Morgunblaðið - 16.04.1997, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Frelsi til að
upplifa
í nýju galleríi við Vesturgötu sýnir Guðrún Hjartardótt-
ir myndlistarmaður innsetningu sem hún nefnir Engill
á þakinu og áhorfendur. Hildur Einarsdóttir leit við
í gallerínu, sem heitir 20 m2 (tuttugu fermetrar) ræddi
við Guðrúnu og upplifði hvemig er að vera hluti af
myndverki hennar.
# Morgunblaðið/Kristinn.
GUÐRUN Hjartardóttir við verk sitt Engill á þakinu og áhorfendur.
SÝNING Guðrúnar er eins og áður segir
í nýju galleríi sem er til húsa í kjall-
ara við Vesturgötu lOa. Til að kom-
ast þangað þarf að fara inn í húsasund en
þar liggja tröppur niður að galleríinu. Dyr
þess standa opnar í hálfa gátt þegar mig
og ljósmyndara ber að garði. Við göngum
beint inn. Svart flauelstjald er dregið fyrir
dymar. Skýringin á því kemur í ljós þegar
við höfum ýtt því til hliðar, inni í herberginu
er kolniðamyrkur. Allt í einu kviknar dauft
bláleitt ljós í nokkrar sekúndur, slokknar og
kviknar aftur. Ljósið lýsir upp herbergið og
umhverfið lifnar við. Lágreist, svört hús
standa á gólfínu og á veggjunum allt í kring
stara á okkur smávaxnar persónur sem hafa
verið klipptar út í pappír og tyllt á vegginn
með mjóum stálþræði. Ég kannast þarna við
ýmis þekkt andlit eins og fígúrúr úr Velasc-
es málverkum, þarna er myndhöggvarinn
Rodin og súrrealíski málarinn Magritte. Ég
fer fyrst ofurlítið hjá mér í þessu göfuga
samkvæmi, svo jafna ég mig og hef gaman
af. Þar sem ég stend þarna á miðju gólfí
fara ruglingslegar minningar úr bernsku að
skjóta upp kollinum. Sterkust er minningin
um það hvernig ég sem barn upplifði tilfínn-
ingar Lísu í Undralandi þégar hún hitti bijál-
aða hattarann og alla hina furðufuglana á
ferð sinni. Nú er ég sjálf komin í Undraland-
ið og farin að heilsa upp á gamla kunningja
sem mig hefur lengi langað að hitta. Við
fáum ekki að dvelja lengi í þessu samkvæmi
því Guðrún gengur inn í myndina og raun-
veruleikinn tekur við.
- Skemmtileg uppsetning, segi ég í viður-
kenningartóni.
„Þakka þér fyrir,“ svarar Guðrún hógvær.
- Hvaðan tókstu þessar persónur á veggj-
unum?
„Þetta eru þekktar persónur sem ég klippti
út úr listasögunni, annað hvort eru þær tekn-
ar úr málverki, skúlptúr eða þetta eru lista-
mennirnir sjálfir."
- Það er gaman að sjá hvernig þú nýtir
þér ljósið í verkinu.
„Já, ég nota ljósið eins og hvert annað
efni og leitast við að skapa þá kennd að það
sé áþreifanlegt. Ég leik mér líka að því að
láta ljósið lyfta húsunum upp og það er eins
og þau svífí," segir hún og bendir á húsin
sem standa við fætur okkar.
Guðrún fer svo að tala um viðbrögð
nokkurra gesta við verkinu. Hún seg-
ir að það hafí komið gestur um dag-
inn sem hafí spurt hana hvað verkið ætti
að þýða. „Ég sagði honum að ég væri með
innsetningunni að gefa fólki tækifæri til að
upplifa sjálft án útskýringa. Ég hef fundið
hve fólk á almennt erfítt með að upplifa hlut-
ina, vera í hjartanu en ekki höfðinu, eins og
ég orða það. Leyfa sér að fella grímur, vera
einlægt. Finnst þér þetta væmið hjá mér?“
andvarpar hún.
