Morgunblaðið - 16.04.1997, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 1997 25
„Horft inn í“
HELGA Egilsdóttir við eitt verka sinna.
MYNPLIST
Listasafn Kópavogs
MÁLVERK
Helga Egilsdóttir. Opið alla daga frá
12-18. Lokað mánudaga. Til 27.
apríl. Aðgangur 200 krónur.
ÞAÐ er ekki oft nú orðið að
ungir málarar komi á óvart fyrir
fáguð vinnubrögð á sértækum
grunni, en það gerðist á dögunum
er stórir dúkar Helgu Egilsdóttir
báru fyrir augu rýnisins í Lista-
safni Kópavogs.
Um var að ræða 12 málverk í
svarthvítum og grátóna tilbrigð-
um, máluð á þessu og síðasta ári,
eru jafn stór og mikil um sig eða
170 x 140 cm, utan eitt sem er enn
stærra eða 200 x 180 cm. Þessar
un svarthvítra tilbrigða ásamt end-
urtekningum ákveðinna formtákna
gera það að verkum að sýningin
virkar í fyrstu full einhæf, en um
leið óvenju samstæð og heil.
Þetta á þó eftir að breytast við
nánari skoðun og enn frekar eftir
aðra heimsókn á staðinn, er rýnir-
inn gat nálgast verkin hvert fyrir
sig í ró og næði. Kom þá í ljós að
um mun fjölþættari leik forma er
að ræða frá einu verki til annars
en í fljótu bragði varð séð, og að
hvert fyrir sig býr að auki yfir
meiri tjákrafti.
Það þarf nokkurt hugrekki til
að vinna á jafn afmörkuðum
grunni hér á útskerinu, þar sem
fólk virðist ólæst á fegurð grátóna-
heimsins og metur málverk eftir
einhvetjum áunnum litasmekk,
oftar en ekki afar grunnfærðum.
Miklir litameistarar hafa einmitt
endurtekið leitað til grátónaheims-
ins og svarthvítu andstæðnanna
og þá ekki síður í málverkinu en
grafíkmyndum og má tína til dæmi
frá endurreisn allt fram á síðustu
ár. Orðræðan, að enginn geti mál-
að sem ekki geti unnið í hvítu,
gráu og svörtu, er sem sagt í fullu
gildi. Ber mun síður í sér boðskap
um að viðkomandi sé hræddur við
liti eða hafi takmarkaða þekkingu
og vald á þeim, en að hinn sami
búi yfir mikilli þekkingu og ríkum
kenndum til áhrifamagna þeirra.
Djúpar tilfinningar fyrir lit koma
svo helst fram hjá þeim, sem geta
töfrað fram mikla auðlegð úr litlu,
jafnframt takmörkuðum litasam-
böndum, koma hér strax upp í
hugann nöfn eins og Van Dyck,
Goya, Bonnard, Kiefer...
Litir eru nefnilega sjaldnast fal-
legir í sjálfu sér heldur felst yndis-
þokkinn í samræmi þeirra og/eða
áferð, og er fjöldi þeirra og styrk-
leiki á dúkunum enginn algildur
mælikvarði um litagleði, sem getur
jafnt komið fram í örveikum lit-
brigðum. Menn geta þannig allt
eins verið „kóloristar" í veikum
litasamböndum sem sterkum.
Ljóst má vera af sýningu Helgu
Egilsdóttir að hún er á örri þroska-
braut, en þó er áberandi í sumum
myndanna hve einstök tákn sem
hún notar endurtekið liggja utar-
lega á fletinum, sem veikir mynd-
bygginguna. Ferlið gengur þannig
helst upp er heildarsamræmið er
mest svo sem í myndunum á enda-
vegg „Brestir" (9), „Svartar frost-
rósir“ (10) og loks „Samspil“ (11).
í þeim myndum skyggnist hún
lengst inn í myndflötinn.
Bragi Ásgeirsson
Borgar-
kórinn
með tón-
leika í Sel-
tjarnar-
neskirkju
BORGARKÓRINN í Reykjavík
heldur sína fyrstu opinberu
tónleika í Seltjamarneskirkju,
fimmtudaginn 17. apríl kl.
20.30.
Flutt verða sönglög m.a.
eftir Atla Heimi Sveinsson,
Jón Múla Árnason, Gunnar
Þórðarson, Sigvalda Kalda-
lóns, Selmu Kaldalóns, Franz
Lehár og eftir stjórnandann
Sigvalda Snæ Kaldalóns.
Einsöng með kórnum syng-
ur Anna Margrét Kaldalóns
og píanóleikari er Gunnar
Gunnarsson.
Gestakór Borgarkórs er
Kvennakór Suðurnesja, sem
flytur hluta efnisskrár á tón-
leikunum.
væni eftir því að hann verði endur-
reistur í umræðunni."
