Morgunblaðið - 28.05.1992, Blaðsíða 28
m-
Jeltsín kall-
ar herinn
frá Moldovu
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti
sagðist í gær hafa gefíð her-
sveitum fyrrverandi sovéthers
skipun um að hverfa frá
Moldovu en leiðtogar þar hafa
sakað sveitimar um að taka
afstöðu með slavneskum að-
skilnaðarsinnum í héraðinu
Dnestr. Slavamir era flestir
rússneskumælandi og óttast að
Moldova verði á endanum sam-
einuð Rúmeníu. Ríkið tilheyrði
að mestu Rúmeníu áður en það
var sameinað Sovétríkjunum
með leynisamningum Jósefs
Stalín og Adolfs Hitler. Deiluað-
ilar í Moldovu sömdu í gær um
vopnahlé og ákváðu að reyna
að semja um Iyktir deilna sinna.
Ripa fer
ekki til Ríó
CARLO Ripa di Meana sem fer
með umhverfismál í fram-
kvæmdastjóm Evrópubanda-
lagsins (EB) tilkynnti í gær að
hann hefði að vandlega athug-
uðu máli ákveðið að sækja ekki
umhverfisráðstefnuna í Ríó í
næsta mánuði. Nú þegar hefði
verið samið um allar ákvarðanir
ráðstefnunnar og niðurstöðum-
ar myndu valda vonbrigðum.
Hundur tefur
flugumferð
Flækingshundur gerði sig
heimakominn á alþjóðaflugvell-
inum í Sydney i Astralíu í gær
með þeim afleiðingum að tafír
urðu á flugumferð. Valsaði hann
um flugbrautirnar og gripu flug-
menn tveggja breiðþota flugfé-
laganna Quantas og Australian
Airlines til þess ráðs að hætta
við Iendingu er þær voru um
það bil að snerta flugbrautina
til þess að taka enga áhættu
af hugsanlegum árekstri. Flugu
þær einn hring og lentu eftir
að hundinum hafði verið komið
burtu.
19 mafíósar
handteknir
NÍTJÁN liðsmenn ítölsku maf-
íunnar vora handteknir í fyrri-
nótt í samræmdri aðgerð ít-
ölsku, þýsku og belgísku lög-
reglunnar. Vora þeir ákærðir
fyrir 14 morð, sjö manndrápstil-
raunir og umfangsmikla fíkni-
efnadreifíngu. Lögreglan í hér-
aðinu Caltagirone á austurhluta
Sikileyjar gaf út handtökutil-
skipun á hendur alls 54 meintum
mafíósum en aðeins náðist til
19 þeirra.
Skaðabætur
vegna
óbeinna
reykinga
DÓMSTÓLL í Sydney dæmdi
heilbrigðisráðuneyti Nýju
Suður-Wales í Ástralíu í gær til
þess að borga starfsmanni ráðu-
neytisins 85.000 ástralska doll-
ara, jafnvirði 3,9 milljónir ÍSK,
í skaðabætur vegria óbeinna
reykinga hans. Starfsmaðurinn
sagðist hafa hlotið lungna-
þembu eftir að hafa andað að
sér tóbaksreyk samstarfsmanna
í 12 ár. Dómstóllinn komst að
þeirri niðurstöðu að það væri á
ábyrgð vinnuveitenda að vernda
bindindismenn frá tóbaksreyk
reykingamanna. Talið er að úr-
skurðurinn eigi eftir að hafa
gífurlegt fordæmisgildi í Ástalíu
og víðar.
