Morgunblaðið - 28.05.1992, Blaðsíða 15
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1992
15
Hátækniiðnaður á íslandi IV
Skilyrði til nýsköpunar batna
ekki þrátt fyrir aukna þörf
eftirPál Theodórsson
Fyrir nokkru var haldin ráðstefna
um jákvæðar hliðar íslensks at-
vinnulífs. Þar var talað um ísland
sem land tækifæranna og að kyrr-
staðan skyldi nú rofin, stigið upp
úr öldudalnum. En hvernig eru þessi
tækifæri í raun og veru. Ungur ís-
lenskur hugvitsmaður, rafmagns-
verkfræðingur, sem nú vill snúa
heim frá námi og vinnu erlendis,
vill nú leggja sitt að mörkum til
að ijúfa kyrrstöðuna með því að
þróa og síðan framleiða til útflutn-
ings áhugavert tæki, sem mikil
þörf er fyrir í ýmsum framleiðslu-
greinum. Hugmynd hans er snjöll.
Ég hef sagt í fyrri greinum mín-
um frá viðræðum okkar um mögu-
leika hans að fá stuðning við verk-
ef-nið frá Rannsóknasjóði Rann-
sóknaráðs ríkisins, en hann þarf
alls um 16 milljónir króna til þróun-
arstarfsins á næstu tveimur árum
og síðan trúlega enn 5 milljónir til
að hefja framleiðslu og sölu á tæk-
inu. An 50% mótframlags á hann
vart nokkra möguleika að fá styrk
úr sjóðnum og jafnvel þótt honum
takist að fá einhvern til að leggja
8 milljónir króna í verkefnið, þá
hefur Rannsóknasjóður verið tregur
til að veita stóra styrki. Þó er það
engan veginn útilokað. En hvar á
hugvitsmaðurinn ungi að fá alls 8
milljónir króna á tveimur árum?
Þe^gar hann var í stuttri heimsókn
á Islandi s.l. haust hafði hann heyrt
þátt í ríkisútvarpinu þar sem fjórir
mikilsmetnir menn á sviði tækni og
fjármögnunar ræddu vanda ný-
sköpunar í íslensku atvinnulífí. Þeir
voru sammála um að fremur væri
skortur á góðum hugmyndum en
áhættufé. Þetta jók bjartsýni hug-
vitsmannsins. Nú þyrfti hann aðeins
að finna réttu aðilana eða fyrirtæki
sem vildi taka þátt í verkefninu
með honum.
Hann var næst þegar ég ræddi
við hann nýkominn úr stuttri heim-
Vinnuferð
að Gullfossi
um helgina
MEÐ sumarkomu hefst á ný'
starfsemi Sjálfboðaliðasamtaka
um náttúruvemd. Fyrsta vinnu-
ferð samtakanna verður farin að
Gullfossi helgina 30.-31. maí.
Áætlað er að lagfæra gamla stíg-
inn að fossinum og græða upp
sár í brekkunni ofan við stíginn.
Verkið er unnið í samvinnu við
Náttúruverndarráð, en Ferða-
málaráð veitir fjárstuðning
þannig að ferðir og uppihald eru
þátttakendum að kostnaðar-
lausu. Farið verður frá BSÍ kl.
9.00 nk. laugardag og gist verður
á bænum Brattholti.
Sjálfboðaliðasamtökin voru
stofnuð árið 1986 og hafa því starf-
að í sex sumur. Samtökin skipu-
leggja vinnuferðir þar sem unnið
er að verkefnum sem stuðla að
náttúruvemd. Starfað er á friðlýst-
um svæðum og öðrum þeim svæð-
um sem sérstæð em að náttúm-
fari. Aðaltilgangur starfsins er að
veita fólki tækifæri til að vinna að
náttúruvemd; að verna náttúruna;
að auðvelda fólki umgengni við
náttúruna og auka kynni af henni.
Komandi sumar verður annríkt
hjá samtökunum og öllum þeim sem
vilja starfa með þeim, því áætlað
er að fara mjög víða um landið og
takast á við ýmis brýn og fjölbreytt
verkefni. Allir eru velkomnir.
(Fréttatilkynning)
Páll Theodórsson
„Sé tækifæri sem þetta
ekki nýtt glatast sú auð-
lind sem býr í menntun
og reynslu unga fólks-
ins. Hin mikla fjárfest-
ing sem íslenskt þjóðfé-
lag hefur lagt í mennt-
un æskufólksins skilar
sér ekki.“
sókn til íslands og hafði þá kannað
möguleika að fá áhættufé í verk-
efni sitt. Hann fann engan einstakl-
ing, engan sjóð eða fyrirtæki sem
vildi leggja honum lið. Áhættufé
virtist ekki vera fyrir hendi þegar
á reyndi. Kaup á skuldabréfum
þykir álitlegri kostur. Saga hugvits-
mannsins lýsir hve erfitt er á Is-
landi að hrinda áformum af þessu
tagi í framkvæmd.
Vissulega yrði allnokkur áhætta
tekin í verkefni kunningja míns, en
án þess að taka slíka áhættu er
íslenskt atvinnulíf dæmt til stöðn-
unar. Ávinningur þjóðfélagsins get-
ur verið mikill. Takist að koma
tæki hans í framleiðslu gæti það
gefíð af sér 20-40 milljónir króna
á ári í gjaldeyristekjur og við blasa
ýmsir nýir þróunarmöguleikar sem
geta leitt til nýrra afbrigða af tæki
hans. Sé tækifæri sem þetta ekki
nýtt glatast sú auðlind. sem býr í
menntun og reynslu unga fólksins.
