Morgunblaðið - 15.04.1997, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 15. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SVONA hættu þessu væli. Þakkaðu bara fyrir að þurfa ekki að
vera að reyna þetta lengur, góði . . .
Árnesið ferjar áhafnir MHF á milli lands og miða
Morgunblaðið/Þorkell
ÞÝZKIR sjómenn af skipum Mecklenburger Hochseefischerei við komuna til Reykjavíkur með Árnesi.
MECKLENBURGER Hoehsee-
fischerei, dótturfyrirtæki Út-
gerðarfélags Akureyringa, hefur
samið við Eystein Yngvason, út-
gerðarmann skemmtiferðaskips-
ins Árness, um að Árnesið ferji
áhafnir togara fyrirtækisins á
milii Reykjavíkur og miðanna á
Reykjaneshrygg og við Austur-
Grænland. Með þessu segjast
MHF-menn spara tíma og pen-
inga og skipin þurfa ekki að
koma í höfn nema á tveggja
mánaða fresti til að landa.
„Við erum með öðruvísi kerfi
en hér á Islandi, samkvæmt þýzk-
um samningum geta okkar
áhafnarmeðlimir verið allt að
fjóra mánuði á sjó,“ segir
Bjartmar Pétursson, útgerðar-
stjóri MHF. „Til þess að það
gangi upp skiptum við um þriðj-
ung af áhöfninni með reglulegu
millibili. Fyrst fer þriðjungur í
land eftir 35 daga úthald, síðan
annar þriðjungur eftir 70 daga
Úthald
togar-
anna tveir
mánuðir
og síðasta þriðjunginn eftir 105
daga. Menn eru úti í u.þ.b. 110
daga en fá svo 35 daga frí
heima.“
Bjartmar segir að með því að
Árnesið flytji áhafnirnar á milli
þurfi skipin ekki að koma í höfn
nema til að landa. „Við tökum
olíu úti á sjó frá olíuskipum og
þær vistir og búnaður, sem við
þurfum að taka um borð, sækjum
við þegar við löndum. Við lönd-
um á um 45 til 60 daga fresti."
1.000 mílnatúr
Árnesið lagði upp í túr aðfara-
nótt fyrri mánudags 510 mílur
suðvestur fyrir landið með
áhafnir fyrir skip MHF. Skipið
kom aftur til hafnar á föstudags-
kvöld með sjómenn, sem eru á
leið heim til Þýzkalands í frí, að
lokinni rúmlega 1.000 milna sigl-
ingu.
Eysteinn Yngvason segir að
samningurinn við MHF, sem gild-
ir frá 1. apríl og fram í október,
hafi í för með sér betri nýtingu
á skipinu. „Undanfarin tvö ár
hefur Árnesið einkum verið í
notkun um helgar, en samningur-
inn við Mecklenburger gengur
út á að siglt sé á virkum dög-
um,“ segir hann. Eysteinn segir
að ferðirnar geti orðið allt að
fjórar á mánuði og sé yfirleitt
siglt 200-300 sjómílur hvora leið.
Alþjóðlegur meinatæknadagur
Áhersla á smit-
sjúkdómavamir
Martha Á. Hjálmarsdóttir
Meinatæknar
og aðrir starfs-
menn á rann-
sóknarstofum vinna við
mælingu og greiningu á
lífrænum sýnum og starf-
semi líffæra og líffæra-
kerfa, einnig meta þeir
gæði mælinganna. Læknar
nota síðan niðurstöðurnar
til að greina sjúkdóma og
fylgjast með framvind-
unni, ákveða meðferð og
hefja fyrirbyggjandi að-
gerðir. Gæðastjórnun hef-
ur verið ofarlega á baugi
í starfi meinatækna sem
er yfirleitt allvel greint frá
sviði lækna og hjúkrunar-
fræðinga.
- Hveijir annast sýna-
tökuj
„Á spítölunum eru það
oftast meinatæknar, það
er svolítið misjafnt eftir löndum
hver venjan er. Við lítum svo á
að meinatæknirinn verði að bera
ábyrgð á sýnatökunni og öllum
þáttum sem geta haft áhrif á
áreiðanleika niðurstöðunnar. Taki
þeir ekki sjálfir sýnin verði þeir
að minnsta kosti að leiðbeina þeim
sem það gera.
Það er grundvallaratriði að ekk-
ert fari úrskeiðis við sýnatökuna.
Á sumum litlum sjúkrahúsum hér
og heilsugæslustöðvum eru ekki
meinatæknar starfandi en þá
senda stofnanirnar sýnin á rann-
sóknastofurnar.
