Morgunblaðið - 27.10.1994, Blaðsíða 16

16 FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Reuter
„Fólk trúir
vart að nú
sé friður“
„Þetta var söguleg stund og
stemningin við undirritunina
ótrúlega góð. Allt hefur gerst svo
snöggt að fólk hefur varla náð
að átta sig á því að friður sé nú
með þjóðunum," sagði Stefanía
Khalifeh, ræðismaður íslands í
Jórdaníu, sem var fulltrúi íslands
við undirritun á friðarsamkomu-
lagi Israela og
Jórdana í gær.
Um 5.000
manns voru við-
staddir athöfn-
ina. „Þrátt fyrir
allan fjöldann,
öryggisráðstaf-
anirnar og hinn
skamma fyrir-
vara, tókst fram-
kvæmdin vel.
Jórdanskir og ísraelskir sendifull-
trúar sátu saman, líklega í flest-
um tilfellum í fyrsta skipti sem
þeir upplifa slíkt. Athöfnin fór
fram undir beru Iofti og hitinn
var geysilegur. En það dró ekki
úr mikilvægi þessarar stundar,“
segir Stefanía.
Palestínumenn óánægðir
Stefanía segir atburði siðustu
vikna og mánaða hafa komið
Jórdönum í opna skjöldu. Enginn
hafi átt von á friðarsamningi svo
fljótt. „Ekki eru allir ánægðir með
samninginn í Jórdaníu, sérstak-
lega ekki Palestínumenn. Sam-
band þeirra og Jórdana hefur
aldrei verið eins slæmt og nú. Til
marks um það er að Yasser Ara-
fat, leiðtoga Frelsissamtaka Pa-
lestínu (PLO) var ekki boðið til
athafnarinnar, sem er afar leitt,
og sendiherra PLO í Jórdaníu
mætti ekki til hennar, væntanlega
í mótmælaskyni."
Þeir eru hins vegar einnig
margir sem fagna friðarsamn-
ingnum og var gærdagurinn al-
mennur frídagur í Jórdaníu. „Það
er hins vegar ómögulegt að spá
fyrir um framtíð þessa friðarsam-
komulags. Það tekur tíma fyrir
fólk að átta sig á því að óvinurinn
í tæpa hálfa öld, er það ekki leng-
ur. Sjálf hefði aldrei trúað því að
ég ætti eftir að upplifa þetta.“
Stefanía
Khalifeh
Tekist í hendur í kjölfar friðarsamnings
JÓRDANSKIR og ísraelskir herforingjar takast í hendur eftir að friðar- seti, Hussein Jórdaníukonungur, og Yitzhak Rabin, forsætisráðherra
samningur ísraela og Jórdana var undirritaður í gær í Arava-dalnum ísraels. Um 5.000 manns voru viðstaddir undirritunina, um 2.000
á landamærum ríkjanna. Á bak við þá standa Bill Clinton Bandaríkjafor- manns frá hvoru landi og um 1.000 manns voru í fylgdarliði Clintons.
Bundinn endi á stríðs-
ástand síðustu 46 ára
Stiklað á stóru í sam-
skiptum nágranna-
*
ríkjanna Israels og
Jórdaníu
Arava. Reuter.
F'RIÐARSAMNNINGUR ísraela og
Jórdana hefur bundið enda á stríðs-
ástand, sem varað hefur í 46 ár.
Maí 1948. Gyðingar lýsa yfir stofn-
un ísraelsríkis. Stríð brýst út við
arabríkin í nágrenninu og Vest-
urbakkinn er áfram undir stjórn
Jórdana. Hundruð þúsunda Pales-
ínumanna neyðast til að flýja til
Jórdaníu.
Júní 1967. ísraelar ráðast á Jórdan-
íu, Egyptaland og Sýrland eftir að
Egyptar loka Tíransundi og skipa
neyðarsveitum Sameinuðu þjóðanna
á brott. í Sex-daga-stríðinu ná ísra-
elar Sínaí-skaganumn og Gaza-
ströndinni frá Egyptum, Gólanhæð-
um frá Sýrlendingum og Vestur-
bakkanum frá Jórdönum.
Nóvember 1967. Öryggisráð SÞ
sendir frá sér ályktun 242 þar sem
krafist er brotthvarfs ísraela, viður-
kenningar á öllum ríkjum á svæðinu
og að flóttamannavandinn verði
leystur.
1970. Palestínskir skæruliðahópar í
Jórdaníu færast allir í aukana og í
kjölfar flugrána eiga þeir í útistöðum
við jórdanska herinn. Jórdanir hafa
betur og skæruliðarnir flytja sig um
set til Líbanon.
Október 1973. Jórdanir senda her-
lið til að styðja Sýrlendinga á Gólan-
hæðum eftir að þeir og Egyptar
ráðast á ísrael.
Október 1974. Hussein Jórdan-
íukonungur viðurkennir PLO sem
eina löglega fulltrúa palestínsku
þjóðarinnar á fundi arabaríkja í
Rabat. Með því lét hann af hendi
kröfur um að vera fulltrúi Palestínu-
manna.
