Morgunblaðið - 19.12.1989, Blaðsíða 20

20-’SÖRGUNBLAÐJÐ ÞRIÐJUDAGUR 19, ÐESEMBER 1989
Ó%nciuetá/<z /uo:
i fiaAAj /pamem/tevt-<jpeéra&
meá ió//>evýaAuA6u. ý mAlaéav
^amAAuaaénieíáa^ meA bmjöve.
ÍAoev'fA ^áom má /e/rta/jAi
oejf /iœ<já/e<fa //ytiAj'i/, óáom/
(jfö/a<jfum </t">f/A l ýo//e<jfa f/oAÍ.
Osta- og smjörsalan sf.
MANNRÁN
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
Höfundur: Mette Newth.
Myndir: Gerðar eftir mynd-
skreytingum inúíta frá Alaska,
Kanada og Grænlandi.
Þýðing: Kristján Jóhann Jóns-
son.
Prentverk: Prentsmiðja Friðriks
Jóelssonar.
Útgefandi: Iðunn.
Höfundur hlaut Norrænu barna-
bókaverðlaunin árið 1988 fyrir
þetta verk, og hér er það gefið út
með styrk frá Norræna þýðingar-
sjóðnum. Kannske segir þetta meir
um bókina en nokkur ritdómur.
Það er líka skemmst af að segja,
að þetta er bók sem vekur til
umhugsunar, neyðir lesandann að
horfast í augu við sjálfan sig,
meta þau gildi er hann telur æðst
í lífinu.
í raun er þetta saga þriggja
fanga, þræla, -í eigu Mowinckels
meistara, útgerðarmanns. Það er
skip í þjónustu hans, sem heldur
norður í höf í leit að einhyrnings-
hornum. Þau finnur skipshöfnin
ekki, en flækist að byggðum in-
úíta, fremur þar fólskuverk, og
hefir heim með sér ungmennin
Osuqo og unnusta hennar Poq.
Skipshöfnin kom ekki öil til baka,
sumir mannanna höfðu lent í hafi,
þeirra á meðal Pederson, sá einn
sem sýnt hafði samúð hjálparvana
teipunni. Á bryggju, heima, stóð
dóttir hans, Christine, handvisin
telpa, þjónusta á heimili útgerðar-
mannsins. Höfundur lætur þessar
tvær telpur segja okkur söguna,
leiða okkur í tvo ólíka heíma, en
samt á einni og sömu jörð. Heimur
telpunnar, norðan úr hafi, er í
nánum tengslum við náttúruna,
þar ríkir enn bræðralag milli
manna, óspilltur hugur barnsins
sem á vin í manni, gróðri og dýri.
í heimi hinnar telpunnar er
mengunin slík, að viðbjóð vekur.
Þar er ágirndin, mannfyrirlitning-
in, hrokinn, ógeðsleg ofsatrúin, já,
lífið allt kámað af skítugum hönd-
um manna. Ekki allt, það er of-
sagt. Útgerðarmaðurinn á soninn
Henrik. Hann leggur sig fram um
að skilja ungmennin norðan úr
hafi, læra tungu þeirra, veija þau
fyrir álygum, fordómum, og að
lokum tekst honum, með hjálp
Christine, áð ræna þeim á ný,
Mette Newth
senda þau móti frelsisfaðmi hins
opna hafs. Kannske beið dauðinn
þar, en frelsi er hann í samanburði
við tjóður þeirra þjóða, sem dýrinu
í sjálfum sér kijúpa.
Þær brenna sumar setningar
skáldsins: „Ekki gat hún skilið að
sál settist að í svo mikilli illsku og
kulda.“ (78/Osuqo); „Tveir litiir
spörfuglar gegn soltnum hröfn-
um.“ (115/átt við baráttu Henriks
og Christine); „Sérðu ekki að við
erum skurnin tóm.“ (122/Osuqo
um sig og Poq, eftir nauðgun
líkama og sálar).
Sem betur fer er þessi heimur
hrokans að hrynja. Múrar falla,
fangelsi, trúar og stjórnmála, eru
moluð til grunna, og með tárvotum
augum göngum við til hreinsunar-
starfa á mengaðri jörð, sem er
orðin ruslahaugi líkust. En það var
ekki 1986 og 1987, er skáldið hróp-
aði viðvörunarorð með þessari bók
sinni, hrópaði á miskunn kærleik-
ans og líkn.
Mjög vel skrifuð bók, fyrir
þroskaða unglinga og fullorðið
fólk. Þýðing Kristjáns er frábær,
málið fallegt, vandað. Útgáfunni
mikill sómi að þessu verki. Hafið
þökk fyrir.
Woidltrfca

HANDy
SCANNEK
Mannesmann Tally prentarar
Verðfrákr. 18.810
Handy Scanner 3000 plus
Verðkr. 23.655
Victor tölvur
VPC llc/2 diskettudrif
Verð frá kr. 93.575
• •
WordPerfect 4.2
ritvinnsla
Verð frá kr. 28.405
Microsoft mýs
Verð frá kr. 5.890
JOIiUiJMIK TOLVUFOLKSIIVS A HEIMILMI
V/SA
Samkort
Hagnýlar gjaflr á góðu verði
Einar J. Skúlason hf.
Grensásvegi 10, sími 686933
Greiðslukjör — samningar