau. Böm geta haft
gaman af fjömgri teiknimynd en
þurfa ekki endilega að vita hvað
er að gerast. Það er nóg að Tommi
sé alltaf að hremma Jenna, eða
öfugt, með viðeigandi látum. Það
þarf enginn að vita hvers vegna.
En þegar teiknimyndimar em orðn-
ar lengri og persónumar fleiri og
raunvemleg saga er sögð með henni
þarfnast bömin útskýringa ef
skemmtunin á að gagnast þeim að
fullu. Og svo tekið sé undir með
gömlu kvörtunarefni: Það er alltof
lítið gert fyrir bömin.
Þess vegna er það sérstakt gleði-
eftii nú þegar Laugarásbíó frnrn-
sýnir dönsku teiknimyndina Valhöll
(Valhalla) að forsvarsmenn bíósins
hafa látið setja á hana íslenskt tal
fyrir bömin (og fullorðna). Síðast
þegar slíkt var gert lét Hitt leik-
húsið setja íslenskt tal inn á
bamamyndina Ronja ræningjadótt-
ir, sem sýnd var í Nýja bíói, sem
þá var, og það tókst mjög vel. Það
sama verður að segja um Valhöll;
íslenska talið setur sterkan svip á
myndina og gefur henni nýtt og
skemmtilegt líf. Eins og íslenskt tal
yrði hallærislegt við hinar venjulegu
Hollywoodmyndir bíóhúsanna er
það bráðnauðsynlegt fyrir margar
bamamyndimar og sérstaklega
teiknimyndimar.
Valhöll gerist 1 Goðheimum
yíkingaaldarinnar, á meðal guða í
Ásgarði, risa í Útgarði og dauð-
legra manna í Miðgarði. Raddir
þeirra Jóhanns Sigurðarsonar og
Þórhalls (Ladda) Sigurðssonar
glymja í persónum Þórs, Óðins og
Loka, Kristinn Sigmundsson talar
fyrir Útgarðs-Loka, sem etur Þór
og Loka í einvígi við Eldinn, Mið-
garðsorminn og sjálfa Ellina. Páll
Ulfar Júlíusson og Nanna K. Jó-
hannsdóttir eru Þjálfí og Röskva,
sem eru tekin úr mannheimum og
verða vinnuhjú hjá Þór. Móður
þeirra og föður leika Lísa Páls-
dóttir og Eggert Þorleifsson,
Ragnheiður Ámadóttir er Sif kona
Þórs og Flosi Ólafsson er sögumað-
ur myndarinnar.
Valhöll er ekki gallalaus en
kannski bjargar íslenskan einhveiju
af því sem miður hefur farið við
gerð hennar. Hún er byggð á bók-
unum um Goðheima, sem Iðunn
Tónlistarkeppni
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Erlendis hafa um langan tíma
tíðkast alls konar tónlistarkeppni
og tónlistarmenn reyndar haft
þær sem eins konar stökkpall til
„heimsfrægðar". Víst er að mörg-
um hefur reynst erfitt að hasla
sér völl í glímunni við áheyrendur
án þess að geta hampað framan
í þá „keppnis-passanum". Slíkt
keppnisfyrirkomulag á sviði lista
hefur verið gagnrýnt á margví-
slegan máta og jafnvel talið valda
meiri skaða en réttlætt verði með
þeim ávinningi er fáir hafí af slíku
tilstandi. Þeir sem vilja vera já-
kvæðir, telja niðurstöður slíkrar
keppni vera eins konar tilkynn-
ingu um hver sé „bestur" meðal
jafningja og auk þess hvatning
hverjum einstaklingi til ýtrustu
átaka við sjálfan sig og verkefnið.
