Morgunblaðið - 15.04.1997, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 15. APRÍL 1997 35
þó er margt sem þar er skref í rétta
átt og viðurkenning á því sem náms-
menn hafa verið að segja allt frá
því ólögin voru sett 1992. Hins veg-
ar hefðu námsmenn viljað ganga
lengra í breytingum á sjóðnum. Þær
breytingar sem frumvarpið boðar
eru fáar og einfaldar og er stjórn
sjóðsins á ábyrgð ráðherra framselt
vald til að gera lögin ítarlegri. Það
eru fjölmörg fjölmörg mál sem þetta
breytingafrumvarp tekur ekki á en
námsmenn telja mikilvæg svo sem
niðurfelling ábyrgðarmanna hjá
LÍN, afnám vaxta, að grundvallar-
reglur vegna lánshæfi og lánsréttar
séu í lögum, að framfærslugrunnur
sé skilgreindur í lögum og að komið
sé að sérstakri kærunefnd (áfrýj-
unarnefnd) svo eitthvað sé nefnt.
Næstu skref
Af hálfu námsmanna er mjög
mikilvægt að þær greinar frum-
varpsins sem nú liggja fyrir verði
útfærðar þannig að námsmenn geti
dreift álagi af námi sínu yfir allt
námsárið án þess að bera af því
kostnað, að þeim sé ekki refsað fyr-
ir ósamræmi milli skilnings iánasjóðs
og skóla á skipulagi náms og að
eðlilegt tillit sé tekið til veikinda og
annarra áfalla sem námsmenn geta
orðið fyrir. Mikilvægt er jafnframt
að úthlutunarreglur verði mótaðar í
samstöðu og sátt og að hugað verði
að nauðsynlegum breytingum í hús-
næðis- og skattamálum.
Að lokum
Á undanförnum misserum hefur
oft verið hart tekist á. Nú þegar
niðurstaða er að nást eru menn mis-
jafnlega sáttir, eins og von er, og
víst er að mörgum þykir að lengra
hafi mátt ganga af stjórnvalda hálfu.
Mikilsvert er þó að horfið hefur ver-
ið frá fyrri braut ólaganna frá 1992.
Nú er mikilvægt að stúdentar og
stjórnvöld nái saman til að vinna
megi að þeim fjölda verkefna sem
nú bíða og samvinna þarf að takast
um. Þau eru ekki aðeins á sviði
námslánakerfisins heldur ekki síður
á sviði mennta- og háskólamála.
Baráttan fyrir því að menntamál séu
sett í öndvegi heldur áfram.
Höfundur erformaður
Stúdentaráðs Háskóla íslands.
APSEIMPAR GREINAR
A>
Meinatæknafélag Islands
30 ára - 20. apríl 1997
ÞRATT fyrir að
meinatæknastarfið sé
ekki gamalt nær
Meinatæknafélag Is-
lands 30 ára aldri á
þessu ári. í upphafi var
um að ræða aðstoðar-
menn lækna á rann-
sóknarstofum. Erlendis
voru það oft ógiftar vel
menntaðar stúlkur sem
fengu þetta starf og
unnu að rannsóknum
við frumstæð og erfið
skilyrði.
Fyrsta rannsóknar-
konan sem starfaði hér
á landi mun hafa verið
Guðný Guðnadóttir en
hún hóf störf hjá Níelsi Dungal
1926. Eftir nám í Danmörku á
Bispebjergshospital kom hún aftur
til starfa á rannsóknarstofu Land
spítalans og starfaði þar í 32 ár.
Hópur rannsóknarfólks fór
stækkandi með árunum og kröfur
til þessa hóps fóru einnig vaxandi.
Þörfin fyrir vel menntað starfsfólk
á rannsóknarstofum varð til þess að
komið var á námi við Tækniskóla
íslands haustið 1966, sem miðaði
að því að sérmennta fólk til starfa
á rannsóknarstofum. Menntun
meinatækna hér á landi hefur alla
tíð verið á háskólastigi og inngöngu-
skilyrði þar af leiðandi stúdentspróf
og frá árinu 1984 hefur mentuninni
lokið með formlegri háskólagráðu,
B.Sc. Starfandi rannsóknarfólk sá
að knýjandi nauðsyn var á stofnun
félags til að gæta hagsmuna þeirra
og stofnfundur Meinatæknafélags
íslands var haldinn 20. apríl 1967.