Varnarmálaráðherrar aðildar-
ríkja Atlansthafsbandlagsins
(NÁTO) ieggja áherslu á að aukin
Afleiðing flugslyss:
Læsingu kný-
venda í 2.000
þotum breytt
BOEIN G-flugvélaverksmiðj urnar
hafa ákveðið að breyta Iæsingar-
búnaði knývenda í um 2.000 ný-
legum farþegaþotum í framhaldi
af flugslysinu í Tælandi 26. maí
í fyrra er Boeing-767 þota austur-
ríska flugfélagsins Lauda Air
fórst með 223 manns skömmu
eftir flugtak frá Bangkok.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið aflaði hjá Flugleiðum
í gær verður þotum sem knúnar eru
Pratt & Whitney-hreyflum fyrst
breytt og er með öllu óljóst á þessu
stigi hvenær breyta verður þotum
félagsins sem era af gerðunum 737
og 757. Það virtist ekki vera talið
mjög aðkalla'ndi því framleiðsla
varahluta til að breyta knývendalæs-
ingum á hreyflum af gerðunum
CFM-56 og Rolls Royce, eins og
þeim sem knýja Flugleiðaþoturnar,
væri enn ekki hafín.
Endanlega hefur ekki verið kveðið
upp úr um hvað olli slysinu í Tæ-
landi fyrir ári en fljótlega þótti þó
sýnt að Iæsing hefði bragðist á kný-
vendum annars þotuhreyfílsins með
þeim afleiðingum að hreyflarnir
verkuðu í sína áttina hvor. Hreyflar
þotu Lauda Air voru af tegundinni
Pratt & Whitney. Knývendar eru
einungis notaðir til að draga úr
hraða flugvélar eftir lendingu en
þeir beina þá afli hreyflanna í öfuga
átt við lendingarstefnu.
Christopher Villiers, talsmaður
Boeing-verksmiðjanna, sagði í gær
að breytingin, sem ákveðið hefði
verið að framkvæma, væri í því fólg-
in að fjölga læsingum knývendanna
úr tveimur í þrjár. Breytingin nær
til um 2.000 tveggja hreyfla Boeing-
flugvéla með sjö mismunandi hreyf-
iltegundir, þ. e. allra flugvéla af
gerðunum 757 og 767 ogennfremur
til nýrri 737-véla.
Boeing-verksmiðjurnar vildu ekki
skýra frá hver kostnaður yrði. Tekur
fjóra daga að breyta hverri þotu og
leggja verksmiðjurnar flugfélögun-
um varahlutina til ókeypis og hafa
einnig boðist til að þjálfa flugvirkja-
’sveitiFlíeifrá^fir verksiris.
Tilgangurinn með persónudýrk-
uninni er augljóslega sá að sýna
írösku þjóðinni svo ekki verði um
villst, að það er Saddam sem öllu
ræður, segir í grein í breska dag-
blaðinu Independent. Hefur honum
líka tekist það vel. írakar búast
ekki við neinum breytingum á
stjórnarfarinu og þeir skella skuld-
inni að sumu leyti á stjórnvöld í
Bandaríkjunum og Bretlandi. „Bush
getur alveg sætt sig við núverandi
ástand. í hans augum er vængstýfð-
ur Saddam betri kostur en upplausn
í írak og aukin áhrif írana,“ sagði
Iraki nokkur en landsmenn eru
furðu opinskáir þrátt fyrir kúgun-
ma.
Mennta- og millistéttarfólk í írak
vildi gjarna losna við Saddam en
það óttast líka yfírráð shía-músb
imanna í suðurhluta landsins. Á
þessum ótta elur Saddam og honum
hefur líka tekist að kenna viðskipta-
banni Sameinuðu þjóðanna, það er
að segja' Bandaríkjunum og Bret-
landi, um skortinn í landinu fremur
en innrásinni í Kúvæt. Samt eru
landsmenn miklu gagnrýnni á
stjórnina en fyrir innrásina.
Sonur Saddams á uppleið
Irakar era mjög fréttaþyrstir og
hlusta mikið
Voice of America á arabísku enda
er ekkert að græða á innlendu
fjölmiðlunum. Eina blaðið, sem sýn-
ir einhvern vott af sjálfstæði, er
Babel en ritstjóri þess er Odai, son-
ur Saddams. Er hann frægastur
fyrir að hafa drepið helsta lífvörð
föður síns en morðið varð ekki til
að tefja fyrir honum á framabraut-
inni. I apríl sl. var hann kosinn for-
maður íraska rithöfundasambands-
ins og var það hans fyrsta verk að
semja um 25% launahækkun til
blaðamanna.