Spýtir út furðum
Þorvaldur telur að í gegnum með-
vitundina skapist ævintýri og ríki-
dæmi.
„Nú ertu aftur kominn með þver-
sögn þar sem þú talar um að gera
hið ómeðvitaða meðvitað og svo
talar þú um ævintýri og
hið dularfulla. Hvernig
fer þetta saman?“
„Þetta er mjög einfalt,"
svarar Þorvaldur. „Undir-
meðvitundin er sífellt að
störfum og spýtir út úr
sér þessum furðum. Það þarf að
fóðra hana og því meira sem maður
tekur inn og skoðar á meðvitaðan
hátt því meiri essens er í fóðrinu
fyrir undirmeðvitundina. Þetta er
mín reynsla og ég trúi þessu. Það
að vera of mikið með hugann á reiki
og hafa ekki skoðanir á hlutunum
er eitthvað misskilið frelsi hugans, í
raun ámátleg eftirlíking af undir-
meðvitundinni."
Listamaðurinn hefur það vald að
geta stungið sér inn í hringiðu þess
sem er að gerast, skiiið eitthvað þar
eftir og stigið svo út aftur og virt
fyrir sér hvaða áhrif það hafði. Það
er í raun það vald sem fylgir nafn-
bótinni.
Þorvaldur: „Eins og ástandið er
í dag eru það forréttindi fyrir lista-
mann sem nýtur ákveðinnar vel-
gengni að hann hefur tækifæri til
að beina athygli fólks að einhveiju
öðru en sjálfum sér.“
Nú fer umræðan að snúast um
velgengni og list. Á listamaðurinn
að hlaupa til og skrifa undir samn-
inga þegar eftir honum
er tekið þar sem hann
situr óháður uppi í rjáfri.
Hefur hann kannski enn
betri möguleika á að
bæta þjóðfélagið ef ein-
hveijir hampa honum og
skapa honum aðstöðu til að vinna?
Þorvaldur hefur orðið. „Ég held
að það að vera óháður sé í raun
blekking. Við erum í raun háð svo
ofboðslega mörgu og að skrifa und-
ir einn grunsamlegan samning til
eða frá, það breytir í sjálfu sér litlu.“
Björn hefur ekki
unnið fyrir dúknum
Joseph Beuys tók einu sinni þátt
í stórri samsýningu í Frankfurt og
þegar sýnging var opnuð var
menntamálaráðherranum boðið, að
Beuys forspurðum, og hann brást
þannig við að setja dúk yfir verk
sitt á meðan ráðherrann stoppaði
við, til að undirstrika að hann vildi
ekki vera of mikill vinur ráðherrans.
Hjálmar: „Á opnun sýningarinnar
mætti Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra. Þú ert svo hrifinn af
Beuys, Þorvaldur. Þér hefur ekki
dottið í hug að hylja myndina af
Bimi Bjarnasyni með dúk?“
„Nei, mér finnst hann ekki hafa
unnið fyrir dúknum, það er að segja
að vera heiðraður með svörtum dúk.
Það að menntamálaráðherra skuli
koma galvaskur á opnun sýningar
sem er að gagnrýna
menntakerfið, sýnir ef til
vill að það vantar mikið
upp á að maður sé tekinn
alvarlega."
Hjálmar: „Ertu ekki
alltof jákvæður, hefur þú
ekki alltof mikla trú á að allt fólkið
í kringum þig sé gott og tilbúið að
opna sig?“
„Jú, örugglega. Hinsvegar heid
ég að hin leiðin, að gefa sér það að
ráðamenn séu heimskir, vondir og
vitlausir, hafi ekki skilað nokkrum
sköpuðum hlut. Hún tilheyrir goð-
sögninni um utangarðslistamanninn
sem ég hef lengi látið pirra mig.
Ég trúi á jákvæða virkni listarinn-
ar. Mér finnst óskaplega spennandi
að koma litlum meðvitundarsprengj-
um fyrir á meðal fólks og fara síðan
í burtu og sjá hvað gerist. Ég hef
góða reynslu af slíkum „sprengjum"
og fólk hefur með þeim upplifað
atriði úr lífínu og hversdagnum upp
á nýtt. Líkt er með þessa sýningu
hér í Ingólfsstræti að hún gæti
breytt sýn fólks á fréttirnar, truflað
örlítið."
Blaðamaður: „Þrátt fyrir vinsæld-
ir þínar og verka þinna er eitthvað
hlustað á það sem þú ert að reyna
að segja? Þykir ekki bara fínt að
þekkja þig og mæta á opnanirnar
þínar?
