Morgunblaðið - 28.05.1992, Blaðsíða 43
__________________________MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1992
Jón Þór Einars-
son — Minning
Fæddur 6. apríl 1927
Dáinn 19. maí 1992
Fallinn er frá vinur mirin og fé-
lagi um meira en hálfrar aldar skeið
eftir áralanga baráttu við ósigrandi
andstæðing, Jón Þór Einarsson loft-
skeytamaður, og hefur verið jarð-
settur í kyrrþey að eigin ósk.
Skarð er fyrir skildi. Enn einn úr
samhenturr) hópi okkar sem útskrif-
uðumst frá Loftskeytaskóla íslands
árið 1946 er burtu kvaddur úr þess-'
um táradal. Býður mér í grun að
þegar við félagarnir verðum allir á
braut muni hans ekki skemur minnst
af eftirlifandi en okkar hinna sem
ekki vorum jafn litríkir.
Jón Þór var fyrir marga hluti
minnisstæður persónuleiki, þótt ekki
væri fyrir líkamlegan ofurvöxt, enda
oft kallaður Jón litli, er um hann
var rætt, en að sjálfsögðu hefði eng-
inn dirfst að ávarpa hann svo aug-
liti til auglitis, enda hann stórlyndur
og hefði tekið slíkt óstinnt upp.
Líkast til verður Jón lengst í minn-
um hafður fyrir sakir frábærs skops-
kyns og einstæðrar frásagnargáfu.
Á sínum yngri árum meðan heilsan
var í góðu lagi, hann starfandi til
sjós í sínu fagi, með ferska reynslu
úr hveijum túr — og hverri landlegu
ekki síður — og hann hafði því um
nóg að spjalla, hver vina og kunn-
ingja og apnarra sem við hann áttu
mót man ekki hve fádæma skemmti-
legur hann gat verið? Ekki var nóg
með að hann með sitt stálminni á
menn og málleysingja ætti auðvelt
með að haga frásögn sinni þannig
að unun var á að hlýða, heldur var
hann snjallasta eftirherma sem ég
hefi heyrt og séð á langri ævi. Tjáði
móðir hans mér eitthvert sinn að
hann hefði oft á tíðum sem barn
verið hafður með í heimsóknir til
þess að herma eftir samborgurunum,
til skemmtunar hinum fullorðnu. Til
marks um lítillæti Jóns hvað hann
sjálfan varðaði, þá heyrði ég hann
aldrei fara orðum um þennan mikla
og sérstæða hæfileika sinn, hvað þá
hann hreykti sér af honum.
Næmi Nonna á hárfín tilbrigði
talaðs máls, sem var að sjálfsögðu
af sama meiði og hermigáfa hans,
kom manni stundum í opna skjöldu.
Til að mynda er við sátum saman á
veitingastað og við næstu borð voru
útlendingar, er ræddu saman á eigin
tungumálum, er við heyrðum ávæn-
ing af. Gat Nonni þá iðulega frætt
mig um ekki aðeins frá hvaða landi
þeir voru, heldur úr hvaða sýslu
landsins.
Fékk ég oftar en einu sinni stað-
festingu á þessu með því einfaldlega
að spyija viðkomandi. Urðu hinir
útlenzku ekki síður furðu lostnir en
undirritaður, er hann gat sagt þeim
frá hvaða skíri í Bretlandi eða úr
hvaða sýslu Noregs þeir væru upp-
runnir, með því einu að hlýða á mál
þeirra úr fjarska.
Annan eiginleika hafði Jón og í
ríkara mæli en aðrir þeir er ég hefi
kynnst, en það var ást hans á dýr-
um. Sama var hvar Jón bar að garði,
ef eitthvert dýr var nærri, sama
hvert var, gleymdi hann mannfólk-
inu samstundis, en hvarf á vit dýrs-
ins. Lá við að maður viknaði af að
sjá hve blíðlega hann umvafði fer-
fætlinginn örmum. Er ég þess full-
viss, að fáir ferfætlingar hafa hlotið
hlýrri umönnun en eftirlifandi vinir
hans, Filippus og Skotta, heimilis-
kettimir hans tveir, sem hann deildi
með tilveru sinni í blíðu og stríðu
síðustu árin.