Staða Odais sýnir vel þær breyt-
ingar, sem átt hafa sér stað í írösk-
um stjórnmálum frá því í Persaflóa-
stríðinu. Fjölskylda og aðrir ætt-
ingjar Saddams frá bænum Takrit
hafa lengi verið áberandi í valda-
kerfínu en stjórnarflokkurinn,
Baath-flokkurinn, hafði líka sínu
hlutverki að gegna. „Nú er írak
bara fjölskyldufyrirtæki og flokkur-
inn kominn ofan í skúffu,“ er haft
eftir erlendum sendimanni.
Þeir, sem næstir standa Saddam,
eru þessir: AIi Hassan al-Majid,
frændi hans, er varnarmálaráð-
---MORGUNBLADfB~FIMMTODAGOR-28. MAI 1992
Reuter.
Burt frá Berlín
Skriðdrekar sjöttu hersveitar fertugustu brynvörðu stórdeildar Banda-
ríkjahers hófu í gær brottflutning frá Berlín. Hersveitin var sú sveit
Bandaríkjahers sem næst var víglínunni í Evrópu á dögum Kalda stríðs-
ins og stóð augliti til auglitis við sóvéskar sveitir við landamærastöðina
Checkpoint Charlie. Á myndinni má sjá skriðdreka úr deildinni aka
um torg hins fjórða júlí við kveðjuathöfn sem haldin var í gær.
Bandarísku forsetakosningarnar:
Framboð Perots talið
því sem næst öruggt
Washington. The Daily Telegraph.
ROSS Perot, milljarðamæringurinn frá Texas, sem hefur skotið hinni
hefðbundnu stétt bandariskra stjórnmálamanna skelk í bringu vegna
hugsaniegs forsetaframboðs síns, sagði í gær af sér sem æðsti stjórn-
andi fyrirtækisins Perot Systems Corporation. Er þessi ákvörðun Per-
ots talin bera þess ótvírætt merki að hann hyggist nú helga sig forseta-
framboðinu af fullum krafti.
Svo virðist sem Perot muni bráð-
lega hafa náð því marki að fá nægi-
legan fjölda undirskrifta í hverju ríki
til að geta boðið sig fram í öllum
fímmtíu ríkjum Bandaríkjanna fyrir
forsetakosningamar í nóvember.
Perot hefur fram að þessu látið í það
skína að hann sé mjög tregur til að
hella sér út í slaginn og ef að hann
geri það væri það einungis vegna
mikils þrýsting almennings sem hafí
hafnað jafnt George Bush Banda-
ríkjaforseta og Bill Clinton, líkleg-
asta forsetaefni Demókrataflokksins.
Öll kosningabarátta Perots ber þess
hins vegar engin merki hálfvelgju.
Hún er þrælskipulögð og sú ákvörðun
Perots að nota sem svarar rámlega
fímm milljörðum íslenskra króna úr
eigin vasa í kosningabaráttuna gerir
það að verkum að ekki er hægt ann-
að en að taka framboð hans mjög
alvarlega.
Formlegu framboði hefur ekki enn
verið lýst yfir af hans hálfu og leggja
ráðgjafar Perots hart að honum að
gefa ekki út neina slíka yfírlýsingu
fyrr en í júní til að vera í umræð-
unni fram eftir sumri.
Fundur vamarmálaráðherra NATO:
Kjami samstarfsins óbreytt-
ur þrátt fyrir Evrópusamruna
Mannvirkjasjóði heimilað að taka þátt í kostnaði vegna skuldbindinga Bandaríkjamanna
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
samskipti og samstarf allra Evr-
ópuþjóða sé vænlegasta leiðin til
að draga úr spennu í álfunni og
koma í veg fyrir átök. í yfirlýs-
ingu sem birt. var eftir fund ráð-
herranna í Brussel í gær eru
órjúfanleg tengsl öryggis aðildar-
ríkjanna við Evrópu í heild ítrek-
uð. Á fundinum féllust ráðherr-
arnir á að mannvirkjasjóði banda-
lagsins skuli í framtíðinni heimilt
að taka þátt í kostnaði við viðhald
og nauðsynlega uppbyggingu
vegna varnarskuldbindinga
Bandaríkjamanna í Evrópu.
