Morgunblaðið - 17.02.1994, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1994
Eru rangfærslur stað-
reynda til hagsbóta?
eftir Bergdísi Lindu
Kjartansdóttur
Vegna greinar Gunnars Birgisson-
ar stjómarformanns LÍN í Morgun-
blaðinu 22. janúar langar mig að
koma eftirfarandi athugasemdum á
framfæri:
Fyrsta er vegna fullyrðingar
Gunnars um að námsmenn í láns-
hæfu námi séu fleiri nú en áður en
reglum um Lánasjóðinn var breytt.
Það er eflaust rétt, en það hangir
fleira á spýtunni en að nýju uthlut-
unarreglurnar séu svo góðar. í fyrsta
lagi eru stórir árgangar að koma upp
á háskólastigið núna. I öðru lagi bitn-
ar vaxandi atvinnuleysi illa á ungu
fólki sem enga starfsreynslu hefur
og þess vegna leitar það í auknum
mæli í framhaldsnám. Og í þriðja
lagi — og þar komum við að afleið-
ingum breyttra reglna Lánasjóðs ís-
lenskra námsmanna — er sú ástæða
sem Gunnar nefnir sjálfur, að „náms-
menn fjármagna nám sitt í vaxandi
mæli af eigin tekjum". Það er nefni-
lega grundvallarmisskilningur að það
sé svo æskilegt. Þeir námsmenn sem
vinna með náminu til að framfleyta
sér verða að vinna ansi mikið;
50-100% vinnu. Það hlýtur hver
maður að sjá að slíkt kemur .niður á
náminu. Auk þess sem þetta skilar
verri menntun, eru þessir nemendur
lengur að klára nám sitt og þess
vegna fjölgar í skólanuih þegar nýir
nemendur innritast án þess að aðrir
„Eina eðlilega leiðin og
sú langsamlega réttlát-
asta er að lána öllum
sömu upphæð; burtséð
frá hjúskaparstöðu,
barnafjölda eða öðrum
félagslegum aðstæðum
og láta svo félagslega
kerfið sjá um að jafna
aðstöðu námsmanna, á
sama hátt og á hinum
Norðurlöndunum. “
útskrifist í staðinn. Þessu fylgir svo
að sjálfsögðu aukinn kostnaður skól-
ans vegna fjölgunar námskeiða,
fjölgunar kennara, meiri umgengni
um húsnæði skóians o.s.frv. Þannig
að í stærra samhengi er þessi leið
LÍN til spamaðar dýr fyrir þjóðfélag-
ið. Að auki má benda á að þeir sem
geta unnið með námi, og gera það
vegna þess að það er ekki lengur
hægt að framfleyta sér á námslán-
um, eru að sjálfsögðu barnlausir ein-
staklingar — hinir hrekjast frá námi.
Nám er fuil vinna, og það er vinna
að annast og ala upp börn. Þess
vegna geta námsmenn sem eiga böm
ekki farið þessa Ieið.
Önnur athugasemdin varðar full-
yrðinguna: „... núverandi stjóm
lánasjóðsins hefur breytt reglum
þannig að tekjur hafa mun minni
áhrif á rétt manna til námslána en
var í tíð fyrri stjórnar." Þetta gildir
kannski um sértekjur námsmanns-
ins, en alls ekki um ijölskyldutekjur
hans. Fyrir breytingu gilti sú regla
að allar tekjur maka umfram tvö-
falda framfærslu námsmanns komu
til frádráttar láni. Eftir breytingu
kemur helmingur þeirra tekna maka
sem eru umfram framfærslu til frá-
dráttar á námsláninu. (Framfærsla
námsmanns er sú upphæð sem náms-
maður þarf samkvæmt skilgreiningu
LIN sér og sínum til viðurværis.)
Með þessari breytingu á úthlutunar-
reglum hafa tekjur mun meiri áhrif
til lækkunar námslána en áður. Auk
þess hafði skerðing grunnframfærslu
það í för með sér að tekjur hafa enn
frekari áhrif á námslánin. Fjöl-
skyldutekjur skipta höfuðmáli fyrir
fólk sem á börn — ekki hver vinnur
fyrir þeim. Það er raunar furðulegt
að hjón skuli ekki fá sömu meðferð
hjá LÍN og hjá ríkinu þar sem litið
er á tekjur hjóna sem eina heild. Ég
tel að eðlilegt hefði verið að breyta
þessu um leið og tekjuskerðing lána
var samræmd milli námsmanns og
maka. Þar sem sama reglan gildir
nú um skerðingu lána vegna tekna
hvort sem námsmaður eða maki á í
hlut (helmingur af öllu umfram fram-
færslu) væri bæði einfaldast og eðli-
legast að líta á tekjur heimilisins sem
eina heild.
