Morgunblaðið - 11.12.1993, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 1993
Jólabækur
frá "
Hörpuútgáfunni
Smásögur - Endurminningar
s /
A LANDINU BLAA Smásögur og þættir
Afmælisbók Jónasar Árnasonar
Fáir íslenskir höfundar hafa notiö meiri vinsælda en Jónas
Árnason. Honum hefur tekist að draga upp svipmyndir
sem seint gleymast. Hlý kímni hans er grátbrosleg, oftar í
ætt við gáska og kæti en kaldhæðni. Skemmtileg bók sem
margir munu fagna.
LIFSGLEÐI Viðtöl og frásagnir sjö þekktra
samferðamanna. Sagt er frá viðburðaríku lífi, skemmti-
legum og ógleymanlegum persónum, gildi trúar og já-
kvæðs lífsstíls. Þeir sem segja frá eru: Áslaug S. Jensdóttir,
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir, Einar J. Gíslason, Kristinn Þ.
Hallsson, Pétur Sigurðsson, Sigfús Halldórsson og Sigríður
Rósa Kristinsdóttir. Þórir S. Guðbergsson skráði.
Verð: 3420 kr.
Verð: 2990 kr.
una
MATREIÐSL UBOK MARGRETAR
Höfundur þessarar bókar, Margrét Þorvaldsdóttir, hefur
dvalið víða erlendis og kynnst þar matarvenjum ýmissa
þjóðá. Uppskriftirnar eru aðlagaðar íslenskum aðstæðum
og innlendu hráefni. Fljótlegt, ódýrt, Ijúffengtog auðvelt,
eru aðalsmerki bókarinnar sem er prýdd fjölda litmynda.
ENN
Ný spumingabók eftir Ragnheiði Erlu Bj'arnadóttur
Efni bókarinnar er ætlað lesendum á öllum aldri og
spurningarnar ýmist léttar eða þungar um hina ólíkustu
efnisflokka. Hér eru um 700 spurningar settar fram með
sama hætti og í spurningakeppni framhaldsskójanna.
Skemmtilegt tómstundagaman fyrir fjölskyldur,%kóla og
vinafundi.
Verð: 2990 kr.
Verð: 1690 kr.
HÖRPUÚTGÁFAN
STEKKJARHOLT 8-10 - 300 AKRANES
SÍÐUMÚLI 29 - 108 REYKJAVÍK
Lokaathugasemd víð
lokasvar listrýnis
eftir Daníel Þ.
Magnússon
Bragi Ásgeirsson listrýnir Morg-
unblaðsins birtir í Morgunblaðinu
3. desember grein sem hann kallar
lokasvar til stjórnarmanns í Nýlista-
safninu. Þar sem Bragi hefur ákveð-
ið að draga sig í hlé frá þessum
skrifum, mun ég gera slíkt hið sama,
þó ég finni til vissrar ófullnægju og
ógleði hvað varðar svör hans við
mínum fyrirspurnum. Mun ég því
gera lokaathugasemd við lokasvari
hans til að sýna honum og lesendum
Morgunblaðsins fram á að listrýnir-
inn hefur þar engu svarað.
Athugasemd mín er eftirfarandi:
I upphafi þegar ég fór af stað með
mín skrif í Morgunblaðið var það
vegna máls er varðaði gagnrýni á
sýningu í Nýlistasafninu. Gagnrýni
þessi birtist í Morgunblaðinu 29.
september undir titlinum „Kjúkl-
ingafræði". Gagnrýni þessi þótti
vera slík fordild og aulahúmor að
ekki væri hægt annað en svara
henni, eða að minnsta kosti gera
við hana athugasemd. Ég undirrit-
aður gerði það að tillögu minni að
ég fengi umboð safnsins til þess
arna og var það samþykkt. Um
þetta getur Bragi Ásgeirsson sann-
færst ef hann fer sjálfur í eigin
persónu á skrifstofu Nýlistasafnsins
og biður um afrit af fundargerð
þessari.
Ég vísa því á bug öllum flóttaleið-
um Braga Ásgeirssonar þess efnis
að greinar mínar og athugasemdir
séu „skálkaskjól" til að sverta skrif
hans í Morgunblaðið eða persónu
hans. Það sem mér gekk til var að
benda ritstjórum blaðsins á að grein
þessi, „Kjúklingafræði", væri ekki
í samræmi við þær kröfur sem þeir
gerðu við gagnrýnendur blaðsins,
sem er „fagleg vinnubrögð og rök-
studd skoðun". Þetta gerði ég skil-
merkilega í grein sem birtist 13.
nóvember og færði rök fyrir máli
mínu. Bragi Ásgeirsson svaraði mér
síðan, laugardaginn 20. nóvember,
með skætingi og útúrsnúningum og
reynir að sveija af sér stóryrðin
með því að búktala þau í gegnum
saklaust fólk. Þetta sýndi ég fram á
í grein sem birtist laugardaginn 27.
nóvember, og sannaði með hvaða
hætti og af hvaða siðleysi Bragi
Ásgeirsson notaði sér heimildir og
heimildarmenn einungis til að koma
óorði á listastefnur sem falla honum
ekki í geð. I þessari sömu grein
skoraði ég einnig á Braga að hann
útskýrði fyrir mér og iesendum
blaðsins, hveijir væru samsæris-
menn á bak við uppgang núlista á
Norðurlöndum og hver væri þeirra
listræni smekkur. I því sambandi
bað ég hann að nefna nöfn okkur
til jglöggvunar.