1979. Jórdanir viðurkenna ekki frið-
arsamkomulag Egypta og ísraela.
Arabaríkin hunsa Egypta, sem urðu
fyrsta arabaríkið til að semja við
ísraela.
1985. Hussein konungur og Yasser
Arafat, leiðtogi PLO, undirrita
samning um að vinna að friði og
hvetja tii ríkjabandalags Jórdaníu
og ríkis Palestíunumanna á her-
numdu svæðunum. Samningnum
frestað ári síðar eftir að Arafat neit-
ar að viðurkenna ályktun Öryggis-
ráðs SÞ 242.
Júlí 1988. Konungur hafnar tengsl-
um á sviði stjórnunar og laga við
Vesturbakkann, vegna þrýstings
PLO og Arabaríkja og vegna upp-
reisnar Palestínumanna á hemumdu
svæðunum.
HELSTU atriði friðarsamningsins,
sem Yitzhak Rabin, forsætisráð-
herra ísraels, og Abdul-Salam Maj-
ali, starfsbróðir hans í Jórdaníu,
undirrituðu í gær eru sem hér segir:
• ísraeiar láta af hendi mestan
hluta þeirra landsvæða sem Jórdanir
hafa gert kröfu til. Jórdanir fallast
á að taka við öðrum landsvæðum í
stað lands sem ísraelskir bændur
hafa þegar tekið til ræktunar.
• ísraelar leigja lítil landamæra-
svæði af Jórdönum. ísraeiar láta af
hendi meira en 300 ferkm svæði.
Jórdanir fallast einnig á 30 ferkm
svæði í skiptum fyrir önnur og tvær
Ágúst 1990. írakar ráðast inn í
Kúveit. Konungur, sem á að gæta
hlutleysis, lýsir yfir stuðningi við
íraka. Við það versna samskiptin
við Vesturlönd.
Október 1991. Hussein konungur
verður fyrstur arabaleiðtoga til að
samþykkja friðarviðræður við ísra-
ela með milligöngu Bandaríkja-
manna. Jórdanir og Palestínumenn
senda sameiginlega sendinefnd á
Madrídarráðstefnuna.
13. september 1993.ísrael og PLO
undirrita stefnumarkandi friðarsam-
komulag á flötinni fyrir framan
Hvíta húsið.
4. júní 1994. í kjölfar leynilegra
viðræðna konungs og Yitzhaks Rab-
ins, forsætisráðherra ísraels, í Lond-
on, lýsa Jórdanir því yfir að þeir séu
reiðubúnir að ræða afmörkun landa-
mæra þjóðanna, eitt helsta deiluatr-
iði þjóðanna.
ísraelskar bændabyggðir fá leigu-
samning til 25 ára sem hægt verður
að endurnýja.
• Israelar láta Jórdani hafa 40
milljónir rúmmetra af vatni úr ánni
Yarmuk á ári og eima auk þess
handa þeim 10 milljónir rúmmetra
af hreinu vatni úr saltmenguðu vatni
úr lindum nálægt Galíleu-vatni.
• ísraelar taka þátt í framkvæmd-
um sem miða að því að vinna 100
milljónir rúmmetra vatns til viðbót-
ar, m.a. með því að byggja tvær
stíflur í Yarmuk og ánni Jórdan.
• Jórdanir lofa að þeir hvorki taki
þátt í bandalögum sem stefnt er
9. júlí 1994. Hussein konungur kem-
ur þjóð sinni í opna skjöldu er hann
kveðst vera reiðubúinn til opinberra
friðarviðræðna við Rabin.
20. júlí 1994. Shimon Peres, utan-
ríkisráðherra ísraels, kemur í opin-
bera heimsókn til Jórdaníu, fyrsti
ísraelski leiðtoginn sem það gerir frá
árínu 1948.
25. júlí 1994. Konungur og Rabin
innsigla samkomulag um að 46 ára
ófriði þjóðanna sé lokið við athöfn í
Washington. Þeir heita því að undir-
rita friðarsamkomuiag.
8. ágúst 1994. ísraelar og Jórdanir
opna fyrstu landamærastöðina.
Rabin heldur yfir landamærin til
fyrsta opinbera fundar þjóðanna í
Jórdaníu.
26. október 1994. Rabin og Abdul-
Salam al-Majali, forsætisráðherra
Jórdaníu undirrita friðarsamkomu-
lag í Arava-dalnum.
gegn ísrael né leyfi að landið verði
stökkpallur fyrir árásir þriðja ríkis
á ísrael.
• Ríkin koma upp sendiráðum
mánuði eftir að samningurinn verður
endaniega staðfestur á þjóðþing-
unum.
• ísraelar lofa að ráðfæra sig við
Jórdani áður en þeir semja við Frels-
issamtök Palestínumanna um örlög
palestínskra flóttamanna sem hrökl-
uðust úr landi í stríði ísraela og
araba 1948. Margir þessara flótta-
manna og afkomenda þeirra búa nú
í Jórdaníu.
Helstu atriðin í friðarsamningnum
Láta af hendi land o g vatn
Jerúsalem. Reuter.