Morgunblaðið - 12.03.1991, Page 28

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. MARZ 1991
Næststærsta ferða-
málafyrirtæki Bret-
lands hættir starfsenii
St. Andrews. Frá Guðmundi Heiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
FERÐAMÁLAFYRIRTÆKIÐ, International Leisure Group, var
sett undir stjórn fjárhaldsmanna sl. föstudag. Tugþúsundir Breta
voru strandaglópar á flugvöllum vegna þessa um helgina.
Þetta ferðamálafyrirtæki, sem
var hið næststærsta á sínu sviði í
Bretlandi, rak flugfélagið Air
Europe. Allar vélar þess voru kyrr-
settar þegar í stað. 12 þúsund
manns, sem áttu pantað flugfar
með félaginu um helgina, urðu
strandaglópar. Stórum hluta
þeirra var útvegað far með öðrum
flugfélögum.
Um 25 þúsund manns voru á
vegum fyrirtækisins erlendis. Ekki
er ljóst enn, hvemig þeir komast
heim til sín.
Um helgina kom í Ijós, að sam-
gönguráðuneytinu var kunnugt
um vandræði félagsins fyrir tíu
dögum. Þingmenn hafa krafist
yfirlýsingar ráðuneytisins um,
hvers vegna ekki var gripið í tau-
mana fyrr. Breska flugmálaráðið
gefur út rekstrarleyfí fyrir flugfé-
lög. Það hefur einnig verið gagn-
rýnt fyrir að hafa ekki svipt flugfé-
lagið rekstrarleyfí.
Talsmaður ráðsins sagði, að það
hefði ákveðið að bíða og sjá, hvort
fyrirtækinu tækist að afla sér láns-
fjár _eða fá nýtt fé inn í fyrirtæk-
ið. Á miðvikudagskvöld var ljóst,
að svo yrði ekki.
Flugmálasérfræðingar segja, að
samdrátturinn í bresku efnahags-
lífí, stríðið fyrir botni Persaflóa
og háir vextir hafi riðið fyrirtæk-
inu að fullu. Önnur ferðamálafyrir-
tæki standi tæpt, en geti búist við
auknum viðskiptum í kjölfar þessa.
Keuter
Tugþúsundir Moskvubúa söfnuðust á sunnudag saman á Manats-torgi við múra Kremlar og kröfðust
afsagnar Gorbatsjovs.
Fjöldamótmæli í Moskvu gegn Gorbatsjov:
Jeltsín lýsir yfir stríði á
hendur Moskvustjórninni
Slóvakía:
Fjölmenn
mótmæli
aðskilnað-
arsmna
Prag. Reuter.
TUGÞÚSUNDIR manna
komu saman í Bratislava,
höfuðborg Slóvakíu, í gær
og kröfðust þess að Tékkó-
slóvakíu yrði skipt upp í tvö
sjálfstæð ríki. Eru þetta tal-
in ein fjölmennustu mótmæli
aðskilnaðarsinna til þessa
en þeir hafa mjög látið til
sín taka á undanförnum vik-
um og mánuðum.
Sjónarvottar töldu að
20.000 manns hið minnsta
hefðu tekið þátt í fjöldafundin-
um sem samtök aðskilnaðar-
sinna, Matica Slovenska, boð-
uðu til. Fundarmenn lýstu yfír
stuðningi við hugmyndir sem
fram hafa komið um að komið
verði á fót sérstökum seðla-
banka Slóvakíu og öðrum slik-
um stofnunum og létu í ljós
vandlætingu sína er nöfn emb-
ættismanna er starfa á vegum
stjómvalda í Prag voru lesin
upp.
Suður-Afríka:
Moskvu. Reuter, The Daily Telegraph.
TALIÐ er að allt að hálf milljón manna hafi tekið þátt í mótmælum
í miðborg Moskvu og öðrum borgum Sovétríkjanna um helgina sem
beindust gegn Míkhaíl Gorbatsjov, forseta Sovétríkjanna, og stjórnar-
stefnu hans. Mótmælendur lýstu yfir stuðningi við Borís Jeltsín, for-
seta Rússlands, og „stríðsyfirlýsingu“ hans á hendur Moskvustjórn-
inni. I ræðu sem hann flutti á mótmælafundi sl. laugardag sagði
Jeltsín að lýsa ætti stríði á hendur þeirri forystu sem leitt hefði
þjóðina út í ógöngur. Gífurleg fagnaðarlæti brutust út er segulbands-
upptaka með ræðu Rússlandsforseta var spiluð á mótmælafundinum.
„Burt með Gorbatsjov" og „Jeltsín, Jeltsín,“ hrópaði mannfjöldinn
rétt fyrir utan Kremlarmúra og veifaði hvítum, rauðum, bláum fán-
um Rússlands frá því fyrir byltinguna.
Fjölmennustu mótmælin voru í
Moskvu og er talið að um 250.000
manns hafí tekið þátt í þeim. Þá
tóku um 70.000 þátt í mótmælum
í Leningrad og 7.000 í Kiev. Mót-
mælafundir voru einnig haldnir í
Ijölmörgum öðrum borgum.
Barátta þeirra Gorbatsjovs og
Jeltsíns hefur farið sífellt harðnandi
að undanförnu og virðist nú vera
að ná hámarki sínu rétt fyrir þjóðar-
atkvæðagreiðslu um sáttmála um
framtíðarfyrirkomulag sovéska
ríkjasambandsins og tengsl lýðveld-
anna við miðstjómarvaldið í
Moskvu. Mótmælin um helgina eru
talin vera þau fjölmennustu sem
haldin hafa verið gegn Gorbatsjov.
