Morgunblaðið - 11.12.1993, Blaðsíða 18

fram að jólum erum við
að bæta við nýjum vörum.
Fjölbreytt úrval sloppa,
náttfata, nærfata og
velúrgalla.
Lou, Calida, Louis
Feraud, Paloma
Picasso.
Póstsendum.
UU6AVEGI30 • SÍMI624225
PARISARbúðin
AUSTURSTRÆTI SÍM114266
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 1993
►
i
>

I
i
)
I
Vaskur á villigötum
eftir Ernu
Hauksdóttur
í desember fyrir ári voru sam-
þykkt á Alþingi lög um 14% virðis-
aukaskatt á ýmsa þætti ferðaþjón-
ustu, sem ekki höfðu borið skatt
fram að því s.s. gistingu og fólks-
flutninga innanlands. Samkvæmt
lögunum mun skatturinn leggjast á
frá og með næstu áramótum. Fyrir
skömmu var lagt fram frumvarp á
Alþingi um breytingar á skattamál-
um þar sem aftur eru gerðar róttæk-
ar breytingar á virðisaukaskattkerf-
inu og er matarskatturinn þar efstur
á blaði. Þegar litið er á allar þær
breytingar sem felast í bæði sam-
þykktum lögum og nýframlögðu
frumvarpi og farið er að kalia eftir
túlkunum á hinum ýmsu ákvæðum,
kemur í ljós þvílík endaleysa að
menn rekur í rogastans.
Það vekur furðu að verið sé að
hækka skatta á þessa einu atvinnu-
grein á meðan stefna stjórnvalda
hefur verið sú að lækka skatta á
atvinnulífið. Bent hefur verið á að
ferðaþjónusta er sú atvinnugrein á
íslandi sem mesta möguleika á að
stækka án frekari fjárfestinga og
ferðamannakvótinn ótakmarkaður.
Auk þess að mótmæla þeirri
óskiljanlegu pólitísku ákvörðun að
leggja virðisaukaskatt á þessa þætti
ferðaþjónustu á samdráttartímum
er fyrirkomulaginu mótmælt. Með
þessu er verið að búa til kerfi sem
er flóknara en áður var, það stór-
skekkir samkeppnisstöðu á mark-
aðnum og það býður upp á mun
meira skattsvindl en verið hefur.
Allt þetta stingur átakanlega í stúf
við upphaflega stefnu ríkisstjómar-
innar og alla heilbrigða skynsemi.
Matarskatturinn
í nýframlögðu frumvarpi er kveð-
ið á um að virðisaukaskattur á mat-
væli í matvöruverslunum lækki úr
24,5% í 14%. Með slíkri ákvörðun
er verið að koma á alvarlegri sam-
keppnisskekkju, því veitingahúsin
eiga áfram að selja sinn mat með
24,5% vsk. Til þess að virðisaukinn
í veitingahúsinu fari ekki yfir öll
takmörk, hefur verið fundin sú að-
ferð að „blása innskattinn upp“ með
því að endurgreiða 93,75% af 14%
innskattinum. Þessi aðferð gerir
veitingahúsin örlítið betur sett en
þau em í dag, en er langt frá því
„Það er skoðun mín, að
ríkisstjórn, sem með
annarri hendinni stór-
hækkar skatta á at-
vinnugrein, en notar
hina til að setja á lagg-
irnar bjargræðisnefnd í
sömu grein þarf aug-
ljóslega að hugsa málið
upp á nýtt.“
að jafna stöðu þeirra við matvöru-
verslanimar.
Hvar ætla íslendingar að
kaupa þorramatinn?
En hvers vegna telst það óeðlilegt
að veitingahús og matvöruverslan-
imar séu að selja vömr sínar í sitt
hvom skattþrepi? Því er auðsvarað.
