Morgunblaðið - 11.12.1993, Blaðsíða 22

ARGUS/SÍA
22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 1993
Jólaþrennan
á jólapakkana
tvöföld ánægja!
he(fuinnrunffám/
Jólaþrennan kemur þér strax í
hátíöarskap. Hún er skemmtileg í
SKÓINN, kjörin með JÓLAKORTINU
og gerir JÓLAPAKKANN ennþá
meira spennandi.
ÁFENGIÐ OG HEIL-
BRIGÐISÞ JÓNU STAN
eftir Skúla
Thoroddsen
Niðurskurður í heilbrigðisþjón-
ustu hefur á síðustu misserum vak-
ið líflega umræðu. Nirðurskurður
fjárveitinga til SÁÁ, áfengisdeilda
Landspítalans og í tengslum við
það yfirvofandi lokun heimilisins
að Gunnarsholti hefur orðið tilefni
blaðaskrifa. Ámi Johnsen þing-
maður mótmælir lokun Gunnars-
holts í Morgunblaðinu 6. október
sl. en hnýtir um leið í óhóflega
dýra meðferð geðdeildar Landspít-
alans að Vífilsstöðum. Óttari Guð-
mundssyni geðlækni og Tómasi
Helgasyni prófessor þykir að sér
vegið og skrifa grein „Til vamar
meðferð áfengissjúklinga" í Morg-
unblaðið þann 16. október. Mér
virðist greinin frekar vera tilraun
til réttlætingar á starfsemi Vífils-
staða þar sem „reynt er að þróa
meðferðina og nálgast vandamál
sjúklingsins frá sem flestum hliðum
en staðna ekki í staðhæfingum um
eigið ágæti.“ Þeir geðlæknar beina
svo tilmælum til Ama og annarra
velunnara Gunnarsholts um að
stefna spjótum sínum að raunveru-
legum fjandmönnum áfengismeð-
ferðar í landinu.
En hveijir eru hinir raunverulegu
fjandmenn áfengismeðferðar í
landinu? Em það formenn stjórn-
arflokkanna sem í opinberu lífi sínu
virðast umgangast áfengi á óvenju-
lega fijálslegan hátt? Er það heil-
brigðisráðherrann? Em það ein-
hveijar aðrir?
Samkvæmt lauslegri athugun
landlæknisembættisins á því hvað
heilbrigðisstarfsfólk, stjómmála-
menn og verkalýðsleiðtogar vilji
helst leggja áherslu á í heilbrigðis-
þjónustunni vildi þessi hópur leggja
minnsta áherslu á áfengismeðferð.
(Mbl. 17. okt. 1993). Eg tel ekki
að landlæknisembættið hafi með
þessari könnun sinni endilega fund-
ið raunvemlega fjandmenn áfeng-
ismeðferðar. Það sem er athygli
vert er að þennan hóp einstaklinga,
sem ætla má að þekkingu hafi,
virðist skorta heildarsýn. Þetta fólk
telur bráðalækningar mikilvægast-
ar, en virðist ekki skilja hversu rík-
ur þáttur áfengisneysla og áfengis-
sýki heyrir undir bráðaþjónustu,
m.ö.o. af hveiju það er mest að
gera á slysadeild Borgarspítala
aðfaranótt laugardags og sunnu-
dags.
Þetta fólk virðist annað hvort
ekki skilja, eða þekkja þá staðreynd
að vemlegur kostnaður sjúk-
rastofnana stafar af sjúklingum
sem em lagðir inn vegna sjúkdóma
sem eiga rætur að rekja beint eða
óbeint til ofnotkunar áfengis eða
áfengissýki. Sýnt hefur verið fram
á hvemig áfengi eykur hættu á
krabbameini í munnholi og melt-
ingarvegi og óbeint t.d. í tengslum
við reykingar einkum í efri hluta
öndunarfæra. Áfengi er þekktur
sjúkdómsvaldur í meltingarvegi,
brisi, lifur, heila og miðtaugakerfi.
Áfengi getur, vegna eðliseiginleika
sinna, verið valdur að nánast öllum
þeim sjúkdómseinkennum sem um
er fjallað í nútíma kennslubók í
læknisfræði og heilbrigðisþjónust-
an er að glíma við með tilkostnaði.
Af þessum ástæðum hafa for-
ystumenn heilbrigðismála í hinum
vestræna heimi vaxandi áhyggjur
af aukinni áfengisnotkun og eru
Danir og Frakkar ekki undanskild-
ir. 30 þjóðir hafa bundist samtökum
um að reyna að minnka neyslu
per. íbúa um 20%.