- Þú hefur gefið þessu verki ákveðinn titil
en ertu ekki með því að útskýra verkið að
einhveiju leyti?
„Fyrir mér hefur titill alltaf verið einhvers
konar inngangur en áhorfandinn ræður hvort
hann tekur tillit til hans eða ekki. Auðvitað
hefur maður ákveðinn útgangspunkt þegar
byrjað er á myndverki. í þessu tilviki er það
ákveðin minning sem er kveikjan að mynd-
inni.“
Þegar hér er komið sögu færum við okkur
yfir í næsta herbergi, setjumst þar niður og
förum svo að tala um formið sjálft. Guðrún
segir að innsetning henti sér vel. „Ég get
hleypt öllu að, til dæmis draumum, tilfinning-
um og þrám. í draumum er rýmiskennd og
frásögn önnur en í daglegu lífí og hafa þeir
oft orðið kveikjan að verkum mínum,“ segir
hún.
- Leiðist þér raunveruleikinn?
„Nei, ég elska lífíð með öllum kostum
þess og göllum. Og vinn að því að komast
nær mínum kjarna sem listamaður og mann-
eskja. Ég leitast þó við að auka frelsi mitt
og reyni að láta hræðsluna ekki stjórna því
sem ég geri. í vinnustofunni minni hef ég
algjört frelsi og hún verður að leikvelli."
Sýning Guðrúnar í 20 mz er fyrsta einka-
sýning hennar hér á landi síðan hún
lauk framhaldsnámi úr AKI listahá-
skólanum í Enschede í Hollandi árið 1994.
Hún hefur auk þess haldið þijár einkasýning-
ar í Hollandi og tekið þátt í fjölda samsýn-
inga í Englandi, Hollandi og á ísiandi.
„Þegar ég byijaði í skólanum í Enschede
fór ég inn á þriðja árið í fijálsri deild en ég
hafði lokið námi í skúlptúrdeild Myndlista-
og handíðaskölans. Það voru mikil viðbrigði
að koma úr mínum gamla skóla þar sem ég
hafði haft ákveðið aðhald en nú var enginn
til að skipta sér af mér. Ég fékk til afnota
vinnustofu og þurfti að vinna sjálfstætt. I
hálft ár gerði ég varla annað en átta mig á
umhverfí minu, skoða mig um og gera mér
grein fyrir hvað ég vildi fást við,“ segir
Guðrún þegar við biðjum hana að rifja upp
námstímann í Hollandi. „Ég bytjaði svo á
því að gera teikningar af ferðum mínum dag
frá degi. Ég rakti í myndum hvert ég fór
og hvað ég hafði fyrir stafni og gaf hveijum
degi lit eftir hugarástandi. Út frá þessum
teikningum varð svo til innsetning þar sem
ég teiknaði á veggina þessar dagteikningar
og notaði hljóð með, þar sem ég las upp
drauma mína. Þetta var frumraun mín í að
nota allt rýmið sem ég hafði til afnota eins
og ég geri hér í þessum tuttugu fermetr-
um,“ segir hún.
„Frá því ég gerði fyrstu innsetninguna
hef ég náð meira valdi á að nýta mér hana
sem form og lært að meta það frelsi sem
hún veitir mér. Innsetning er ekki svo frá-
brugðin hinu daglega lífi, samanber að við
búum í húsum og leitumst við að gera fallegt
í kringum okkur. Þótt það sé í sjálfu sér
ekki markmiðið með innsetningunni. Þannig
er formið mér svo eiginlegt."
Guðrún segir að sér finnist galleríið 20
m2 fallegt sýningarrými. Það er rekið af
Helga Hjaltalín Eyjólfssyni myndlistarmanni
en inn af galleríinu er vinnuaðstaða hans.
Galleríið 20 m2 hóf starfsemi sína í byijun
mars á þessu ári. Þá sýndi Hannes Lárusson
verk sem hann kallaði svart-hvítt. Þegar
sýningu Guðrúnar lýkur tekur Rúrí við og
því næst Tumi Magnússon og þannig koli
af kolii. „Ég vona að galleríið eigi eftir að
ganga vel því að ég tel að það sé þörf á
minni sýningarsölum sem gera myndlistar-
menn ekki gjaldþrota," segir Guðrún.