Ráðherrarnir fjölluðu um þær
hugmyndir að NATO gæti í framtíð-
inni lagt aðildarríkjum Ráðstefnunn-
ar um öryggi og samvinnu í Evrópu
(RÖSE) til aðstöðu og jafnvel her-
sveitir ef þörf krefði. Gert er ráð
fyrir að utanríkisráðherrar NATO
fjalli um þetta á fundi í Ósló í næsta
mánuði. Á blaðamannafundi ítrekaði
Manfred Wörner, framkvæmdastjóri
bandalagsins, að þátttaka NATO í
aðgerðum á vegum RÖSE hlyti að
byggjast annars vegar á því að aðild-
arríki RÖSE legðu fram beiðni um
slíkt og hins vegar að öll 16 aðildar-
ríki NATO væru sammála um þess
háttar aðstoð. Bæði hann og Richard
Cheney, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, vísuðu á bug hug-
myndum um íhlutun NATO í ófriðinn
í Júgóslavíu á grundvelli þessara
hugmynda. Umræðan væri á
byijunarstigi og allt sem varðaði
útfærslu og framkvæmd þessara
hugmynda væri óafgreitt.
I yfírlýsingu sinni fagna ráðherr-
amir því að framkvæmd samnings-
ins um fækkun í hefðbundnum her-
afla í Evrópu verður staðfest í Ósló
í næsta mánuði þannig að hann taki
formlega gildi fyrir leiðtogafund
aðildarríkja RÖSE í Helsinki. Auk-
inni samvinnu við kommúnistaríkin
fyrrverandi er fagnað og minnt á
fyrirhugaða námsstefnu með þátt-
töku þeirra um hlutverk heija í Iýð-
ræðisþjóðfélagi í júlí í sumar.
Ráðherrarnir lýstu yfir stuðningi
við viðleitni Evrópuþjóða til að
treysta og auka framlög til eigin
varna en ítrekaðar voru yfirlýsingar
leiðtogafunda NATO í Róm og Evr-
ópubandalagsins í MaastricLt þess
efnis að NATO sé eftir sem áður
kjarni þess vamarsamstarfs sem rík-
in eiga með sér. Ljóst er að nokkrar
spurningar vöknuðu á fundinum um
stöðu og hlutverk fyrirhugaðra sam-
sveita Frakka og Þjóðveija en á
fundinum staðfesti þýski varnar-
málaráðherrann forgang öiyggis-
hagsmuna NATO gagnvart þessum
hersveitum. Frakkar taka ekki þátt
í þessum fundum en þeir munu
væntanlega gera grein fyrir afstöðu
sinni í Ósló.
írak:
Fjölskylda Saddams o g ætt-
ingjar í öllum valdastöðum
*
Dagar Iraks sem herveldis eru liðnir
en persónudýrkunin aldrei meiri
FYRIR skömmu héldu írakar upp á 55 ára afmæli forseta síns, Sadd-
ams Husseins, og námsmeyjar vítt og breitt um landið skáru af sér
tíkarspenana og sendu honum sem tákn um tryggð og hollustu.
Persónudýrkunin á Saddam er nú miklu meiri en hún var fyrir stríð-
ið um Kúvæt. Við hverja einustu götu er mynd af honum þar sem
hann er ýmist I búningi kúrdísks höfðingja, vestræns kaupsýslu-
manns eða arabísks fursta og jafnvel á peningaseðlunum hefur fræg-
ur foss í Kúrdistan orðið að víkja fyrir ásjónu leiðtogans.
á útsendingar BBC og herra; Watban, hálfbróðir hans, er