Hin mikla fjárfesting sem íslenskt
þjóðfélag hefur lagt í menntun
æskufólksins skilar sér ekki.
Þrátt fyrir brýna þörf fyrir ný-
sköpun um þessar mundir, á tímum
minnkandi fiskkvóta og þegar
dráttur verður á að fallvötnin skapi
vaxandi auð við sölu á raforku til
stóriðju, batna skilyði til nýsköpun-
ar ekki. Þetta sést m.a. í því að
ráðstöfunarfé Rannsóknasjóðs
Rannsóknaráðs ríkisins hefur
minnkað að raungildi á liðnum
árum. Nú eru sjóðir í vaxandi
mæli nefndir í sömu andrá og sukk
í umræðum um íslenskt atvinnulíf.
Nú á ríkisvaldið að skipta sér sem
allra minnst af þróun atvinnulífsins,
einungis þurfi að skapa íslenskum
fyrirtækjum heilbrigðan og traust-
an rekstrargrundvöll. Þegar því er
náð munu fyrirtækin leggja fé í
álitlegar hugmyndir. En hvenær
koma kæri minn, kakan þín og jólin?
Kunningi minn gat ekki fundið
áhættufé til að standa straum af
þróun tækis síns á íslandi. í hinni
stuttu heimsókn hafði innflutnings-
fyrirtækið ítrekað boð sitt til hans
um vel launað starf sem sölustjóri.
Hann var í miklum vanda staddur.
Hann vildi flytjast heim því eldra
barn hans er byijað í skóla erlendis
og stutt í að yngra barnið hefji þar
skólagöngu. Hann á hinsvegar erf-
itt með að hætta við uppfínningu
sína. Hún er árangur af margra ára
námi og starfi og á að geta skilað
dijúgum ágóða ef vel er að málum
staðið, ágóða sem hann lítur á sem
réttlætingu á að miklu fé hefur
verið varið í menntun hans og fé-
laga hans. Hann kýs helst að ágóð-
inn af framleiðslu tækisins lendi á
íslandi.
íslenskt þjóðfélag hefur af mikl-
um myndarskap staðið að eflingu
framhaldsskóla og háskóla og hefur
lagt mikið fé í Lánasjóð íslenskra
námsmanna til að örva aðsókn að
námi sem er í raun forsenda nauð-
synlegra framfara í atvinnulífí þjóð-
arinnar. Á síðustu árum hefur um
4.000 milljónum króna verið varið
á ári til Háskólans og stofnana
haiis og til Lánasjóðsins. Þegar
kemur að því að tryggja að þessi
menntun nýtist er ekki gert nóg. í
Rannsóknasjóð Rannsóknaráðs rík-
isins voru í ár lagðar liðlega 100
milljónir króna, að raungildi nokkuð
lægri upphæð en í fyrra.
Eftir að við höfðum rætt þessi
mál almennt nokkra stund sagði
kunningi minn:
- „Ég held að ég verði enn að
dveljast um árabil erlendis, ég get
ekki kastað þessari hugmynd frá
mér, ég verð að láta á það reyna
hvort tæki mitt getur lagt grund-
völl að ábatasamri framleiðslu. Ef
ekki heima, þá erlendis. Að því
loknu get ég snúið heim, kannski
verða skilyrðin hagstæðari eftir
fimm ár.“
- En snýrð þú þá nokkurn tíma
heim, spurði ég.
- „Ég er staðráðinn í því núna,
en ef ég lít raunsætt á málið verð
ég að viðurkenna að ég tek áhættu
með þessu. -Ég veit satt að segja
ekki hvað bíður mín. Þetta er sárt,
en mér finnst ég í raun ekki eiga
nema einn kost, og hann er ég þó
ekki sáttur við.“
Höfundur er eðlisfræðingur og
starfar við Raunvísindastofnun
Háskólans.
□
m
1
2
□flug garðsláttu-
vél þap sem gæði,
ending og þægindi
tryggja þér mun
fallegri flöt en
nágnannans I *
3
j
ENN 9ETUR MEÐ LAWN-BOl
* eöa þap til hann faer lika LAWN-BOY "M"
ÁRMLJLA 11
SÍN/II 601500
FALLEGAR LINUR
Civic hefur verið endurhannaður með
nýjar kröfur samtímans í huga. Nútímabílar
þurfa að vera kraftmiklir og þægilegir, en
jafnframt taka tillit til umhverfisins.
Efnin sem notuð eru í Civic eru 80%
ja endurvinnanleg sem hefur mikið að segja
J; þegar horft er til framtíðarinnar. VTEC er
Ínýjung í Civic sem opnar ventlana í
hlutfalli við snúningshraða vélarinnar.
Þessi tækni dregur mjög úr mengun og
eyðslu en eykur kraft vélarinnar.
Civic er búinn skemmtilegum innrétt-
ingum. Hver hlutur er á hinum eina rétta
stað. Sætin eru mjúk og þægileg.
Civic fellur undir reglugerð um virðis-
aukaskatt og fæst því einnig án vsk.'
Til sýnis núna að Vatnagörðum 24,
mánudaga til föstudaga kl. 9:00 - 18:00 og
laugardaga kl. 11:00- 15:00.
Nánari upplýsingar í síma 68 99 00
Verð frá: 969.000,— stgr.
Verð frá: 778.313,— stgr. án VSK
Greiðslukjör við allra hæfi.
(0)
O'