Staðið var að stofnun félagsins
af mikilli framsýni og metnaði sem
hefur dugað vel þessi 30 ár sem
félagið hefur verið við lýði. Ári síðar
eða 1968 gerðist hið nýstofnaða fé-
lag aðili að Norðurlandasamtökum
meinatækna, NML. Aðild að Al-
þjóðasamtökum meinatækna
IAMLT var síðan stað-
fest á þingi samtakanna
í Kaupmannahöfn 1970
og Meinatæknafélag
íslands varð aðili að
Evrópusamtökum
meinatækna við stofn-
un þeirra árið 1984.
Meinatæknafélag ís-
lands hefur átt mikið
samstarf við ofangreind
samtök meinatækna og
m.a. staðið fyrir þremur
Norðurlandaþingum.
Síðastliðin 4 ár hefur
Meinatæknafélag ís-
lands átt fulltrúa í
stjórn Alþjóðasamtak-
anna, Mörthu Hjálm-
arsdóttur, meinatækni og formann
Bandalags háskólamanna.
Starfsemi félagsins var í upphafi
og er enn tengd helstu hagsmuna-
málum meinatækna, launkjörum,
vinnuaðstöðu, gæðamálum og
Framþróun í rannsókn-
artækjum og heilbrigð-
isvísindum krefst, að
mati Eddu Sóleyjar
Óskarsdóttur, stöðugr-
ar endurmenntunar.
menntunarmálum. Ýmsar starfs-
nefndir voru settar á stofn til að
starfa að framgangi þeirra mála sem
meinatæknar hafa í fyrirrúmi. Nefna
má samninganefnd, öryggismála-
nefnd, fræðslunefnd, menntunar-
nefnd, ritnefnd, laganefnd og siða-
nefnd.
Margt hefur á daga meinatækna
drifið þessi 30 ár en merkasti atburð-
urinn var þegar félagið gerðist stétt-
arfélag með fullan samningsrétt
1988. Sú breyting kallaði meina-
tækna til enn frekari ábyrgðar á
eigin kjörum og hefur orðið mikil-
vægasti þátturinn í starfsemi félags-
ins þó sá faglegi sé aldrei langt und-
an. Félagsmenn Meinatæknafélags
íslands eru í dag um það bil 250 og
það eru mörg verk sem þarf að vinna
en meinatæknar eru óhræddir við að
kljást við stór verkefni jafnvel þó
starf þeirra feli yfirleitt í sér vinnu
við afarsmáa hluta af mannslíkama
í mismunandi formi.
Örlítil lífssýn
Á rannsóknarstofum eru fram-
kvæmd stórvirki í smáum stíl. Störf
meinatækna eru afar fjölbreytt og
umfangsmikil. Flestir sem legið hafa
á sjúkrahúsi eða farið í blóðrannsókn
hafa kynnst meinatæknum að störf-
um, en þá aðeins séð örlítinn hluta
af starfinu. Raunin er að meirihluti
starfa meinatækna er unninn inni á
rannsóknarstofunum og hvorki
sjúklingar né flest annað heilbrigðis-
starfsfólk sér til meinatækna í fullri
sveiflu.
Rannsókmrnar fara fram með
afkastamiklum hátæknitækjum
jafnt sem fínustu handaðferðum og
áherslan er fyrst og fremst á ná-
kvæmni í vinnubrögðum. Stöðugt
gæðaeftirlit á öllu ferli rannsókna
og mat og mælingar á gæðum nið-
urstaða eru jafnframt fastur liður í
öllum störfum meinatækna.
Mikil framþróun í rannsóknartækj-
um og heilbrigðisvísindum viðheldur
stöðugri kröfu um endurmenntun.
Nýir sjúkdómar og nýjungar í með-
ferð sjúkdóma kalla á stöðugt endur-
mat á þeim rannsóknum sem í boði
eru og gerir þær kröfur til meina-
tækna að þeir geti hratt tileinkað
sér breytingar og sinnt hinum marg-
víslegustu verkefnum innan rann-
sóknarstofunnar.