Mér verður hugsað til þess eftirá,
hversu hann Nonni minn hlýtur að
hafa þjáðst síðustu vikumar, er hann
þrátt fyrir fulla andlega reisn mátti
vart lengur mæla svo að skilið yrði,
né gat hann lengur horft á „leikina
sína“, en svo nefndi hann sjónvarps-
knattspyrnuna, sakir höfuðkvala.
„Sjávardýrið" sem hann kallaði ógn-
vætt sinn, krabbann, í hálfkæringi
reyndist honum þungt í skauti. —
Knattspyman var ætíð mál málanna
og átti huga hans allan allt frá því
við nokkrir strákar í Skuggahverfínu
í Reykjavík stofnuðum svolítið knatt-
spyrnufélag fyrir stríð og kölluðum
Geysi. Jón fékk að fljóta með, þótt
stuttur væri í annan endann og
nokkm yngri en við hinir. Ur Geysi
lá leið Jóns, eins og flestra hinna, í
Val, enda Grímar í Varmá og Frí-
mann í ísaga, máttarstólpar knatt-
spymufélagsins Vals á þeim árum,
skammt undan. Nonni litli reyndist
hinn snaggaralegasti leikmaður,
sprettharður og fylginn sér, en nokk-
uð hávær á stundum, enda ör í lund
og áhuginn eldlegur. Alla tíð síðan
átti Valur hug hans og hjarta og
allt til hinsta dags reyndi hann að
fylgjast með öllu því sem viðkom
félaginu hans.
Ekki er ætlan skrifara þessara
fátæklegu orða um látinn vin að
skrá-hér hans æviferil. Lifði Jón þó
lengst af óvenjulegra og viðburðarík-
ara lífi en aðrir menn og kynntist
ýmsum hliðum mannlegrar tilvem
sem öðrum em huldar og rennir jafn-
vel ekki minnsta gmn í að fyrirfinn-
ist á okkar dögum. Reyndi ég marg-
sinnis að fá Jón til þess að láta skrá
a.m.k. hluta endurminninga sinna,
en hann reyndist ófáanlegur til og
kvað ekki nógu merkilegt til að koma
fyrir almenningssjónir á bók. Er það
mikill skaði og hverfur með honum
vitneskja um svið mannlegrar til-
veru, sem ekki verður endurvakin.
Jón stundaði, meðan heilsan ent-
ist, loftskeytastörf til lands og sjáv-
ar, lengst af á íslenskum togurum,
en var í siglingum á skandinavískum
fragtskipum um allmörg ár. Eigi
mun ég hér heldur reyna að rekja
ættir Jóns Þórs, enda ekki maður til.
Aðeins vil ég geta þess að hann
var af traustu bergi brotinn. Faðir
hans var Einar Markús Einarsson,
hinn þekkti skipherra hjá Landhelg-
isgæslunni; sem kunnur var af því
að láta sinn hlut hvorki fyrir háum
né lágum, og hlaut stundum ekki lof
fyrir. Hann var hálfbróðir Markans-
systkinanna, en María söngkona
mun nú ein á lífi þeirra. Þau settu
svip sinn á höfuðborgina um áratuga
skeið. Móðir Jóns var Margrét Jóns-
dóttir, síðar eiginkona Þórbergs
Þórðarsonar rithöfundar, merk kona
og hæfileikarík, látin fyrir fáum
árum, en Jón ólst upp hjá foreldrum
Margrétar, afa og ömmu á Hverfís-
götunni.
Votta ég að lokum ættingjum öll-
um og vinum Jóns mína innilegustu
hluttekningu vegna fráfalls hans,
ekki síst Helgu móðursystur hans,
sem lét sér alla tíð annara um hann
en flestir aðrir. Kveð síðan vin minn
að hætti loftskeytamanna: TKS OB
SU LTR.
Einar Þ. Einarsson.
Þú ert öruggur
með FRAM
smur- og loftsíur.
!jjnaust
Borgartúni 26
Sími: (91) 62 22 62
allir lagt sitt af mörkum
til aö efla forvarnarstarf,
ráðgjöf og meðferð fyrir
ungt fólk. Það er góð
fjárfesting í framtíðinni.
sAA