Bergdís Linda Kjartansdóttir
Þriðja athugasemdin varðar þá
uppáhaldsfullyrðingu Gunnars að
fjölskyidufólk í námi sé betur sett á
Islandi en á nokkru hinna Norður-
landanna. Hann segir máli sínu til
stuðnings „að í Danmörku, Svíþjóð
og Finnlandi fá einstaklingar í námi
sama stuðning og námsmenn með
börn á framfæri“. Á íslandi er stað-
reyndin sú að námsmenn með böm
á framfæri fá oftar en ekki lægri lán
en einstaklingar; jafnvel lægri lán
en einstaklingar í foreldrahúsum þar
sem kannski eru tvær fyrirvinnur.
Þetta stafar m.a. af skerðingu vegna
barnabóta og óhóflegum áhrifum
makatekna (dæmi: lán námsmanns
sem á eitt barn byijar að skerðast
þegar tekjur makans fara yfir 64.000
kr. á mánuði). Það er algengt að
námsmenn með börn á framfæri séu
að fá 20-30 þúsund krónur í náms-
lán á mánuði (óháð barnafjölda). Til
að fá fullt lán þurfa báðir foreldrar
að vera í námi, foreldri að vera ein-
stætt eða námsmaður að hafa mak-
ann á framfæri auk barnanna; en
það er einmitt dæmið sem Gunnar
tekur alltaf um hversu há námslánin
séu. Að síðustu segir það svo ekki
nema hálfa söguna að á hinum Norð-
urlöndunum fái námsmenn með börn
á framfæri sömu lán og einstakling-
ar. Þar er nefnilega öflugt félagslegt
kerfi sem sér um að jafna aðstæður
milli þessara hópa, ,t.d. með húsa-
leigubótum og ókeypis dagvist.
Eina eðlilega leiðin og sú langsam-
lega réttlátasta er að lána öllum
sömu upphæð; burtséð frá hjúskap-
arstöðu, barnaijölda eða öðrum fé-
lagslegum aðstæðum og láta svo fé-
lagslega kerfið sjá um að jafna að-
stöðu námsmanna, á sama hatt og
á hinum Norðurlöndunum. í stað
þess flókna rugls sem nú er í gangi
í LIN; þar sem námsmönnum er fyrst
reiknað hærra lán ef þeir eiga börn,
en það svo skert vegna barnabótanna
sem félagslega kerfið notar til að-
stöðujöfnunar og aftur vegna með-
lags eða tekna, þangað til búið er
að koma upphæðinni langt niður fyr-
ir grunnlán. Þetta hljóta að vera
nokkuð kostnaðarsamar reiknikúnst-
ir og áreiðanlega hægt að sp'ara þó
nokkuð með því að einfalda kerfið á
þann veg að allir fái sömu upphæð
í námslán.
Að lokum: Nei, rangfærslur Gunn-
ars Birgissonar eru okkur náms-
mönnum ekki til hagsbóta, og heldur
ekki sífelldar tilraunir Gunnars til
að etja saman námsmönnum og
skattgreiðendum. Það ættu að vera
sameiginlegir hagsmunir okkar allra
að mennta þjóðina.
Höfundur er háskólanemi.
RAÐA UGL YSINGAR
Barnagæsla
Barngóð, reglusöm kona óskast til að gæta
6 mánaða drengs 1-2 daga í viku frá 1. mars.
Má ekki reykja. Búum í Bústaðahverfi.
Upplýsingar í síma 678553.
Laust lyfsöjuleyfi
sem forseti íslands
veitir
Laust er til umsóknar lyfsöluleyfi á Siglufirði
(Siglufjarðar Apótek). Fráfarandi lyfsali gerir
kröfu til þess, í samræmi við 11. gr. laga nr.
76/1982 um lyfjadreifingu, að viðtakandi lyf-
söluleyfishafi kaupi vörubirgðir, allan búnað
apóteksins og innréttingar þess. Ennfremur
kaupi viðtakandi leyfishafi fasteign apóteks-
ins, auk íbúðar lyfsalans.
Viðtakandi lyfsali skal hefja rekstur frá og
með 1. apríl 1994.