I grein sinni, „Lokasvar til...“,
sem átti að vera svar til mín og
lesenda blaðsins, kemur hann ekki
inn á nein af þeim efnisatriðum sem
ég gerði fyrirspurnir um. Þess í stað
grípur hann til sama fullyrðinga-
raupsins og áður. Vopnaður heims-
pressunni sjálfri, talar hann um að
„menn eru nefnilega iðulega í ræðu
og riti...“ og „alltaf sömu verk
ákveðins hóps núlistamanna“ og „er
menn fjölfalda skúlptúrverk, eða
veggfóðra sýningarsali..." og „sem
örfáir listmógúlar stjóma í krafti
sambanda og fjármagns," og „Menn
hafa lika miklar áhyggjur ef marka
má listapressuna". Og svona má
lengi telja. Aðeins einu sinni nefnir
hann á nafn aðila sem rennt gæti
stoðum undir kenningar hans um
spillingu og samsæri. Er það lista-
maðurinn Daníel Buren, en hann á
að hafa skrifað „fræga ritsmíð“.
Eins og sjá má er ekki mikið kjöt
á þessum beinum, en þegar búið er
að ijúfa vök á fituskánina má finna
í pottinum aðra bita hálfsoðna, og
vil ég nú stinga í þá og kanna þeirra
bragð. í upphafi greinar sinnar held-
ur Bragi Ásgeirsson því fram að
Daníel Þ. Magnússon
„í grein sinni „Loka-
svar til...“ sem átti að
vera svar til mín og les-
enda blaðsins, kemur
hann ekki inn á nein af
þeim efnisatriðum sem
ég gerði fyrirspurnir
um.“
honum hafi borist njósn af skrifum
mínum. Á mér að skiljast að ég
fari fyrir hópi kaffihúsagesta sem
geri að honum hróp í gegnum mín
orð. Þannig að píslarvætti hans er
fullkomnað, fyrir svo utan það að
ég hafi ekki á hraðbergi ýmsa til-
burði sem kitla hégóma hans, eins
og þann að enda greinar mínar og
athugasemdir á orðunum „yðar ein-
lægur“. Hlær skessa mín. Ofan í
kaupið reynir maðurinn að klessa á
mig þeim ávirðingum að ég hafi
ásakað hann um fáfræði.og væri
slíkt „lægsta stig rökræðu". Þarna
er Bragi að vitna í sjálfan sig en
reynir að eigna mér orðin, því hann
segir orðrétt í grein sem birtist 20.
nóvember: „... um þetta getur Daní-
el fræðst ef vill, en ég efast stórlega
um og kjósi frekar að orna sér í því
cosy comer fáfræðinnar sem hann
hefur valið sér í listinni.“ Þarna
sprændi bóndinn í eigin brunn.
Mér er það óskiljanlegt hvemig
Bragi fer að því að lesa persónuníð
út úr mínum skrifum. Ég veit ekki
betur en hann hafi farið langar leið-
ir í þeim efnum að skilja í sundur
listrýni frá listgeranda, þegar hann
hélt sýninguna „100 rnyndir" á
Kjarvalsstöðum fyrir nokkmm
ámm. Af því tilefni lét hann útbúa
af sér mynd þar sem hann sat sitt
hvom megin við sama borðið, og
prýddi mynd þessi sýningarskrána.
Myndin var notuð til að árétta fyrir
sýningargestum að hér væri um sinn
hvom aðilann að ræða, annars veg-
ar listamanninn og hins vegar list-
gagnrýnandann. Eg ætla bara að
vona að persóna hans sé sömu meg-
in og listamaðurinn. Að gefnu til-
efni vil ég því endurtaka fyrri orð,
að mér komi persóna Braga Ás-
geirssonar ekkert við, hans fata-
smekkur og mataræði eru ekki mín-
ar jússur, en það sem hann skrifar
um myndlist kemur mér við og les-
endum blaðsins sömuleiðis. Bragi
Ásgeirsson þykist hafa fundið á mér
snöggan blett þegar hann furðar sig
á því, að ég sem rýmislistamaður
skuli telja mér óviðkomandi umræð-
ur um endurgerð og fjölföldún
skúlptúrverka, og væri af þeim sök-
um hægt að sjá hveijum skrif mín
ættu að vera þóknanleg!!! Má ég þá
álykta sem svo að þar sem ég hafi
ekki áhuga á því að Bragi skuli
kalla sýningu á verkum Rodins
súkkulaði lindubuff, þá hljóti ég að
halda með Rodin? Gunnari Kvaran?