Sala matvöruverslana á tilbúnum
mat, jafnt heitum sem köldum, hefur
farið vaxandi og er nú orðin mjög
umfangsmikil. Algengt er að mat-
reiðslumenn séu starfandi í eldhús-
um verslana, enda víða verið að selja
fjölbreytt veisluföng. Það er því mik-
ilvægt að stjómvöld svari því hvort
þau séu þeirrar skoðunar að sala á
tilbúnum mat, s.s. þorramat, steikt-
um kjúklingum, alls kyns skyndibita
o.fl. sem fólk kaupir til að taka með
sér heim, eigi að bera tvenns konar
virðisaukaskatt og fari skatturinn
eftir því í hvaða fyrirtæki er verslað.
Búbót svarta markaðarins
Sem kunnugt er blómstra viðskipt-
in í neðanjarðarhagkerfmu og mun
vanta u.þ.b. 11 milljarða í ríkiskass-
ann skv. nýrri skýrslu skattsvika-
nefndar. Talið er víst að veitinga-
rekstur í ýmsum myndum eigi þar
dijúgan hlut. Ákvæði frumvarpsins
um lækkun virðisaukaskatts á mat-
vöm er mikil búbót fyrir svarta mark-
aðinn, sem ekki greiðir útskatt, en
situr þó uppi með innskattinn. Kostn-
aður þeirra við þessa breytingu lækk-
ar umtalsvert og samkeppnisstaða
þeirra gagnvart veitingahúsum sem
skila sköttum og gjöldum verður mun
tryggari en áður.
Krafa SVG er 14% vsk. á
veitingahúsin
Eðlilegast er að 14% virðisauka-
skattur verði lagður á veitingahúsin.
Þar með er útseldur matur alls stað-
ar í sama skattþrepi og engin sam-
keppnisskekkja. Benda má á að á
hveiju ári borða 150 þúsund erlend-
ir ferðamenn á íslenskum veitinga-
húsum fyrir erlendan gjaldeyri og
hafa greitt 24,5% virðisaukaskatt
fram að þessu. Það þætti dijúg
skattlagning í útflutningsverslun-
inni. Það má benda á að á Islandi og
í Danmörku er hæsti virðisauka-
skattur á veitingahús í veröldinni.
Þó er ólíku saman að jafna þar sem
innkaupsverð danskra veitingahúsa
á landbúnaðarvörum og áfengi er
u.þ.b. þriðjungur af því sem íslensk
veitingahús mega greiða.
Hvar er hægt að gista
skattlaust?
Samband veitinga- og gistihúsa
hefur lagt á það mikla áherslu, að
ef þingmenn eru ákveðnir í því að
láta virðisaukaskattinn ganga yfir
gistinguna þá sitji öll gisting í land-
inu við sama borð. Samkvæmt túlk-
unum sem fengist hafa hjá fulltrúum
ríkisskattstjóra eru þar tvær mikil-
vægar undantekningar, þ.e. orlofs-
hús stéttarfélaganna og veiðihús.
Stéttarfélögin í landinu eiga gífur-
legan fjölda orlofshúsa. Gisting þar
er almennt seld hveijum sem kaupa
vill þótt félagsmenn gangi alla jafna
fyrir þegar eftirspurn er mest. Það
verður því skattlaust að gista í sum-
arbústöðum í eigu stéttarfélaganna,
Erna Hauksdóttir
en ef gist er í sumarbústöðum sem
teknir eru af hótelum eða ferðaþjón-
ustubændum eins og algengt er, þá
þurfa gestir að greiða virðisauka-
skatt. Þá komum við að þeirri spum-
ingu hvar borgi sig fyrir veiðimenn
að búa. Samkvæmt túlkun ríkis-
skattstjóraembættisins verður gist-
ing í veiðihúsi skattlaus ef hún er
innifalin í veiðileyfinu, en eins og
kunnugt er, em stangveiðileyfin
undanþegin virðisaukaskatti. Hvers
eiga aðrir gististaðir á árbakkanum
að gjalda? Veiðimenn hafa í mörgum
tilfellum átt ýmsa kosti varðandi
gistingu, en ef heldur fram sem
horfír verður valið auðvelt.
