Morgunblaðið - 24.09.1987, Blaðsíða 50

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1987
-4»
Um biblíulest-
ur „skæraliða“
Svar frá einum meðlimi Þjóð kirkjunnar
við árásum strangtrúarmanna
eftir Jens Hvidtfeldt
Nielsen
I.
I Helgarpóstinum 6. ágúst sl. er
grein, þar sem fjórir forstöðumenn
ólíkra kristinna trúfélaga tjá sig
um samkynhneigð og kristindóm,
og niðurstaða þeirra allra er í stuttu
máli sú, að þessi tvö hugtök séu
algjörlega andstæð, að það sé með
öllu óhugsandi að setja þau saman,
að tala um „kristinn kynvilling",
eins og ákafasti heimildamaður
greinarinnar, Gunnar Þorsteinsson,
forstöðumaður trúfélagsins „Kross-
ins“ orðar það í upphafi erindis síns.
Gunnar hefiir undanfamar vikur
eytt mikilli orku í að koma þessari
' jtaðhæfingu á framfæri, og það
virðist eins og hann telji hana skipta
íslenska kristni meira máli heldur
en nokkurt annað kirkjulegt mál,
sem kann að velga áhuga á líðandi
stund. Baksvið staðhæfingarinnar
er annars vegar aukin útbreiðsla
hins uggvænlega sjúkdóms eyðni
og hins vegar þau viðbrögð íslensku
þjóðkirkjunnar, sem komu fram í
ályktun síðustu prestastefnu, að
hvetja „alla kristna menn, gagn-
kynhneigða sem samkynhneigða,
*i^ð sýna ábyrgð í kynlífi sínu.“
Annar maður, sem tekur til orða
í greininni, Bjöm Ingi hjá „Vegin-
um“, vill meina, að með ofannefndri
ályktun sé þjóðirkjan að nota henti-
stefnu við útleggingu á Guðs orði,
að hún hafi misst málið, og virðist
ekkert innlegg eiga í þessa um-
ræðu. Bjöm Ingi hefur augljóslega
ekki lesið góða og ítarlega grein
eftir sr. Olaf Odd Jónsson, sem birt-
ist í Mbl. 24. júlí sl., og fjailaði um
rökin að baki ályktunínni. I míllitíð-
inni hafa fleiri þjóðkirkjumenn tekið
þátt í umræðunum um þetta mál
hér á síðum Morgunblaðsins. Eg
hef því miður ekki haft tækifæri
til að lesa innlegg þeirra, og ég
"niða því innlegg mitt við greinina
í HP — ásamt grein Gunnai-s í
Mbl. 15. júlí sl. Sumum finnst það
sjálfsagt eyðimerkurganga að halda
þessum umræðum áfram; en með
nærverandi skrifum ætla ég samt
sem áður að lýsa yfir einlægum
stuðningi við niðurstöðu presta-
stefnunnar. Gagnrýnin á henni
hefur verið mjög hörð, og því er
það rétt, að þjóðkirkjumenn fái að
rökstyðja málstað sinn frá fleiri
mismunandi sjónarhomum.
Eg sé ekki betur, en að það séu
þessir fjórmenningar, sem nota
hentistefnu við biblíulesturinn — þó
að ég geti ómögulega skilið, hvetj-
um það henti, að ráðast með slíkri
hörku á þennan minnihlutahóp,
hommana, (sem ég kýs að nefna
með þessu orði hér í greininni,
vegna þess að mér skilst, að það
sé heitið sem þeir vilja sjálfír að sé
notað um sig). Fjórmenningamir
nota nefnilega aðferð, sem kaila
mætti „skæra-aðferðina", vegna
þess að þeir virðast lesa með bókina
í annarri hendinni og ósýnileg skæri
í hinni, sem þeir nota til að klippa
einstök ritningarvers út úr því sam-
hengi, sem þau standa í, þannig
að hægt verði að nota þau til hvers
sem er. Það er alveg ljóst út frá
því skilyrðisleysi, sem kemur fram
í árásum þessara „skæraliða", að
þeir telja sig standa á mjög örugg-
um grundvelli. Þessi grundvöllur
er að sjálfsögðu Heilög ritning, eins
og þeir halda látlaust fram; en áður
en farið er út í þessa biblíuúr-
kiippu, sem þeir sýndu almenningi
í olannefndri HP-grein, væri það
eflaust réttast að benda á eitt atr-
iði, sem hægt er að misskilja í
ummælum eins þeirra. Hér er átt
við þá ágætu og mjög gjaldgengu
athugasemd Halldórs Lárussonar
frá trúfélaginu „Trú og Líf“, að
„kristin kirkja hefur aðeins eina
viðmiðun, þ.e. Jesúm Krist og hans
orð“. Að þessari athugasemd lok-
inni vitnar Halldór í ritningarstað,
sem fordæmir tvímælalaust sam-
kynhneigð og ályktar síðan, að
„kirkjunni beri að boða kraft Krists
til lausnar frá kynvillu" o.s.frv.