Jacques Valin? Nei, Bragi Ásgeirs-
son, ég hef efnislega engan áhuga
á því hvaða dóma þú ert að fella
yfir öðrum listviðburðum, þú verður
sjálfur að klóra þig út úr þeim
vanda. Enda sýnist mér þú ekki
vera í neinum vandræðum hvað það
snertir þegar þú ávarpar Jacques
Valin með þeim orðum að hann
hafi „heiðrað mig með athuga-
semd“. Þá hló skessa mín í annað
sinn, því sá maður ásakar þig um
að hafa móðgað bæði frönsku þjóð-
ina og aðstandendur sýningarinnar.
Ekkert minna en það Bragi minn.
Sjálfur var ég að gera Braga „vafa-
saman heiður" þegar ég ruddist inná
vettvang blaðsins með „ávirðingar
í hans garð“, svo notuð séu hans
eigin orð. Það virðist vera dæmigert
fyrir hinn íslenska karakter að hann
er jafnan afmyndaður í grettum
þegar hann hreytir fúkyrðum í sína
eigin Iandsmenn, en þegar hann
heyrir nafn sitt kallað frá útlöndum
í dúr og moll, rís hann upp og gnæf-
ir yfir sláturgerðinni eins og finn-
gálkn á strönduðu víkingaskipi, með
blandaða svipgerð bergþursa og
fjallkonu, fullviss þess að hin út-
lenda rödd sé að blessa þá og allt
þeirra íslenska vit. Og hana nú.
Bragi Ásgeirsson leggur hluta af
grein sinni í að draga mig upp sem
illa lesinn á listtímarit ýmiss konar
sem hann nefnir þó ekki með nafni
af einhveijum ástæðum. Sjálfur út-
málar hann visku sína fyrir lesend-
um þegar hann vitnar í Zeit Magas-
in frá 29. október, en ekki til að
boða þeim nætursaltaðar og ferskar
upplýsingar úr listheiminum, heldur
til að færa þeim, og náttúrulega
mér, nýjustu fréttirnar úr dýrarík-
inu, nefnilega þær að núna eru Þjóð-
veijar manna færastir í þeirri list
að framrækta beljur. Finnst und-
irrituðum það gott og blessað hjá
þýskurum. En hvernig honum tekst
að spyrða þessar fréttir við sam-
tímalist er mér hulin ráðgáta, og
ef Bragi væri ekki búinn að segja
sitt síðasta orð, myndi ég góðfúslega
biðja hann að útskýra þetta með
dæmum og tilvitnunum. Allt þetta
útúrdúrapár finnst mér vera slappir
og hallærislegir síðkjólar til að fela
appelsínuhúð málefnaleysis og rök-
þrota. Langar mig því einfaldlega
til að spyija: Hvað er það sem Bragi
Ásgeirsson er að fela? í hveiju ligg-
ur allur þessi ótti sem veldur því
að hann getur ekki tekið til baka
þau orð, sem sýnt hefur verið fram
á að vera sprottin af fordómum og
vanþekkingu? Og ef ég á að vera
persónulegur, þá tel ég að þessi
margumrædda gagnrýni hans,
„Kjúklingafræði", sé einn mesti
smánarblettur á ferli hans sem
gagnrýnanda hjá Morgunblaðinu.
Að lokum þetta: Bragi Ásgeirsson
kallar grein sína lokasvar, og er það
gott og blessað. Honum er í sjálfs-
vald sett hvort hann les eða svarar
athugasemdum mínum. En í lok
greinar sinnar segir hann: „Hér
hefur því punkturinn á lyklaborðinu
mesta vægið í augnablikinu, en ég
tel mér fijálst að íjalla um sitthvað
er skarar þessi mál í sjónmennta-
vettvöngum mínum seinna." Má
túlka þetta svo að Bragi hafí ekkert
meira um þetta mál að segja, en
hann muni vitna í það seinna, í heil-
um og hálfum skrokkum, og þá
sennilega sér til eldsneytis af ein-
hveiju tagi, en á hvaða forsendum
verður tíminn að leiða fram. En eitt
má Braga vera ljóst, að í því sam-
hengi að hann er að draga sig út
úr þessari deilu, má einungis líta á
lokaorð hans sem ragmennsku og
flótta, en í leiðinni barnalega hótun
um að koma að málinu bakdyrameg-
in á öðrum vettvangi.
Yðar einlægur,
Daníel Þorkell Magnússon.
Höfundur er myndlistarmaður og
gegnirstöðu varaformanns í
stjórn Nýlistasafnsins.