Morgunblaðið - 11.12.1993, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ LAUG4RDAGUR 11. DESEMBER 1993
51
Meira um gulrótina kræsilegu
eftir Kristbjörn
Árnason
Á undanfömu hafa farið fram
þarfar en að mörgu leyti ósann-
gjamar umræður um skylduaðild
launafólks að verkalýðsfélögum. Er
því haldið fram að þar sem launa-
menn em skyldir til að greiða þjón-
ustugjöld til stéttarfélaga hvort sem
þeir em félagar eða ekki, jafngildi
það í raun skylduaðild að verkalýðs-
félögum. Það er mjög auðvelt að
fallast á að þessi fullyrðing sé rétt,
þó að ekkert sé í lögum er leggur
þessar kvaðir á fólk í atvinnulífinu
heldur þvert á móti. En þar til fyrir
nokkmm misserum túlkuðu stéttar-
félögin þessar reglur á þann veg
að launamenn væm með skylduaðild
að stéttarfélögum.
Það er á fjölmörgum sviðum að
menn era í reynd skyldaðir til að
vera þátttakendur, með æmum
kostnaði, án þess að eiga um það
nokkuð val. Gengur oft svo langt
að fólk er nauðugt að eiga viðskipti
við ýmis fyrirtæki vegna opinberra
krafna og eða samfélagsins á ýmsan
hátt. Sumt af þessu em þjóðþrifa-
mál, eins og aðild að stéttarfélagi,
en þar eiga menn einnig kost á að
hafa veraleg áhrif á hvemig þessu
fé er varið, en það er ekki þannig
með ráðstöfun fyrirtækja með féð.
Það er því afar þörf umræða hjá
Gylfa Ambjarnarsyni í Morgunblað-
inu 30. sept. sl. þar sem hann vekur
athygli á sem hann kallar „gjöf rík-
is“ til samtaka atvinnurekenda í
iðnaði. En um er að ræða, að hluti
iðnlánasjóðs verði færður samtökum
iðnrekenda til eignar. Þó ég geti
tekið undir með Gylfa að atvinnu-
rekendur geti ekki talist réttmætir
eigendur að þessu fé, er ég ekki
sammála honum um að það séu
neytendur sem hafi greitt þessa
peninga. Það er ekki nema í einstök-
um tilfellum þar sem verðmyndun
í starfsgreinum er með þeim hætti
að þess háttar kostnaði hefur verið
hægt að hleypa út í verðlagið.
Þá er spumingin hver greiðir iðnl-
ánasjóðsgjöldin í reynd og fjölmörg
önnur gjöld sem atvinnulífið þarf
að láta af hendi í ýmsar áttir, þegar
ekki er hægt að velta kostnaðinum
út í verðlagið? Því er fljótsvarað að
í þeim tilvikum sem hér er lýst era
það ekki neytendur.
í blaðinu 5. okt. sl. reyndir Sveinn
Hannesson forstöðumaður samtaka
atvinnurekenda í iðnaði í grein að
svara Gylfa. En því miður er sú
grein því marki brennt að vera sjón-
armið þess hóps manna er Sveinn
starfar hjá.
Sveinn lýsir að nokkra tilurð
sjóðsins og hvemig greiðslur í hann
hafa borist. Heldur hann því fram
að vegna þess að iðnrekendur höfðu
framkvæði að stofnun sjóðsins -
og hafi ávallt tryggt að greiðslur
bærust til hans - ættu þeir þessa
peninga. Ef þessi rök væra hald-
bær, ættu launþegasamtökin marga
sjóði í þessu landi og væri auðvelt
að nefna þar ýmsa stærstu sjóðina
sem ég veit að atvinnurekendur telja
að þeir eigi fulla aðild að og hafa
haldið fram að þeir greiddu einir
með „launatengdum gjöldum".