Þeim, sem lesa þessi ummæli án
þess að fletta upp í Nýja testament-
inu um leið, verður að benda á, að
í öllu þessu riti er ekki hægt að
finna nokkra einustu heimild, þar
sem Jesús tjáir sig um samkyn-
hneigð, hvað þá heldur fordæmir
hana. Það er hins vegar enginn
skortur á slíkum fordæmingum í
ritum Páls postula og það er ein-
mitt í þau, sem Halldór vitnar, þó
að þetta fari e.t.v. fram hjá óein-
beittum lesendum. Hér á eftir skulu
í sem stystu máli gerðar nokkrar
athugaemdir við ummæli postulans
þess efnis og túlkunaraðferðir
þeirra, sem nota þau til að vé-
fengja trúmennsku íslensku klerka-
stéttarinnar gagnvart ritningunni.
II
Uppáhaldsritningarstaðir þess-
ara „skæraliða" eru í sambandi við
samkynhneigð 1. kafli Rómveija-
bréfsins versin 26—27 og 6. kafli
1. Korintubréfsins vers 9. Það er
alveg rétt, að í Róm. 1: 26—27 er
sterk fordæming á þessari ákveðnu
kynlífshegðun; en ef einhver flettir
upp í Nýja testamentinu og sér að
þessi vers standa í víðara sam-
hengi, uppgötvar hann eitt og
annað, m.a. að það er meira en
varasamt að nota þau til að
rökstyðja slíkar einhæfar árásir á
háttalag homma. Aðalerindi post-
ulans er ekki slík fordæminng
samkynhneigðar, það er fyrst og
fremst fordæming skurðgoðadýrk-
unar — ásamt því fráfalli frá hinum
eina sanna Guði, sem henni fylgir.
í samhenginu stendur samkyn-
hneigð sem eitt dæmi meðal margra
um afleiðingar slíks fráfalls. Ná-
kvæmlega hið sama gildir um
tilvitnunina í 1. Kor., þar sem hinir
aumu „kynvillingar" (eða „mann-
bleyður“ — sjá neðar) eru í fjórða
sæt: á listanum yfir þá, sem hafa
rangsleitni í frammi. Það er að vísu
satt, að á ofannefndum stað í Róm-
verjabréfinu gerir postulinn sérs-
taklega mikið úr því að .lýsa þessu
sérstaka dæmi um afleiðingu frá-
fallsins, og það er spuming hvað
sé hægt að lesa út úr því. Það kem-
ur víða fram í skrifum postulans,
að hann hefur lesið Gamla testa-
mentið mjög vandlega, þar sem
hann tjáir sig oft með myndum og
dæmum úr bókum þess. Með þess-
um lýsingum hér á saurlifnaði
homma samtíðar sinnar byggir
hann að miklu leyti á skáldrænni
hefð úr spámannabókum Hósea,
Jeremía og Esekíel, þar sem sam-
bandi hins útvalda ísraels-lýðs við
Drottin er lýst á myndrænu máli
sem sambandi eiginmanns og eigin-
konu. Hjónabandstryggð merkir í
þessu sambandi rétta, stöðuga og
trúfasta afstöðu til hins eina og
sanna Guðs, en lýsingarnar á fram-
hjáhaldi, vændi og kynsvalli, sem í
sumum textum eru harla hressileg-
ar, merkja tíðar tilraunir lýðsins
með hinum ýmsu goðum nágranna-
þjóðanna. Hjónabandsmynd þessi
Jens Hvidtfeldt Nielsen
er líka notuð á nokkrum stöðum í
Nýja testamentinu um samband
hinnar ungu kirkju við Jesú Krist.
Páll notar hana t.d. sjálfur á mjög
skýran hátt í 2. Kor. 11:2, þar sem
hann segir við söfnuðuinn: „Ég hef
fastnað yður einum manni, Kristi,
og vil leiða fram fyrir hann hreina
mey“. Það er mjög líklegt að Páll
dragi samkynhneigðar-sjónarmiðið
inn í þennan hefðbundna trúarlega
skáldskap til þess að láta samtíma-
menn sína koma auga á, að þessi
mynd af muninum á réttri og rangri
afstöðu til Guðs og sonar hans kem-
ur þeim við á mjög beinan hátt. I
því umhverfi, þar sem móttakendur
bréfa hans voru að vinna að út-
breiðslu fagnaðarerindisins, var
allskonar kynsvall í tísku. Hinn
seinrómverska menning var afar
spillt, menn voru ávallt að leita að
nýjum aðferðum til að lifa lífinu á
sem „sniðugastan hátt“. Mismun-
andi furðuleg afbrigði kynlífs
virðast hafa verið vinsælar leiðir í
þessari gervikenndu hamingjuleit —
ásamt tíðum trúarbragðaskiptum,
þar sem framboð á skurðgoðum var
mikið og Ijölbreytilegt í heims-
borgunum umhverfis Miðjarðar-
hafið. Það er því ekki undarlegt,
að Páll út frá gyðinglegum menn-
ingararfi sínum notar þessa mynd
af afbrigðilegri kynlífshegðun í
sambandi við sterka viðvörun og
fordæmingu á skurðgoðadýrkun.
