Morgunblaðið - 16.04.1997, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL 1997 47
BREF TIL BLAÐSINS
Eins konar leik-
listargagnrýni
Frá Arnþóri Helgasyni:
ÞEGAR sjónhverfingar og alls kyns
myndræn tákn og skrípalæti verða
æ algengari þáttur leiksýninga
gleður það ritara þessa grein-
arkoms þegar einhver leggur metn-
að sinn í að skrifa leiktexta sem
stendur fyrir sínu án sjónræns áreit-
is en gefur um leið leikstjóra tæki-
færi td þess að spreyta sig á túlkun
hans. Ég fór i fyrsta skipti í leikhús
einhvern tíma í upphafi 7. áratugar-
ins og hef sótt leiksýningar dálítið
síðan. Eftir því sem tíminn hefur
liðið hefur borið æ meira á því að
leikstjórar og höfundar leikverka
hafi talið sig knúna til að hafa í
frammi alls kyns sjónræn tákn og
látalæti til þess að bæta illa skrifað-
an texta eða þröngva eigin skiln-
ingi upp á áheyrendur. Hefur enda
farið svo að leikhúsferðir eru mér
ekki sú skemmtun sem áður var.
Þess vegna kom Villiöndin eftir
Ibsen eins og himnasending og á
fjölum Borgarleikhússins nutu
menn þess að hlýða á Hið ljósa man
í fyrravetur.
Utvarpsleikhúsið er fyrst og
fremst leikhús orðs og hljóða. Þar
gefst áheyranda kostur á að njóta
textans í framsetningu leikara und-
ir stjórn leikstjóra og tæknimanna
Ríkisútvarpsins. Eftir því sem
tækninni hefur fleygt fram og þjálf-
un manna vaxið hafur verið reynt
að ná fram ýmsum hughrifum með
eins konar hljóðmyndum. Þessar
hljóðmyndir, sem má líkja við sviðs-
mynd í leikhúsi, örva ímyndunarafl
áheyrandans; hann sér fyrir sér
atburðarásina og tekur jafnvel þátt
í henni. Hann er ekki mataður á
sama hátt og gert er með myndræn-
um tilþrifum leikhúsanna og tákn-
um sem fara sum hver fyrir ofan
garð og neðan hjá áheyrendum,
hvort sem þeir eru blindir eða sjá-
andi.
Sunnudaginn 6. apríl síðastliðinn
flutti Útvarpsleikhúsið nýtt leikrit
eftir Eyvind P. Eiríksson, sem
nefndist Bátur. Leikverkið segir frá
samtali kafara nokkurs við konu
sína, en hann hefur nýlega náð lík-
um sjómanna úr flaki báts er sökk
í ofviðri, þegar verið var að flytja
hann í öruggari höfn. í samræðum
hjónanna kemur sitthvað fram sem
varpar ljósi á fortíð þeirra sem fór-
ust og þeira nánustu aðstandenda.
Höfundurinn fléttar saman við frá-
sögn kafarans atburðum sem urðu
á bryggjunni áður en lagt var í ’ann
og svipmyndum af því sem gerðist
um borð í bátnum þegar sjómenn-
irnir börðust fyrir lífi sínu. Báturinn
sekkur og hafnar á réttum kili á
hafsbotni, En vegna klakabrynj-
unnar sem hlaðist hafði utan á bát-
inn myndast loftrúm í brúnni svo
að sjómennirnir og drengur, sem
með þeim er, geta gert sér í hugar-
lund hvað að höndum ber.
Vinna tæknimanns Ríkisútvarps-
ins var með hreinum undrum. Ein-
ungis skeikaði honum þegar hann
lét bílstjórann á bryggjunni sitja
hægra megin í bílnum nema höf-
undurinn hafi sérstaklega tekið
fram að leikritið ætti að gerast á
Vestfjörðum (eins og var reyndar
augljóst með tilvísun til örnefna)
Einmánuður á Akureyri
Frá Steingrími St. Th. Sigurðssyni:
MIÐBÆRINN á Akureyri minnir
alltaf á meginland Evrópu - kontín-
entið. Heimsborgarnöfn húsa, sem
rísa undir nafninu eru rannsóknar-
efni: París; Hamborg; í innbænum
Berlín; útlend nöfn eins og Braun;
Ryel; Hoefner (allt höndlanir).