Glundroði í innanlandsferðum
Hér hefur verið stiklað á stóm
varðandi rekstur veitinga- og gisti-
húsa, aðrir þættir ferðaþjónustu
standa frammi fyrir álíka samkeppn-
isskekkju og má t.d. nefna ferðir
innanlands. Akureyringurinn, sem
ætlar til útlanda, stendur frammi
fyrir kúnstugum kostum ef umrætt
frumvarp nær fram að ganga. Ef
hann fer með flugvél til Reykjavíkur
í beinum tengslum við millilanda-
flugið þá greiðir hann engan virðis-
aukaskatt af innanlandsfluginu, ef
hann flýgur til Egilsstaða til að taka
feijuna þá greiðir hann 14% skatt á
flugið, ef hann tekur rútuna þá
greiðir hann 14% skatt, ef hann tek-
ur bílaleigubíl þá greiðir hann 24,5%
skatt, en ef hann tekur leigubíl þá
greiðir hann engan skatt. Það er
ekki furða að menn hiksti.
Lokaorð
Samgönguráðherra skipaði þann
1. október nefnd sem hefur það verk-
efni að gera tillögur um að styrkja
rekstrargmndvöll heilsárshótela á
landsbyggðinni, væntanlega vegna
þeirrar staðreyndar sem fram kemur
í hagkönnun SVG að fæst hótel
landsins eiga fyrir afskriftum og
fj ármagnskostnaði.
Það er skoðun mín, að ríkisstjóm,
sem með annarri hendinni stórhækk-
ar skatta á atvinnugrein, en notar
hina til að setja á laggirnar bjarg-
ræðisnefnd í sömu grein þarf aug-
ljóslega að hugsa málið upp á nýtt.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sambands veitinga- oggistihúsa.
Reglugerðarspaugar-
ar ganga enn lausír
eftir Gísla Gíslason
Bifreiðaskoðun íslands hf. er fyr-
irtæki, sem ríkið stofnaði þegar Bif-
reiðaeftirlit ríkisins var lagt niður.
Öll var sú gjörð í anda þess að einka-
væða átti bifreiðaskoðun. Fyrirtækið
fór geyst af stað. Byggði skoðunar-
stöðvar og kynnti okkur nauðsyn
þess að skoðun bifreiða væri í sam-
ræmi við reglur og staðla erlendis
auk þess sem gera þyrfti sér grein
fyrir því að EES-samningarnir legðu
á þjóðina auknar skyldur í þessu
efni. Nú er mnnin upp sú tíð, að
Bifreiðaskoðun íslands hf. telur að
vegna tapreksturs verði að hagræða
nokkuð í rekstrinum og í stað þess
að skoða bíla þar sem þá er að fínna,
þá er ætlunin að senda hluta þjóðar-
innar í lögbundinn bíltúr á þá staði
sem fyrirtækinu þóknast að Iáta
skoðun fara fram og flytja þannig
rekstrarkostnað sinn yfír á hluta
bíleigenda.
Svo virðist, sem landsbyggðarfólk
hafi ekki áttað sig á þessari hagræð-
ingarbrellu fyrirtækisins, en tilfellið
er að nú þurfa sumir landsmenn að
kynna sér rækilega hvernig standa
eigi að skoðun bíla þeirra. Sagt er
að Vestmannaeyingar þurfi að fara
á Hvolsvöll, én það mun vafalaust
hafa góð áhrif á rekstur Heijólfs.
Reyndar hefði verið skynsamlegra
að styrkja rekstur hans enn frekar
með því að senda Sunnlendinga og
Suðurnesjamenn til Vestmannaeyja.
Eigendur vörabíla á Vestfjörðum em
sagðir þurfa að leita eftir skoðun
bíla sinna í Borgamesi og fleiri
skóndin dæmi em í uppsiglingu.
Þegar ljóst var að ekki gengi að
Bifreiðaskoðun íslands hf. drægi svo
úr þjónustu sinni sem útlit er fyrir
samdi ríkið við meirihluta sinn í
stjóm fyrirtækisins um að einkarétt-
ur á skoðun bifreiða félli úr gildi um
næstu áramót og mun svo verða.