Það er hins vegar mjög ólíklegt,
að Páll hafi ætlað sér að miðla þeim
boðskap, að eðlislæg samkynhneigð
sé einn mesti aðalóvinur kristin-
dóms, að „kynvilla sé myrkur,
kristindómur sé ljós“, eins og ákaf-
asti „skæraliðinn" setur það upp í
blaðagreininni. Það er ekki bara
ólíklegt, það er óhugsandi, vegna
þess að ekkert bendir til, að hann
hafí vitað um, að slíkt fyrirbæri
væri til. Þegar hann fordæmir
homma samtíðar sinnar, veit hann
í raun og veru ekki betur, heldur
en að kynferðislegt atferli þeirra
sé byggt á meðvituðu vali, sem
þeir hafí framkvæmt gegn eigin
eðli og gegn því kynskipta skipu-
lagi, sem Guð ætlaði heiminum í
sköpuninni, vegna þess að þeir séu
ruglaðir og spilltir af áhrifum heið-
inna skurðgoða.
Milli okkar og postulans liggja
tugir alda, og í þessari millitíð hafa
mennimir gert fjölmargar upp-
götvanir, sem hafa breytt heimi
þeirra mjög róttækilega, í sumu til
hins betra og í sumu til hins verra;
en allavega breytt. Við yitum að
vísu ennþá fremur lítið um orsakir
samkynhneigðar; en það þykir alla-
vega sannað nútildags, að þessi
skilningur Páls á fyrirbærinu geti
ekki verið sá rétti. Það er náttúr-
lega hægt að álíta sem svo, að
kenningar sálfræðinnar um, að
samkynhneigð sé eðlislæg og ekki
syndugt val sem djöfullinn lokkar
hommana til að framkvæma á móti
vilja Guðs, séu tómt rugl. Það er
líka hægt að ákveða að lifa í þeirri
trú, að jörðin sé flöt. Persónulega
kýs ég að bera vissa virðingu fyrir
sannfærandi rökum vísindanna. Þó
að þessi rök geri mér oft erfiðara
að lesa og skilja Biblíuna, hafa þau
aldrei getað fengið mig til þess að
hætta að lesa hana.
Að nota þessi ummæli postulans
til að svipta 3—5 prósent þegna
þjóðfélagsins grundvallarmannrétt-
indum eins og réttindum til að
stunda kynlíf sitt með ábyrgð fínnst
mér dæmi um makalausan skort á
skilningi á þróun mannkynssögunn-
ar. Gæti ég ekki alveg eins farið
að skrifa blaðagrein um það, hvað
Páll postuli væri heimskur að fara
trúboðsferðalög sín fótgangandi,
því hann hefði náð til miklu fleiri,
ef hann hefði farið á ijórhjóli? Auk
þess finnst mér í þessari aðferð við
biblíulestur vera fólgin hrein og
bein vanvirðing á manni, sem ég
sjálfur ber mikla virðingu fyrir. Hér
er verið að gera postulann að ein-
hveijum ógnvekjandi draug, ein-
hverri grýlu allra tíma — í staðinn
fyrir að viðurkenna, að hann var
lifandi maður í ákveðnu sögulegu
umhverfi, maður sem út frá sínum
forsendum mætti hinum upprisna
Jesú Kristi á injög örlagaríkan og
dásamlegan hátt. Mér finnst það
sjálfum ógerlegt að lesa bréf hans
öðruvísi. I þeim kemur víða fram
að hann var mjög lifandi og skap-
mikill maður, ekki síst hér í fyrsta
kafla Rómveijabréfsins, þar sem
hann þróar skáldskap feðra sinna
á svo snjallan og fræðandi hátt
fyrir samtíð sína. Páll gýs oft í bréf-
um sínum_(svo að ég noti nú mynd,
sem allir Islendingar ættu að geta
skilið). En eldgosin sem komu frá
Páli postula voru dijúg og efnismik-
il hraungos, og þegar umhverfið
hafði kælt og mótað hraunið úr
þessum gosum var hægt að byggja
ofan á það, og gróður gat fest ræt-
ur í því. En svo eru líka til eldgos,
sem senda frá sér lítið annað en
eitraðar lofttegundir, sem geta gert
mikinn skaða á umhverfið í stuttan
tíma án þess að hafa jákvæð og
varanleg áhrif. Ég get ekki að því
gert; en þessar árásir „skæralið-
anna“ minna mig á þess háttar
eldgos, og ég vona, að Guð sendi
ALLT I
HELGARMATINN!
Rauðvínslegin lambalæri.
Kryddlegin lambalæri
og sérlega meyrt og Ijúffengt
lambakjöt sem þið getið
ktyddað eftir eigin smekk.
-Náttúruafurð
sem bráðnar uppi í manni.
HAGKAUP
SKEIFUNNI KRINGLUNNI KJORGARÐI
AKUREYRI NJARÐVÍK