Rannsóknarstofur sem meina-
tæknar starfa á eru fjölmargar og
verksvið þeirra víðtækt og viðamik-
ið. Nefna má rannsóknarstofur í
Edda Sóley
Óskarsdóttir
blóðmeinafræði þar sem m.a. er
mælt blóðmagn, talin hvít og rauð
blóðkorn og útlit þeirra síðarnefndu
er metið. I meinefnafræði eru m.a.
mæld sölt sem eru nauðsynleg fyrir
vökvabúskap líkamans, blóðsykur er
mældur, niðurbrotsefni úr vöðvum
og rnargt fleira.
Á rannsóknarstofum í sýklafræði
eru ræktaðar bakteríur úr ýmsum
sýnum, metið er hvort um sjúkdóms-
valdandi bakteríur er að ræða og
hvort þær séu næmar fyrir hinum
mismunandi sýklalyfjum sem notuð
eru. í veirurannsókn er svipað upp
á teningnum en þar eru það veirur
sem leitað er að.
Meinatæknar á rannsóknarstof-
um í lífeðlisfræði meta starfsemi
hjarta og lungna með ýmsum aðferð-
um og mælingum en í ísótóparann-
sókn kanna meinatæknar m.a.
ástand líffæra með inngjöf geisla-
virkra efna. Á rannsóknarstofum í
ónæmisfræði er það ónæmiskerfi lík-
amans sem er skoðað og mæld við-
brögð hans m.a. við utanaðkomandi
efnum. í vefjarannsókn eru sýni úr
t.d. æxlum skoðuð í örþunnum sneið-
um til að kanna ástand þeirra og
úlit en í frumufræði eru skoðuð m.a.
sýni úr leghálsi til að kanna hvort
breytirigar hafi átt sér stað á frum-
um. í litningarannsókn eru m.a.
gerðar rannsóknir á litningum fóstra
á meðgöngu.
Í blóðbanka er m.a. unnið að blóð-
flokkun til blóðgjafar og mælingum
á rhesus ósamræmi.
Nýjasta svið sem meinatæknar
starfa á er í sameindalíffræði en þar
er t.d. unnið að einangrun erfðaefn-
isins DNA úr blóði.
Af þessari upptalingu má sjá að
úr til dæmis einu blóðsýni er hægt
að afla fjölmargra margvíslegra
upplýsinga um heilsufar einstakl-
inga. Niðurstöður rannsóknanna eru
notaðar við forvarnir og greiningu
sjúkdóma, ákvörðun og stýringu
meðferðar, greiningu orsaka og
framvindu sjúkdóma og við mat á
horfum sjúklinga. Störf meinatækna
verða þannig verkfæri lækna og
minna okkur á að öll erum við hluti
af heild sem vinnur að því að við-
halda heilbrigði og bæta líðan fólks.
Höfundur er meinatæknir.
þessum hætti. Norðmenn eru e.t.v.
ekki sjálfum sér nægir um orku
en það hefur ekkert með náttúru-
hamfarir að gera. Þeir bjóða orku-
frekum iðnaði hins vegar ekki
langtímasamninga um orkuverð á
útsölu, sem jafnframt fylgi verð-
þróun framleiðslunnar, eins og er-
indrekar hinnar íslensku orku-
stefnu gera, hvað þá að auglýstar
séu lámarkskröfur í umhverfismati
(minimum of environmental red
tape, bæklingur MIL). Nei, Norð-
menn sjá nú eftir því hversu langt
var gengið í virkjun vatnsafls áður
en Stórþingið hóf verndaraðgerðir.
Hvenær munu íslensk stjórnvöld
átta sig á því að brátt rís ný öld
upplýsingar, 21. öldin, þar sem
skynsemin mun beinast að því að
vernda náttúruleg, ómetanleg
verðmæti, en ekki að því að beita
þekkingu okkar í þágu takmarka-
lausrar tæknihyggju? Verður það
þá orðið of seint?
Höfundur er frá
Fitjum í Skorradal.
Vantar þig
VIN
að tala við?
Til að deila með
sorg og gleði?
VINALÍNAN
561 6464 • 800 6464
öllkvöld 20-23
SIEMENS