Brynja Benediktsdóttir um úthlutun
styrkja til leiklistarfólks
Hyggst kæra ítök
Þjóðleikhússins til
Samkeppnisstofnunar
INGVAR E. Sigurðsson, Hilmar Snær Guðnason og Baltasar Kormákur saman í Listaverkinu.
Leika saman í fyrsta sinn
BRYNJA Benediktsdóttir leikstjóri
er að íhuga að kæra til Samkeppnis-
stofnunar ítök Þjóðleikhússins í
nefndum og ráðum sem úthluta rík-
isstyrkjum til leiklistarfólks og
fijálsra leikhópa.
„Þetta er mikið peningavaid á
einni hendi, beint og óbeint," segir
Brynja en um er að ræða ríflega
30 milljónir króna, „og að mínu
viti ættu Stefán Baldursson íjóð-
leikhússtjóri og nánustu samstarfs-
menn hans ekki að gefa kost á sér
til þessara starfa. Það hlýtur að
vera óeðlilegt að ríkisstyrkir til
frjálsu leikhópanna í landinu skuli
fara í gegnum hendur starfsmanna
stofnunar sem er í beinni sam-
keppni við þessa hópa, auk þess sem
leiklistarfólk sem sagt hefur verið
upp störfum í fjóðleikhúsinu, situr
eflaust ekki við sama borð og aðrir
við úthlutun verkefnastyrkja til
leiklistarstarfa.“
Brynja gagnrýnir annars vegar
setu starfsmanna íjóðleikhússins í
Leiklistarráði, sem veitir mennta-
málaráðuneytinu ráðgjöf um það
hverjir eigi að njóta þeirra íjármuna
sem veitt er til fijálsra leikhópa og
hins vegar ítök þeirra í nefnd, skip-
aðri af Leiklistarráði, sem ákveður
hvaða fólk fær 150 mánaðarlaun
úr Listasjóði ríkisins.
Formaður Leiklistarráðs er Há-
var Siguijónsson leiklistarráðu-
nautur Þjóðleikhússins en jafnframt
eiga sæti í ráðinu Þórhallur Sig-
urðsson leikstjóri hjá Ijóðleikhús-
inu, sem nýverið leysti Stefán Bald-
ursson af hólmi, og Einar Rafn
Haraldsson, formaður Bandalags
íslenskra leikfélaga, áhugamanna-
félaganna í landinu. Leiklistarráð
er kosið af aðildarfélögum Leiklist-
arsambandsins en formaður þess
er Stefán Baldursson. í gegnum
sambandið fara jafnframt erlendir
styrkir til íslenskrar leiklistar.
Nefndina sem úthlutar lista-
mannalaununum skipar stjórn Leik-
listarráðs, nema hvað Hávar mun,
að sögn Brynju, hafa sagt sig úr
nefndinni vegna tengsla sinna við
íjóðleikhúsið. Hans sæti tók Hlín
Gunnarsdóttir leikmyndateiknari.
ÆFINGAR á franska gamanleikn-
um Listaverkinu á Litla sviði fjóð-
leikhússins eru vel á veg komnar,
en frumsýning er fyrirhuguð 23.
apríl.
Höfundur Listaverksins er
Yazmina Reza og vann hún meðal
annars til Moliérverðlauna fyrir
verkið. Persónur leiksins eru þrír
karlmenn sem eru leiknir af Balt-
asar Kormáki, Ingvari E. Sigurðs-
syni og Hilmari Snæ Guðnasyni.
Er þetta í fyrsta sinn sem þessir
þrír leikarar leika saman á sviði,
segir í kynningu frá Þjóðleikhús-
inu.
Listaverkið er gamanleikrit sem
segir frá þremur vinum og örlaga-
ríkum listaverkakaupum.
Höfundur leikmyndar og bún-
inga er Guðjón Ketilsson, lýsingu
hannar Guðbrandur Ægir As-
björnsson og leikstjóri er Guðjón
Pedersen.