„Ég held að það þyki
miklu fínna að mæta á
Tupperware kynningu en
opnun hjá mér. Ég efast
líka stórlega um að ein-
hver sé að hlusta á mig.
Mér finnst mikilvægara að verkin
virki og verði þekktari en ég, hætti
að hafa að hafa mitt nafn hangandi
við sig. Ég tek lítið mark á opin-
berri velgengni af þvi tagi sem þú
ert að koma inn á þótt vissulega
geti hún verið hagnýt á stundum.
Ég eyði mestri orku í það að fram-
kalla veruleikann og ævintýrið í
honum og þá einkum í hversdags-
leikanum. Ég hef engan sérstakan
áhuga á að taka pólitíska stefnu í
einhveiju því íslensk pólitík höfðar
ekki til mín. Hún er geld, og þessi
verk eru það lengsta sem ég hef
gengið í að skipta mér af henni.
Málverkin í bakgrunninum hanga
sjálfsagt til eilífðar en stjórnmála-
mennirnir í forgrunninum eru sífellt
að detta út úr myndinni."
Nýjar bækur
• MEÐ ástarkveðju, eymd og
volæði eftir J.D. Salinger. Bók
þessi er nú að koma út í fyrsta sinn
á ísiensku. Hún hefur að geyma sex
frægar sögur „fullar af undirfurðu-
legum húmor, sterkum geðshrær-
ingum og miklum háska. Fátt er
sagt berum orðum, en því fleira er
gefið í skyn. Þetta eru látlaus meist-
araverk, sannkallaðar perlur í hillu
heimsbókmenntanna á okkar öld,“
segir í kynningu.
J.D. Salinger fæddist árið 1919
og þótt fátt liggi eftir hann er hann
engu að síður einn sérkennilegasti
og vinsælasti rithöfundur Bandaríkj-
anna á 20. öld. Hann varð heims-
frægur fyrir skáldsöguna Bjarg-
vætturinn í grasinu (The Catcher in
the Rye, 1951) og smásögur hans
hafa löngum notið einstakra vin-
sælda meðal þeirra sem unna góðum
skáldskap._
Ásgeir Ásgeirsson þýddi bókina
sem er 134 bls. Katrín Sigurðardótt-
ir hannaði kápuna. Verð kr. 799.
• Mávahlátur eftir Kristinu
Matju Baldursdóttur. Þessi bók
höfundar vakti athygli þegar hún
kom út haustið 1995. Hún gerist í
sjávarplássi á sjötta áratugnum. Þar
fer allt á annan endann í friðsælli
þorpsveröld þegar Freyja birtist
skyndilega einn góðan veðurdag,
komin alla leið frá Ameríku.
Bókin er245 bls. Verð kr. 899.
• Þjófurinn eftir Göran
Tunström. íjófurinn fjallar um
stuld á Silfurbiblíunni í Uppsölum,
en þó einkum um furðulegt lífshlaup
þrettánda barns Friðriks og ídu úr
kumbaldanum í sænska bænum
Sunne, afstyrmisins Jóhanns, og ást
þá sem hann ber til Heiðveigar
frænku sinnar. Leikurinn berst frá
örbirgðinni í Sunne á sjötta áratugn-
um suður á Ítalíu á sjöttu öld þar
sem Jóhann lendir í ótrúlegustu
ævintýrum.
Þjófurinn kom út hér á landi í
þýðingu Þórarins Eldjárns árið 1990
og hlaut góðar viðtöku.
Bókin er 330 bls. og kostar 799
krónur.
-kjami málsins!
Þiggur laun
hjá kónginum
sem hann ger-
ir grín að
Fínna á
Tupperware
kynningu en á
opnun hjá mér
30 cm kr. 1.390,-
37,5cm kr. 1.850,-
50 cm kr. 3.460,-
60 cm kr. 4.620,-
Glerkrús
kr. 700,-
kr. 1.480,-
Sait og piparsett
kr. 540,-
Silverplett hnífur
kr. 990,-
'SS>
kr. 640,-
O.
Momstn
e, W HiteffaftóhXmiuU
Blldshðfða 20-112 Reykjavtk - Sfmi 510 8020
0%,,
Ótrúlega mikið úrval affallegum
húsbúnaði á frábæru verði.
ísl.pottar
A
an
6 skála dessertsett
1.9 L kr.3.600,-
3.4 L kr.4.010,-
3.9 L kr.4.330,-
4.5 L kr.4.560,-
6.9 L kr.5.550,-
3 stk. Irish
kr. 1.080,-
Kökuform 30cm
kr. 990,-
Bolo skál 13cm
kr. 550,-
Ostakúpa
kr. 250,-
Piparkvörn
kr. 1.260,- kr. 2.440,-
Silverplett spaði Þrýstikanna 2b.
kr. 450,-
Olíukanna 175cl