Tónlistarsamkeppni er ævaforn
iðja og til eru skemmtilegar sögur
þar um, allt frá Forn-Grikkjum
og jafnvel að Neró keisari hafí
hermt eftir þeim, enda margverð-
launaður söngvari. Á tímum
Aristótelesar og Platóns vildu
menntamenn leggja áherslu á
göfgandi hlutverk tónlistar, sér-
deilis þá sjálfsögun og skapgerð-
armótun er slíkri iðju tengist en
forðast keppnir og eftirsókn eftir
leiktækni atvinnumanna, sem að
þeirra mati leiddi til þess að menn
misstu sjónar á innra gildi listar-
innar. Það er því ekki nýtt að
deilt sé um ágæti samkeppni.
Trúlega verður ekki lengi beðið
með það að koma á fót meirihátt-
ar tónlistarkeppni, svona í
framhaldi af þeim tilraunum sem
gerðar hafa verið á þessu sviði
síðustu árin og nú stendur yfír
samkeppni ungra tónlistarmanna
og eru verðlaunin tónleikahald á
Norðurlöndunum. Til stefnunnar
að þessu sinni verður nokkrum
ungmennum gefínn kostur á að
sýna leikni sína og sl. þriðjudag
voru það Áshildur Haraldsdóttir
flautuleikari, Bryndís Halla Gylfa-
dóttir sellóleikari og Dagný
Björgvinsdóttir píanóleikari, sem
fluttu nýja og gamla tónlist.
Þama eru á ferðinni góðir tónlist-
armenn er fluttu verkefni sín af
kunnáttu og listfengi og er ljóst
að með vaxandi þroska þeirra
megi vænta mikils af þeim í
framtíðinni.
Áshildur flutti h-moll flautu-
sónötuna eftir J.S. Bach (BWV
1030), Synchronism nr. 1 eftir
Davidovsky, sérlega skemmtilega
gert verk, þijá þætti úr Incantati-
ons eftir Jolivet og lauk sínum
hluta tónleikanna með Fantasie
op. 79 eftir Faure. Breyndís Halla
flutti Elegíuna eftir Faure,
fímmtu sellósónötuna eftir Beet-
hoven og sellósónötu eftir De-
bussy. Samleikari beggja
fyrmefndra var svo Dagný Björg-
vinsdóttir og þarf varla að tíunda
það að hlutur píanósins í sónötun-
um er ekki minna verk að vinna
úr en hjá einleikurunum. Þessir
tónleikar bera þess glögg merki
að tónlist er í miklum vexti hér á
landi og að nám og kennsla tón-
listar er stunduð af alvöm og
kunnáttu.
Þramuguðinn Þór fæst við Miðgarðsorminn í dönsku teiknimyndinni
Valhöll, sem sýnd er með íslensku tali í Laugarásbíói.
hefur gefíð út og em þær eftir
Peter Madsen, sem leikstýrir teikni-
myndinni. Myndin var fjögur ár í
framleiðslu og kostaði 30 milljónir
danskra króna. Hún er tæknilega
vel gerð en skortir ábyggilegra
handrit og sterkari persónusköpcn
nema í tilviki litla tröllsins Kverks,
sem er skemmtilegasta og heii-
steyptasta persónan og sú sem
myndin snýst að mestu um. Hann
er kynntur í sérstakri aukamynd á
undan aðalmyndinni líklega af því
það fer lítið fyrir honum í sjálfum
sögubókunum. Endirinn er líka allt-
of snubbóttur en þegar best lætur
er Valhöll þó fyndin og eldfjörug
og sýnir oft fijótt hugmyndaflug
höfunda hennar sérstaklega þegar
Loki og Þór heyja sín einvígi í skála
Útgarðs-Loka eða þegar bömin
heimsækja Óðinn þar sem hann sit-
ur að tafli við Mími og fleira mætti
nefna.
Það er gott og þarft framtak hjá
Laugarásbíói að setja íslenskt tal á
þessa bamamynd og væri óskandi
að fleiri fylgdu því fordæmi.
EDLJÓMHVEfflN FOBINGJAB NIB IKVÖLD KL. 21