Norsk yfirvöld hafa nú í október
birt skýrslu þar sem talið er að
áfengisnotkun sé næst stærsti
sjúkdómsvaldur þar í landi, næst á
eftir tóbaksreykingum, beinum og
óbeinum.
Sænsk heilbrigðisyfirvöld telja
að um þriðjungur sjúklinga á
sjúkrastofnunum í Svíþjóð liggi inni
vegna áfengistengdra sjúkdóma,
og er þá ekki verið að tala um þá
einstaklinga sem þróað hafa sjúk-
dóminn alkohólisma eins og vist-
mennimir í Gunnarsholti hafa gert.
Kannanir í Svíþjóð benda til þess
að meira en 10% Svía séu alkohó-
listar, þ.e. séu háðir áfengi og að
þróa áfengissjúkdóminn. Prófessor
Tómas Helgason hefur í könnun á
íslandi komist að svipaðri niður-
stöðu.
Hvað er svo gert vegna þessa
vandamáls á Norðurlöndunum?
Persson, sænskur fræðimaður,
lýsir því svo í „Nordisk Medicin“
1992/107: „Fyrst gerir maður ekk-
ert vegna ofneyslu af því að það
er of snemmt. Síðan gerir maður
ekkert, vegna þess að það er of
seint. Þannig að það er ekkert
gert.“
Við Islendingar höfum frá árinu
1977 fengið að kynnast því á hvern
hátt má ná tökum á ofneyslu og
áfengisvandamáli. Með tilkomu
SÁÁ hafa um 4% þjóðarinnar verið
þar í meðferð og ætla má að fleiri
en 60 af hundraði sjúklinga hafi
náð góðum árangri. Að aðstand-
endum þessara sjúklinga meðtöld-
um er líklegt að_ 35 til 40 þúsund
einstaklingar á íslandi hafi öðlast
betra líf og það sem meira er, heil-
brigðisþjónustan hefur hagnast
umtalsvert. Auðvitað er ekki hægt
að ætlast til þess að árangur af
starfi SÁÁ sé fullkominn. Af þeim
ástæðum er einnig þörf fyrir aðrar
vistanir t.d. á borð við Gunnars-
holt. En borið saman við hefð-
Skúli Thoroddsen
„Einstaklingar á ís-
landi leita sér aðstoðar
vegna ofneyslu u.þ.b.
10 til 15 árum fyrr en
einstaklingar í Sví-
þjóð.“
bundnar aðferðir geðlæknisfræð-
innar, sem beitt er vegna áfengis-
neyslu í Danmörku, Noregi og S_ví_-
þjóð þá er meðferðarárangur SÁÁ
ótrúlegur. Árangur á Norðurlönd-
um er varla merkjanlegur og erfitt
reynist að fá upplýsingar um þau
mál.
Árangur af starfi SÁÁ hefur
vakið athygli á Norðurlöndum. Ein-
staklingar á íslandi leita sér aðstoð-
ar vegna ofneyslu u.þ.b. 10 til 15
árum fyrr en einstaklingar í Sví-
þjóð. Á íslandi næst árangur vegna
þess að ofneyslan er meðhöndluð
sem slík meðan svo er ekki gert í
Svíþjóð.
Um 1500 einstaklingar frá hin-
um Norðurlöndunum voru í með-
ferð á íslandi á árunum 1985 til
1991, þar sem aðferðum SÁÁ var
beitt. Kannanir benda til að meira
en 60% þessara einstaklinga hafi
látið af áfengis og/eða eiturlyfja-
neyslu. Árangurinn var metinn einu
til tveimur árum eftir íslandsdvöl-
ina. Tryggingastofnun ríkisins í
Borlange í Svíþjóð lét kanna kostn-
að vegna 15 sjúklinga ítvö ár áður
en þeir voru sendir til íslands og í
eitt til tvö ár eftir að þeir komu
þaðan. Um kostnað af völdum sjúk-
dóma var ekki að ræða hjá neinum
þessara einstaklinga eftir að þeir
komu frá íslandi, en kostnaður
Notid tagkifærid og sparld fyrlr jóljn^
20% afsláttur
af allri gjafavöru og jóla
skreytingum um helgina
Mjög gott úrval af gjafavöru og sérstakar
jólaskreytingar unnar á íslenska steina.
Opid laugardag og sunnudag kl. 9-22
Verið velkomin
6%
V-
NY-BLOM
Nýbýlaveg 14, Kópavogi, sími 641129.