Morgunblaðið - 24.09.1987, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1987

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, simi 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakið.
Fjármögnunar-
leiga
Hugmyndir ríkisstjómarinnar
um að takmarka möguleika
íslenskra fjármögnunarleigufyrir-
tækja til fjármögnunar hafa
eðlilega mætt andstöðu. Stjóm-
völd stefna að því að herða reglur
um erlenda fjármögnun leigu-
samninga og er það liður í
ráðstöfunum til að draga úr inn-
streymi erlendra lána.
Mikil þensla er í íslensku efna-
hagslífí eins og tölur um kaup-
mátt bera með sér. Þjóðhags-
stofnun gerir ráð fýrir að
kaupmáttur atvinnutekna hækki
um 15-18% á þessu ári. Viðskipta-
hallinn verður meiri en áður var
búist við og erlend lán aukast.
Gegn þessu verður ríkisstjómin
að snúast og hemja heildareftir-
spum. Innstreymi erlends fjár-
magns leiðir að öðm óbreyttu til
þenslu og verðbólgu. Á liðnu
sumri var settur skattur á erlend
lán og var markmiðið að draga
úr eftirspum eftir lánum, jafn-
framt því að afla ríkissjóði tekna.
Hertar reglur um erlenda fjár-
mögnun leigusamninga miðar að
því sama og skatturinn.
Ein megin röksemd ríkisstjóm-
arinnar fyrir að takmarka aðgang
Qármögnunarleigufyrirtækja að
fjármagni er að 1.000 milljónir
króna hafi verið teknar að láni
erlendis til þess að fjármagna
leigusamninga á bifreiðum. Þessi
fyrirtæki mótmæla þessu harð-
lega. Þegar em í gildi reglur sem
leggja bann við að leigusamning-
ar á bifreiðum séu fjármagnaðir
með erlendu fé. Fyrirtækin full-
yrða að allir samningar sem
gerðir hafa verið um flármögnun-
arleigu á bifreiðum séu fjármagn-
aðir með innlendu fé. Ef gengið
er út frá því að þessi fullyrðing
fyrirtækjanna standist verður því
ekki betur séð en að meginrök
ríkisstjómarinnar séu fallin.
Engum hefði svo sem átt að
koma það á óvart að forystumenn
Alþýðuflokksins beittu sér fyrir
að horfið væri frá þeirri fijáls-
lyndisstefnu sem ríkt hefur
undanfarin ár á fjármagnsmark-
aðinum. Það sem vekur undmn
er að þeir skuli njóta til þess full-
tingis Sjálfstæðisflokksins. Hefur
orðið gmndvallar stefnubreyting
hjá sjálfstæðismönnum?
í tíð ríkisstjómar Sjálfstæðis-
flokks og Framsóknarflokks urðu
miklar breytingar á íslenskum
fjármagnsmarkaði. Ný lög um
viðskiptabanka, sparisjóði og
Seðlabanka mörkuðu tímamót.
Áður höfðu vextir verið ákvarðað-
ir af stjómmálamönnum, án tillits
til aðstæðna í íslensku efna-
hagslífi. Afleiðing þess var að
vextir vora um langt árabil nei-
kvæðir og fjármagn var flutt frá
sparisfjáreigendum til skuldara,
— frá einstaklingum til fyrirtækj-
anna. Þegar svo er verður eftir-
spumin eftir lánum meiri en
framboðið. íslenskur fjármagns-
markaður var langt frá því að
vera í jafnvægi.
Af fyrrgreindum ástæðum
mátti öllum vera það ljóst að mik-
il eftirspum yrði eftir fjármögn-
unarleigu. Hún opnaði nýjar og
áður óþekktar leiðir í fjármögnun
fyrirtækja. Mörg fyrirtæki áttu
litla möguleika á lánum og fyrir
þau var fjármögnunarleigan
gleðiefni. Og önnur losnuðu, a.m.
k. að einhverju leyti, undan
ægivaldi bankakerfisins.
Eins og þau fyrirtæki sem
bjóða umrædda þjónustu hafa
bent á krefst fjármögnunarleigan
mikils erlends fjármagns í fyrstu.
Á næstu ámm mun jafnvægi hins
vegar nást á milli leigugreiðslna
og lána og þörf fyrirtækjanna
fyrir erlent fjármagn verður stöð-
ugt minni. Og eins og ætíð fer
best á því að jafnvægi náist án
afskipta hins opinbera.
Rök fyrirtækjanna gegn tak-
mörkunum á fjármögnunarleigu
em sterk. Bent er á að það skerði
möguleika íslenskra aðila til fjár-
mögnunar miðað við erlenda
keppinauta. Þannig muni sam-
keppnisstaða íslenskra fyrir-
tækja, bæði hér á landi og á
erlendum mörkuðum, versna.
Samkvæmt hugmyndum stjóm-
valda verður einungis heimilt að
fjármagna 50% af kostnaðarverði
vélar eða 67% af fob-verði með
erlendu fjármagni. Fjármögnun-
arleigufyrirtækin telja að þessar
hugmyndir stjómvalda séu van-
hugsaðar. Þannig verði innlend-
um framleiðendum véla gróflega
mismunað í samanburði við er-
lenda keppinauta.