Námamenn í Sovétríkjunum
greiddu í gær atkvæði um hvort
þeir ættu að efna til allsherjarverk-
falls. Fjöldi námamanna hefur að
undanfömu verið í verkfalli, sumir
allt að tíu daga, og hefur það haft
veruleg áhrif á efnahagslíf lands-
ins. Niðurstaða atkvæðagreiðslunn-
ar liggur fyrir í dag.
Breska sjónvarpið, BBC, skýrði
Jóhannesarborg. Reuter.
49 MANNS biðu bana í átökum stríðandi fylkinga suður-afrískra
blökkumanna í þremur hverfum í Jóhannesarborg síðustu þijá
daga.
Adriaan Vlok, ráðherra lögregl-
umála, veitti lögreglunni heimild
til að stórauka eftirlit í hverfunum,
þar á meðal Soweto, til að binda
enda á blóðbaðið.
Átökin hófust við gistiheimili
farandverkamanna, sem styðja
Inkatha-frelsisflokk Mangosuthus
Buthelezis, höfðingja Zulumanna.
Þeir börðust þar við fylgismenn
Afríska þjóðarráðsins (ANC) með
bareflum og spjótum. Nokkrir
stuðningsmenn ÁNC voru dregnir
inn í gistiheimilið og drepnir þar.
Leiðtogar ANC og Inkatha
komu saman um helgina til að
leita leiða til að binda enda á átök-
in. Um 3.500 manns hafa beðið
bana í átökum milli stuðnings-
manna hreyfinganna á undanförn-
um þremur árum.
í fréttum sínum á sunnudag frá
sovéskri leyniskýrslu frá Gosplan,
áætlunarstofnun ríkisins, um
ástand efnahagsmála. í skýrslunni
kom m.a. fram að þjóðarframleiðsla
Sovétríkjanna gæti dregist saman
um 11,6% á þessu ári og að landið
væri á leið inn í efnahagslegt og
pólitískt hyldýpi. Talsmaður Gos-
plan, sagði í gær að skýrsla þessi
væri úrelt.
Reuter
Einn mótmælendanna ræðir við liermann úr sérsveitum sovéska inn-
anríkisráðuneytisins.
49 falla í bardögum stríð-
andi fylkinga blökkumanna
Friðarfrumkvæði Bandaríkiastjórnar í Mið-Austurlöndum:
Almennur stuðningur við
markmið áætlunarinnar
Arabaríkin vilj'a að tafarlaust verði
boðað til alþj'óðlegrar friðarráðstefnu
Riyadh. Reuter, The Daily Telegraph.
RÍKISSTJÓRNIR þeirra átta arabarílya er studdu Bandaríkin í Pers-
aflóastyijöldinni hafa lýst yfir almennum stuðningi við þau mark-
mið sem fram koma í áætlun Bandaríkjastjórnar um leiðir til að
tryggja friðinn í þessum heimshluta. Kom þetta fram á fundi sem
utanríkisráðherrar ríkja þessara áttu með James Baker, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, í Riyadh í Saudi-Arabíu á sunnudag. Þótt sam-
staða hafi náðst um markmiðin greinir menn hins vegar á um með
hvaða hætti beri að taka á deilumálum ríkjanna í þessum heims-
hluta og þá einkum og sér í lagi deilu ísraela og Palestínumanna.
Fundinn með Baker sóttu ut-
anríkisráðherrar Sýriands, Egypta-
lands, Saudi-Arabíu, Bahrain, Kúv-
eit, Oman, Qatar og Sameinuðu
arabísku furstadæmanna. Baker
kynnti á fundinum hugmyndir
Bandaríkjastjórnar um hvemig
tryggja megi friðinn í þessum
heimshluta. Þær kveða á um að
efnahagssamvinna ríkja í Mið-Aust-
urlöndum verði aukin, komið verði
á fót nýju öryggiskerfi og gerðar
verði ráðstafanir til að hefta frek-
ari vígvæðingu. Fjórði liður áætlun-
arinnar gerir síðan ráð fyrir því að
leitað verði leiða til að setja niður
deilu Palestínumanna og ísraela.
Baker sagði eftir fundinn að al-
menn samstaða hefði ríkt um þijú
fyrstnefndu atriðin en gaf til kynna
að menn greindi á um hvernig
stuðla bæri að friðsamlegri lausn
Palestínumálsins. Farouq al-Shara,
utanríkisráðherra Sýrlands, sagði
að arabaríkin teldu eðlilegt að boð-
að yrði þegar í stað til alþjóðlegrar
friðarráðstefnu á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna. Þessu hafa stjórnvöld
í ísrael þráfaldlega hafnað en af-
staða ráðamanna í Bandaríkjunum
þykir nokkuð óljós. Þeir hafa sagt
að slík ráðstefna kynni að reynast
gagnleg en hafa forðast að nefna
ákveðin tímamörk í þessu viðfangi.
Bandaríkjamenn og bandamenn
þeirra í Evrópu hafa hins vegar ít-
rekað hvatt ísraelsk stjórnvöld til
að fara að ályktunum Sameinuðu
þjóðanna og gefa eftir Vesturbakk-
ann, Gaza-svæðið og Gólan-hæðirn-
ar en þessi svæði hernámu ísraelar
í sex daga stríðinu árið 1967.
Bandarískir ráðamenn vísuðu til
þessara samþykkta Sameinuðu
þjóðanna í síðustu viku er þeir boð-
uðu að gerð yrði ný tilraun til að
leysa deilu ísraela og nágrannaríkja
þeirra. ísraelar hafa margoft hafn-
að þessum samþykktum og gerðu
það enn á ný í síðustu viku er þeir
lýstu yfír því að ekkert nýtt væri
að finna í tillögum Bandaríkja-
stjórnar.
Utanríkisráðherra Egyptalands,