Morgunblaðið - 19.12.1989, Side 17

Morgunblaðið - 19.12.1989, Side 17
MORGVNBLAjDIÐ ÞRfÐJUJjAG.yR, 19. DESEMBER 1989 Alagasaga úr mannheimum Bókmenntir Ingi Bogi Bogason Eysteinn Björnsson: Bergnum- inn. Vaka-Helgafell 1989. Hvaða kosti á sá sem er numinn í berg múgmenningar áreitnisam- félagsins? Vísast nokkra, kannski marga, en fáa góða. Starfið, fjöl- skyldan, félagsstarf og áhugamál keppa um tíma einstaklingsins, sem stappar í sig stálinu með orð- um þjóðskáldsins: „ . .. vertu nú hraustur." Spilafíkillinn Halldór er fjöl- skyldumaður í góðri stöðu, hjóna- bandið dautt. Þegar sagan hefst er komið að uppgjöri í lífi hans, allt þetta er tekið til endurskoðun- ar: starfið, fjölskyldan, æskan. Það sem rekur Halldór til upp- gjörs eru tveir atburðir, alls óskyldir; annar boðar veraldlegt lán, hinn tilfinningalegt ólán. Þessir kontrapunktar vegast á í sögunni og eru jafnframt aflvaki frásagnarinnar. Með þessu móti er aðalpersónunni gert kleift að endurmeta fyrra líferni og bijótast úr viðjum vanans. Annað mál er svo hvort Halldóri tekst ætlunar- verk sitt, þessu svarar sagan ekki beint en ýmislegt er gefið í skyn. Enda er forvitnilegra að sjá hvern- ig hann stýrir fleyi sínu um haf- villur heldur en hitt, hvar hann tekur land. Það er fýsilegt að líta á þessa fyrstu skáldsögu Eysteins sem lykilsögu um mann sem býr við aðstæður þar sem kreppir að úr öllum áttum — um einstakling sem hefur gefist upp á því að svara mótsagnakenndum kröfum sam- félagsins. Það standa öll spjót á Halldóri og þess vegna flýr hann inn í veröld fíkna og drauma. Fíknin er í þessu tilviki spila- mennska en gæti verið hvað sem er. Fyrir Halldóri opnast huldu- heimar þar sem allt gleymist nema stund og staður. Þetta er veröld draumóramannsins, svefngengils- ins, allar marksæknar athafnir týna gildi sínu, tilveran hverfist aðeins um hér og nú. Þetta er hvað eftir annað undirstrikað, m.a. strax í fyrstu efnisgrein sögunnar: „Halldór var að dreyma.“ Af og til þegar aðstæðurnar eru að því komnar að þröngva Halldóri til að horfast í augu við sjálfan sig og eigið fásinni, vitrast honum lauf- drottningin, holdi klædd, fögur og lokkandi. Og veruleikaflóttinn heldur áfram drjúgan hluta bókar- innar, jafnt í draumi sem vöku. Aðkallandi spurning sem Eysteinn kastar í fang lesandans í þessu samhengi gæti hljóðað eitthvað á þessa leið: „Er hægt að varðveita sjálfan sig í rugluðum heimi? ‘Ef svo — þá hvemig?" Að flestu leyti einkennist þessi saga af klassískum vinnubrögðum; sagan er vel grunduð og skipu- lögð. Höfundur teflir fram persón- um og aðstæðum af íhygli: Hann hefur greinilega vitað hvað hann ætlaði að hafa milli spjaldanna. Bygging er einföld og rökleg, sag- an er að mestu sögð í atburðaröð. Sjónarhornið sveiflast milli nokk- urra persóna en er alla jafna bund- ið við Halldór. Málfarið er vandað án þess að reigings eða spennu gæti. Þvert á móti virðast orð valin af einlægri þjónustu við ef- nið. Sem þýðir svo ekki það sama og allt falli í ljúfa löð. T.a.m. fannst þessum lesanda hér stíllinn fullbrattur þegar verið er að lýsa átökum Halldórs við sjálfan sig og aðra. Stórorðar lýsingar, þótt einlægar séu, hræra lesandann tæpast í réttu hlutfalli við þær til- finningar sem að baki þeim búa. Persónusafn bókarinnar er all- stórt, á annan tug koma við sögu. Flestar eru til uppfyllingar og út- skýringar á sögu Halldórs. Nokkr- ar skipta töluverðu máli fyrir skilning lesandans á Halldóri og aðstæðum hans, meðal þeirra er eiginkona hans, Hulda, og systir hans, ónafngreind. Þótt ætla megi að þær vegi þungt gegn Halldóri eru