Við höfum nokkrar áhyggjur
af því að stöðugt fleiri rannsóknir
eru nú gerðar utan rannsóknar-
stofanna. Alþjóðasamtökin hafa
íjallað mikið um þessi mál, við
höfum áhyggjur af gæðunum. Við
viljum hafa áhrif á stefnuna, þau
skilyrði sem fullnægja þarf og
eftirlit með þessum málum.“
- A hvað leggið þið áherslu &
alþjóðadegin um ?
„Það var ákveðið á síðasta al-
þjóðaþingi að efna til alþjóðlegs
dags af þessu tagi, dags meina-
rannsókna. Eg er formaður nefnd-
ar alþjóðasamtakanna sem sér um
almannatengsl. Nefndin ber
ábyrgð á þessum degi, velur verk-
efnið í samráði við Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunina, WHO, en
sjálf hef ég annast samskipti við
hana. Félögin reyna að ýta á
stjórnvöld í löndum sínum til að
takast á við þann vanda sem vak-
in er athygli á.
Helsta heilbrigðisvandamál í
heiminum er nú talið vera smit-
sjúkdómar. Við ákváðum því að
nota tækifærið til að ræða af-
markað vandamál á því sviði og
sýna jafnframt hvert framiag
meinatækna gæti verið í baráttu
gegn því.
Við völdum berkla sem dæmi.
Ástæðan er sú að berkiaveiki er
gamall sjúkdómur sem
fólk kannast við.
Berklar eru nú ógn-
valdur í mörgum iönd-
um heims á sama hátt
og hérlendis fyrr á öld-
inni, ástandið er jafnvel enn verra
sums staðar.“
- Hvar í heiminum er það eink-
um?
„Víða í þriðja heiminum en
einnig Austur-Evrópu. Nýir sjúk-
dómar á borð við alnæmi valda
því að ónæmiskerfið fer úr skorð-
um og ræður þá mjög iila við
gamla sýkla eins og þá sem valda
berklum. Þetta er nú mikið vanda-
mál þar sem búið var að ná nokkr-
um árangri í slagnum við berkl-
ana. í Afríkulöndum er ástandið
nú víða mjög slæmt.
Berklasýkillinn og fleiri sýklar
► Martha Ásdís Hjálmars-
dóttir lauk prófi í meinatækni
við Tækniskóla íslands 1973
og hefur síðan unnið á sýkla-
deild Landspítalans, einnig er
hún lektor í sýklafræði við
Tækniskólann. Eiginmaður
hennar er Þorsteinn A. Jóns-
son og eiga þau tvo syni.
Martha hefur Iengi setið í
stjórn Meinatæknafélags Is-
lands og var formaður í nokk-
ur ár er félagið var að stíga
sín fyrstu spor um 1990. Hún
var kjörin formaður Banda-
lags háskólamanna í fyrra,
fyrst kvenna til að gegna slikri
stöðu í heildarsamtökum hjá
launafólki í landinu. Hún hefur
í þijú ár átt sæti í stjórn Al-
þjóðasamtaka meinatæknafé-
laga.
Alþjóðadagur meinatækna
er í dag og er hann helgaður
samstarfi um baráttu gegn
berklum og öðrum smitsjúk-
dómum.
hafa smám saman orðið ónæmir
fyrir lyíjum, tekið stökkbreyting-
um. Það er eðli alis sem lifir að
reyna að komast af, og sýklar og
veirur gera það alveg eins og við.
Ef við beitum lyfjum í of miklum
mæli og á rangan hátt venjum við
sýklana við og stuðlum að því að
þeir verði ónæmir gagnvart lyfjun-
um.
Það er einnig fullt af sýklum
sem alltaf eru í líkama okkar, eru
eðlilegur hluti okkar. Þeir geta
brugðist til varnar gegn lyfjunum
þótt markmiðið hafi verið að vinna
bug á allt öðrum sýklum.
Við teljum að nota þurfi grein-
ingar okkar sem grundvöll þegar
lyfjanotkun sé ákveðin, þannig að
þetta sé ekki gert í blindni. Okkur
finnst að við getum lagt töluvert
af mörkunum þegar stefna er
mörkuð í slíkum mál-
um.“
- „Getum við treyst
eitthvað á landfræði-
lega einangrun í vörn-
um gegn hættulegum
smitsjúkdóm um ?
„Nei, það tel ég ekki. Besta
vörn okkar er að styðja aðrar þjóð-
ir sem eiga við slíka sjúkdóma að
stríða, aðstoða þær við að vinna
bug á þeim. Sjálf verð ég í
Zimbabwe á ráðstefnu afrískra
meinatækna á alþjóðadeginum.
Ég get átt á hættu að fá þar
ýmsa sjúkdóma sem ekki þekkjast
á íslandi þótt ég hafi fengið marg-
víslega bólusetningu. Nútíma
samgöngur valda því að engin
þjóð getur látið hjá líða að sinna
smitsjúkdómum sem koma upp
annars staðar í heiminum."
Engin þjóð
ver sig með
einangrun