Umsóknir, ásamt ítarlegum upplýsingum um
lyfjafræðimenntun og lyfjafræðistörf, sendist
ráðuneytinu fyrir 14. mars 1994.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið,
14. febrúar 1994.
Aðalsafnaðarfundur
í Laugarneskirkju sunnudaginn 20. febrúar
að lokinni messu sem hefst kl. 11.00 árdeg-
is. Venjuleg aðalfundarstörf.
Sóknarnefndin.
Almenn heilsa
íþróttaklúbburinn Heilsa heldur almennan
félagsfund í kvöld kl. 21.00 um málefnið
„Áhrif líkamlegrar vellíðunar á andlega
heilsu“. Ólafur Sveinsson (Óli punktur) heldur
fyrirlestur og svarar spurningum. Fundarstjóri:
Dr. Kristján Ingvarsson, lífeðlisfræðingur.
Félagar fjölmennið og takið með ykkur gesti.
Heilsa, Dugguvogi 12.
Auglýsing

Bæjarstjórn Kópavogs hefur nýtt heimild til
álagningar sérstaks skatts á fasteignir, sem
notaðar eru til verslunarreksturs eða skrif-
stofuhalds, sbr. 10. gr. laga nr. 124 frá
20/12/’93, um breytingar á lögum nr.
90/1990 um tekjustofna sveitarfélaga. Kópa-
vogsbær hefur lagt skattinn á samkvæmt
fycirliggjandi upplýsingum byggingarfulltrúa.
Kærufrestur er sex vikur frá birtingu álagn-
ingar, sbr. 10. gr. reglugerðar nr. 320/1972.
15. febrúar 1994.
Bæjarstjórinn í Kópavogi.
VÉLSKÓLI
y® ISLANDS
Endurmenntunarnámskeið
Athygli vélstjóra og vélfræðinga er vakin á
auglýsingu, sem birtist í fréttabréfi Vélstjóra-
félags íslands, 1. tölublaði 1994, um nám-
skeið í kælitækni, stýrðu viðhaldi og véla-
rúmsstjórnun frá stjórnstöð.
Umsóknarfrestur er til 18. þessa mánaðar.
Síminn á skrifstofu skólans er 19755.
Skóiameistari.
!• K I. A (i S S T A R F
Aðalfundur
Sjálfstæðisfélag Kópavogs heldur aðalfund sinn í dag, fimmtudaginn
17. febrúar, kl. 20.30 í Hamraborg 1, 3. hæð.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Kosning stjórnar.
3. Umræöur.
Fundarstjóri: Birgir Ómar Haraldsson. Gestur fundarins verður
Hreinn Loftsson, formaður einkavæðingarnefndar.
Félagar í Sjálfstæðisfélagi Kópavogs eru hvattir til að mæta.
Sjálfstæðisfélag Kópavogs.
auglýsingar
St. St. 5994021719 VIII
I.O.O.F. 5= 1752178'* = 9 II.
I.O.O.F. 11 = 17502178’* =
Hvítasunnukirkjan
Völvufell
Almenn samkoma kl. 20.30.
Allir hjartanlega .velkomnir.
Góðtempiarahúsið,
Hafnarfirði
Félagsvist í kvöld, fimmtudaginn
17. febrúar. Byrjum að spila
kl. 20.30 stundvíslega.
Allir velkomnir.
Kvöldvaka f kvöld kl. 20.30.
Veitingar og happdrætti.
Föstudag kl. 20.30: Lofgjörðar-
samkoma. Gospei-kórinn syng-
ur. Major Liv Gundersen talar
bæði kvöldin.
W Aðaldeild KFUM,
^ Holtavegi
Inntökufundur AD-KFUM í
kvöld kl. 19.00. Fundurinn er í
umsjá stjórnar KFUM og hefst
með borðhaldi. Athugið að fund-
urinn verður í húsi félagsins við
Holtaveg.
Orð lífsins,
Grensásvegi 8
Almenn samkoma í kvöld kl.
20.30. Allir hjartanlega velkomnir!
Nú á íslandi
Heilarinn og nuddarinn
Oda Fugie
verður á Islandi frá 14. febrúar
til 1. mars.
Oda Fuglo hefur lagt stund á
Kinesiologi og svæðameðferð
og kemur jafnvægi á orkuflæðið.
Hún getur meðal annars hjálpað
fólki varðandi orðblindu, lestrar-
erfiðleika, málhelti, sársauka,
streitu, losað um fyrirstöðu í
orkuflæðinu.
Fímapantanir í síma 91-628773