þær samt furðu léttvægar. T.a.m. hefur Halldóri ótrúlega lengi liðist að troða konu sína fót- Eysteinn Björnsson um áður en hún æmtir. Upp úr stendur því Halldór, alúðlega og vel unnin persóna. Aðrar persónur varpa fyrst og fremst einföldu ljósi á hann, þær draga fram kosti hans og lesti, mátt og vanmátt, ást og hatur. Allt skapar þetta, þegar best lætur, djúpa samúð með aðalpersónunni. Vel má fullyrða að þessi skáld- saga sé í senn sálfræðileg og þjóð- ieg — trúverðug blanda af hvers- dagsraunsæi og hulduheimum. Alla jafna verður úr þessu tvennu fögur flétta. Dæmi um það er þeg- ar Halldór fer eitt sinn á æskuslóð- irnar og sækir kraft til fortíðarinn- ar til að takast á við erfiða og krefjandi framtíð. Þarna renna ævintýra- og þjóðsagnaheimur haglega saman við hálfrústaðan hugmyndaheim aðalsöguhetjunn- ar svo úr verður býsna sefjandi frásögn. Yfirvegað handbragð á þessari sögu ber með sér fleti sem vert er að skyggna. Það er sýnilegt að höfundurinn hefur á valdi sínu frásagnartækni sem margir aðrir margrabókamenn mega öfunda hann af. Sagan inniheldur nógu marga listilega drætti til að styrkja þann grun að höfundur sé meira en í meðallagi lesinn í fagurbók- menntum. Að sama skapi læðist sá grunur að þessum lesanda hér að þekking og reynsla höfundar megi að sama skapi hafa dregið broddinn úr áræði við að bijóta hefðina — að reyna að framkvæma hið óreynda, að reyna að segja hið ósagða. . Nýtt lambakjöt á lágmarksyeröi -góö kaup fyrir fjölskylduboðið Steikt Iambalærl mcð rjómasveppasósu - fyrir 6 manna veislu. Ef von er á fleiri gestum er tilvalið að matreiða hrygg- inn líka. 1 larnhulœn tsk. rósmarin 2 lárviðarlauf 1 tsk paþrikudufl 200 g sveppir 100g smjör ’/i I kjötsoð 2 dl rjómi 5 msk. sósujafitari Nýtt kjöt í nýjum umbúðum Jólakrásin þarf ekki að kosta mikið ef þú kaupir nýtt lambakjöt á lágmarksverði í hálfúm skrokkum. Þú færð það bæði í úrvalsflokki og fyrsta flokki A og í nýjum umbúðum, þar sem ffam koma nákvæmar upplýsingar um innihaldið. Þegar von er á mörgum gestum í mat, eins og oft um jólin, er gott að eiga einn poka eða fleiri. AuKin snyrting Einstakir hlutar, sem nýtast þér illa, hafa verið fjarlcegðir. salt og pipar Kryddið lambalœrið með rósmarin, salti, pipar og lárviðarlaufum og steikið í ofnskúffu við 200 °C i 120 min. Hellið kjötsoðinu yfir lœrið og sjóðið með síðustu 10 mín Steikið sveppina i smjörinu og kryddið með paprikudufti, salti og pipar. Hellið soðinu yfir sveppina og sjóðið í 15 mín Pykkið sósuna með sósujafnara og setjið rjómann út í (í staðinn fyrir kjötsoð má nota vatn og kjötkraft eða súputeninga.) Lambahryggurinn er mat• reiddur á sama bátt og lcerið. Tvöfaldaðu uppskriftina ef þú vilt matreiða hrygginn með lambalcerinu en steikið hann i aðeins 60 min Aukin snyrting - betri nýting Á myndinni sérðu þá hluta sem nú eru fjarlægðir áður en kjötið er sett í poka. Þú nýtir allt kjötið í jólamatinn og hversdagsmatinn. 6 kg á aðeins 3.378 kr. í hverjum poka eru rúmlega 6 kg af „lambakjöti á lágmarksverði" og kílóið af lambakjöti í fyrsta flokki A kostar því aðeins 563 kr. og í úrvalsflokki 586 kr. Nýttu þér uppskriftina hér til hliðar og þær sem liggja frammi í verslunum og hafðu sérstaklega gott lambakjöt um jólin. Gleðilega bátíð! í einum poka af lambakjöti á lágmarksveröi fa'röu heilt lœri, grillrif súpukjöt og hálfan hrygg. Þú getur valid um tvenns konar nlðurhlutun á hryggnum, í úrvalsflokki er hann sagaður i kótilettur og í fyrsta Jiokki A er hann ósagaður. SAM STARFSHOPU R U M SÖLU LAMBAKJÖTS

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.