Margir hugðu gott til glóðarinnar
og töldu mögulegt að mæta sam-
drætti Bifreiðaskoðunar íslands hf.
með því að stofna sjálfstæðar skoð-
unarstöðvar. En _ svo virðist, sem
Bifreiðaskoðun Islands hf. eða
stærsti eigandi þess, ríkið, sé ekki
á þeim brókunum að gefa eftir þessa
einokunaraðstöðu. I drögum að
reglugerð um starfshætti þeirra er
annast lögboðna skoðun ökutækja
Gísli Gíslason
„Eg er ekki viss um að
ég vilji að vélaverk-
fræðingur fari að fikta
í bílnum mínum og þá
er það ekki eingöngu
vejgna þess að hann
verður mun dýrari í
rekstri en bifvélavirki.“
virðast ráðgjafar og höfundar þjóna
bæði ráðuneytinu og fyrirtækinu,
enda gera fyrirliggjandi drög útilok-
að fyrir nokkum mann að stofna
skoðunarstöð. Bifvélavirkjar eru
vanhæfir rekstraraðilar, en krafa
gerð um að vélaverkfræðingur veiti
slíkri skoðun forstöðu. Ég er ekki
viss um að ég vilji að vélaverkfræð-
ingur fari að fikta í bílnum mínum
og þá er það ekki eingöngu vegna
þess að hann verður mun dýrari í
rekstri en bifvélavirki. í einni grein
þessara draga er landið sagt eitt
skoðunarsvæði en í annarri að land-
inu verði skipt í svæði sem verði
úthlutað til skoðunarstofa. Þetta
minnir á gamlar hugmyndir um lög-
gildingu verslunarstaða hér fyrir
aldamótin og virðist ekki beint í
frelsisátt. Þá er sú sérstaka kvöð á
skoðunarstofum á höfuðborgar-
svæðinu að þær verði að taka að sér
,jafna markaðshlutdeild á lands-
byggðinni" hvað nú sem það þýðir.
Fleira verður að teljast spaugilegt í
tengslum við þessi reglugerðardrög
og vonandi að þau verði aldrei undir-
rituð. Það er reyndar athugunarefni
hvort maðkur sé í mysunni varðandi
það hvemig unnið er að skipulagn-
ingu þessara mála í ráðuneytinu.
Fullyrðingum um að sömu aðilar
þjóni fleirum en einum herra og að
Bifreiðaskoðun íslands hf. sem
væntanlegur samkeppnisaðili ann-
arra skoðunarstofa hafi óeðlileg
áhrif á gang mála, þarf að svara.
Um þessi skoðunarmál má lengi
fjalla, en látið verður nægja að varpa
fram nokkmm umhugsunaratriðum.
Hvers vegna er gerð strangari krafa
um skoðun bifreiða en annarra far-
artækja, t.d. flugvéla, en eins og
kunnugt er annast eigendur far-
þegaflugvéla á íslandi sjálfir skoðun
þeirra? Hvers vegna á að gera
strangari kröfur til skoðunar bifreiða
á íslandi en víða er gert í nágranna-
löndum okkar? Er ekki nægjanlegt
að vera með skoðun bifreiða á
tveggja til þriggja ára fresti eins og
tíðkast t.d. í Þýskalandi og Dan-
mörku? Hvers vegna á lögbundin
skoðun að vera misjafnlega dýr fyr-
ir landsmenn ef hluti þjóðarinnar
þarf vegna reglugerðagirðinga að
sækja skoðunina um langan veg?
Er það til þess að. tryggja rekstur
fyrirtækis í eigu ríkisins? Hvert
renna sektir sem greiddar em þegar
bifreið er ekki færð til skoðunar á
réttum tíma? Er það rétt að þeir
peningar renni til Bifreiðaskoðunar
Islands?
Enn má lengi spyija, en í ljósi
þess, sem sagt hefur verið um að
eini iðnaðurinn sem blómstri á ís-
landi sé eftirlitsiðnaðurinn, er lagt,
t.il að einhveiju af þeim fjármunum
sem til hans renna verði varið til
raunverulegrar framleiðslu. Af-
gangnum mætti veija til umferðar-
fræðslu, enda liggur fyrir að lang-
minnstur hluti slysa verður vegna
ástands ökutækja, en stærstur hluti
sökum vangæslu ökumanns.
Höfundur er bæjarstjóri á
Akrancsi.