Orðrétt segir Sveinn: „Um það
er enginn ágreiningur að iðnaðurinn
hefur lagt iðnlánasjóði til veralegan
hlut af eiginfé hans, umfram það
sem skapast hefur af viðskiptum
iðnfyrirtækja við sjóðinn. Fram hef-
ur komið að séu framlög til sjóðsins
reiknuð til núvirðis, er hlutur iðnað-
arins um 4,1, milljarður króna eða
rúm 70% en framlag ríkisins 1,7
milljarðar króna eða tæp 30%.“
Hér vaknar önnur spuming. Hvað
er iðnaðurinn? Hvetjir era þeir sem
standa á bak við iðnaðinn t.d. hér
„Báðir hafa þeir rétt
fyrir sér, Gylfi og
Sveinn, varðandi fram-
lög til sjóðsins en sleppa
báðir veigamiklum at-
riðum er skipta sköp-
um. Þeir segja ekki all-
an sannleikann og nið-
urstaðan verður röng
hjá báðum.“
á landi? Sveinn virðist halda að eng-
ir aðrir menn séu starfandi í iðnaðin-
um en atvinnurekendur. Maður
gæti haldið að Sveinn hafí aldrei
komið út í iðnfyrirtækin og séð að
þar era starfandi fjölmargir menn
sem skapa þau verðmæti er verða
til í þessari annars ágætu atvinnu-
grein. Ég er einfaldlega að benda á
þá staðreynd að það eru allir jafnir
að því að skapa framleiðsluverð-
mætin í iðnaðinum, sama við hvaða
störf þeir vinna þar. Það sem skipt-
ir máli er að allir leggi sig fram um
að skila sínu hlutverki. Því er stað-
reynd að ef starfsgreinar í iðnaði
hafa skilað einhveijum greiðslum í
sjóði geta þeir ekki verið í eigu at-
vinnurekenda einna, heldur og ekki
síður launamannanna í greininni.
Ef það getur talist eðlilegt að sam-
tök iðnrekenda eigi að fá fé iðnlána-
sjóðs til eignar á forsendum sem
Sveinn hefur tilgreint verður að telj-
ast eðlilegt að samtök launamann-
anna eigi í þessum sjóði a.m.k. jafn-
an hlut á við samtök atvinnurek-
enda. Þ.e.a.s. ef rök Sveins standast
um framlag iðnaðarins til Iðnlána-
sjóðs.
Báðir hafa þeir rétt fyrir sér,
Gylfi og Sveinn, varðandi framlög
til sjóðsins en sleppa báðir veiga-
miklum atriðum er skipta sköpum.
Þeir segja ekki allan sannleikann
og niðurstaðan verður röng hjá báð-
um.
Þær starfsgreinar er njóta vemd-
ar á einhvem hátt, t.d. njóta mið-
stýrðs verðlags eða hafa einokunar-
aðstöðu, geta velt slíkum álögum
út í verðlagið með fullum þunga og
hafa ætíð gert það. Laun starfs-
manna í þessum greinum era gjam-
an hærri en í greinum sem ekki
njóta þessa hagræðis á markaði. I
þessum greinum greiða neytendur
iðgjaldið.
I starfsgreinum s.s. í iðngreinum
er búa við óhefta samkeppni erlend-
is frá geta fyrirtæki ekki velt slíkum
álögum út í verðlagið. „Markaður-
inn“ einfaldlega hafnar slíkri verð-
lagningu. Launin í þessum greinum
er yfirleitt lægri en í fyrmefndu
greinunum. Einnig hafa þessar
greinar minni áhrif í umhverfi sínu
en þær greinar er njóta. í þessum
greinum greiða launamenn iðgjöld.
í árlegum samniingaviðræðum
um kaup og kjör starfsfólks í þeim
starfsgreinum er búa við samkeppn-
ina er jafnaðarlega tekist á um laun-
in. Ævinlega benda atvinnurekend-
ur á launatengdu gjöldin, þau þurfi
að greiða. Þegar launamenn vilja
leiðrétta launakjör sín er þeim bent
á að launin verða að vera lægri sem
þeim kostnaði nemur.
Því er Ijóst að það era launamenn
þessarra starfsgreina sem greiða
þessi gjöld, einnig iðgjöld Iðnlána-
sjóðs. Þeir era ekki spurðir, gjaldið
er bara tekið, launamenn era skyld-
aðir til að greiða án þess hingað til
að hafa nokkra möguleika á að
hafa áhrif á hvemig þetta fé er
notað.
Höfundur er kennari í Grindavík.
jólagjöf'
VEIÐI-
MANNSINS
HOUSE OF HARDY
Flugustangir og hjól.
Lífstíöar eign.
^Abu
Garcia
Þrautreyndar sport-veiöivörur
á veröi viö allra hæfi.
Barbour
Besti fatnaöurinn fyrir
versta veöriö.
John Partndge
Njóttu útiverunnar í
úrvals fatnaöi.
Nýtt!
oeiSimcuwa-
Opiö kl. 9 ■ 18.
Föstud. til kl. 19.
Lauaard. og sunnud.
kl. 10 -16
HAFNARSTRÆ T I 5
R E Y K | A V í K
SÍMAR 91-16760
& 91-14800

Um leið og við þökkum
stuðninginn viljum við
benda á, að með því
að kaupa þessa
frábæru plötu styrkir
þú gott málefni.
VISINDASJOÐUR
MND
FÉLAGSINS