í greinargerð um drög að aug-
lýsingu um erlend lán segja
forráðamenn fjármögnunarleigu-
fyrirtækjanna meðal annars:
„Það verður ekki séð að van-
hugsaðar reglur af því tagi sem
hér um ræðir aðstoði stjómvöld
við að draga veralega úr erlend-
um lántökum þar sem þær valda
margvísiegu óhagræði fyrir
íslenskt atvinnulíf. Auk þess
munu umræddar reglur draga úr
lánstrausti íslands á erlendum
mörkuðum þar sem hér er um
kúvendingu að ræða frá fyrri
reglum. Afleiðingin verður hærri
erlendur vaxtakostnaður. Því er
ljóst að þessi hugsanlegi, óvem-
legi samdráttur í erlendum
lántökum sem af reglunum hlýst
mun verða dýra verði keyptur."
Sjávarútvegssýningin
Torill Roselin, frá norska útflutningsráðinu, í einum sýningarbási Norðmanna.
„Slík sýning eflir
tengsl viðslaptaðila“
í sýningardeild Norðmanna á
sjávarútvegssýningunni kynna
alls 18 norsk fyrirtæki ýmiss
konar tæki og kerfi til fiskveiða
og fiskeldis.
Vömr þær sem Norðmenn hafa
hér til sýnis spanna mjög vítt svið,
að sögn Torill Roselin hjá norska
útflutningsráðinu. Sýna þeir allt
frá rafeindakerfum til eftirlits og
stýringar togara, til búnaðar til
pökkunar og flutnings. Þá kynna
nokkrar norskar skipasmíðastöðv-
ar skip sín á sýningunni.
Torill sagði að þetta væri
stærsta sýningardeild sem Norð-
menn hefðu haft á sýningu á
Islandi, og ein sú stærsta sem
þeir hafa haft á sjvarútvegssýn-
ingu sem þessari. Eins og áður
sagði em 18 fyrirtæki í sýningar-
deild Norðmanna og þar af 5 sem
ekki hafa verið kynnt hérlendis
áður. Þess fyrir utan sýna 5 önnur
norsk fyrirtæki vömr sínar utan
sýningarsvæðis Noregs, í básum
umboðsaðila sinna hér á landi.
Torill Roselin sagði það vera
mjög mikilvægt fyrir fyrirtækin
að taka þátt í slíkum sjávarútvegs-
sýningum til að kynna og sýna
vörar sínar. Jafnvel þó þau hefðu
þegar umboðsmenn efldi slík sýn-
ing samband viðskiptaaðilanna
vemlega. Tolill bætti því einnig
við að Island væri afar mikilvægur
viðskiptaaðili fyrir Noreg. Norskir
og íslenskir sjómenn ynnu við afar
svipaðar aðstæður á hafi úti, og
við þessar erfiðu aðstæður væri
norsk fiskveiðitæki miðuð. „Gæði
þeirra em því mikil og það vita
Islendingar," sagði Torill Roselin.
Cuxhaven:
Almgi á aukn-
um viðskipt-
um við Island
Albrecht Harten, yfirborgar-
stjóri Cuxhavenborgar er stadd-
ur hér á landi i tenglsum við
íslenzku sjávarútvegssýninguna.
Cuxhavenborg er með áberandi
sýningarbás í andyri Laugardals-
hallarinnar og er markmiðið með
þvi að kynna íslendingum borg-
ina og auka samskipti þar á
milli, sérstaklega á sviði sjávar-
útvegs, en Cuxhaven er einnig
þekkt sem ferðamannastaður.
Albrecht Harten bauð í upphafi
sýningar til samkvæmis, þar sem
hann kynnti Cuxhaven fyrir gestum
sínum. Hann sagði að borgin væri
nyrzta borg neðra Saxlands og
stæði við mynni Saxelfar, sem renn-
ur í Norðursjó. íbúar væm 60.000
og hefðu flestir þeirra atvinnu af
fiskvinnslu og ferðamennsku.
Ferðamennskan væri nýlegur þátt-
ur í atvinnusögu borgarinnar, en
fiskvinnsla og sjávarútvegur ætti
sér langa hefð. Nú kæmu um
250.000 ferðamenn til borgarinnar
á ári og gistu þeir alls í 2,8 milljó'n-
ir nátta.
Harten rakti síðan lauslega sögu
íslenzkra fisklandana í Cuxhaven
og sagði meðal annars: „Ég hef
kannað skýrslur skipamiðlarans
Peter Hein og þannig komizt að
því, að 31. október 1926 landaði
fyrsta íslenzka skipið fiski í Cux-
haven. það var togarinn Gulltoppur.
Upp frá því fór löndunum íslenzkra
skipa fjölgandi, sérstaklega yfir
vetrarmánuðina, þegar fiskneyzla
þjóðveija jókst og afköst flota okk-
ar dugðu ekki. Sem dæmi um nána
og langa samvinnu má nefna að í
hálfa öld hafa skip með sama nafni
landað fiski hjá okkur. Frá árinu
1935 hefur togarinn Karlsefni séð
okkur fyrir hráefni, að sjálfsögðu
ekki alltaf sama skipið, en sama
útgerðin.
Síðari heimstyijöldin setti strik í
reikninginn en árið 1948 lönduðu
112 togarar afla sínum í Cuxhaven
frá apríl til desemberloka, stundum
þrír á dag. Fram á allra síðustu
misseri hefur mikið og gott sam-
band verið milli Islands og Cux-
haven, en síðan hefur löndunum
íslenzkra skipa fækkað nokkuð. Það
er von okkar að aukin samskipti á
þessu sviði séu framundan, góð og
mikil eins og á fyrr árum,“ sagði
Albrecht Harten.
Þorsteinn Pálsson, forsætisráðherr
stjóri í Cuxhaven, ræða málin á sjá