Svona var Akureyri lengst af og
er raunar enn. Rotterdam brann;
Hótel Gullfoss varð líka eldi að bráð;
Jerúsalem og Hótel Goðafoss (sem
var menningarmiðpunktur vegna
síns háa kröfustigs sem I’hotel -
einkum og sér í lagi í mat, sem er
enn í manna minnum). Þessi tvö
síðastnefndu voru rifin. Andinn
svífur yfir vötnunum, aðkeyrslan
gamla, sem verður lengi við lýði.
Svo er guði fyrir að þakka að á
Akureyri hljómar enn kröftug ís-
lenzka, t.a.m. bílstjórinn á rútunni
sem skilaði manni af sér á slóð feðr-
anna í A-Hún. talaði þessa gamal-
kunnuglegu akureyrsku. Laxness
segir á einum stað, að það sér stór-
kostlegt að heyra akureyrsk börn
tala - svo fagurt sé mál þeirra,
einkum í framburði og framsetn-
ingu.
Einn daginn var glampandi sól
og hæfilega mikill snjór yfír öllu.
Hlíðarfj allið vestur af Akureyrar-
borg bauð upp á skíði, Súlumýrar
buðu upp á snjósleða, þar sem hinir
nafntoguðu Kennedýar og fýlgdarl-
iðar þeirra tíðka komur sínar. Þeir
eru ægihressir og góðir strákar.
Sundgengið á Ak. er að vanda
mætt töluvert fyrir 6.45. Það er
skrafað létt með vinarhótum (sem
er dæmigert fyrir norðlenzka og
vestfirzka vináttu).
Skólafólkið var að fara í ellefu
daga leyfi - þessi „englabörn" -
„rjómi uppskerunnar“ („cream of
the crop“ - þetta úrval af afrakstri
nýrrar kynslóðar, sem á að erfa
landið.) Sá, er þetta ritar, kynntist
nýlega þessu æskufólki af eigin
raun, þegar hann bjó innan um það
í turníbúð heimavistarhúss MA
vegna sýningarhalds og fyrirlestrar
yfir sex hundruð ungum sálum um
líf og list. Að komast í tæri við
þessar vormanneskjur íslands er
mesta ævintýri í lífi pistilhöfundar
fram að þessu og gaf trú á land
og þjóð í framtíðinni. Þetta blessaða
unga fólk er svo innilega laust við
kvótakerfi og kreppu og armæðu
og vælutón - og vonandi fjárans
öfundina íslenzku, sem vitnar um
uppeldisleysi eða skakkt gen nema
hvorttveggja sé.
Það er hádegi á björtum degi.
Vertshúsið, Bautinn plús Smiðjan,
sem er eitt og hið sama, er til húsa
í Gudmans Minde - gömlu húsi
með stíl. Þarna er gamal-akur-
eyrskur stíll í höndunum á vertun-
um tveim Hallgrími og Stebba.
Gúðmann hét verzlunin í þessu
húsi áður fyrr, þar sem hún Vil-
helmína Sigurðardóttir, glæsikven-
maður af Krossaætt, náfrænka
Jóhanns Siguijónssonar skálds, réð
lögum og lofum. Vilhelmína var
eilítið frönsk í útliti eins og fleiri
af ætt hennar - með suðrænt geð-
slag og þokka fyrir karlmenn. Hún
var systir Þorvaldar í Rósenborg,
sem fyrstur manna var í verzlunar-
viðskiptum við Japan - aukinheld-
ur sem hann höndlaði mikið við
Þýskaland - einkum þriðja ríkið.
Pantaður hafragrautur og enskur
breakfast alveg eins og í gamla
daga á Ak. Það reitt fram í skyndi.
Horft út um gluggann á miðbæinn.
Sólin hélt áfram að skína og Akur-
eyri hafði ekkert breyzt frá því í
gamla daga, góðu heilli.
STEINGRÍMUR ST.TH.
SIGURÐSSON,
listmálari og rithöfundur.
og að bifreiðin hafi verið ensk.
tæknimönnum hefur nokkrum sinn-
um áður orðið á þessi skissa. Áhrif-
in af þessu verki urðu slík að undir-
ritaður sat sem lamaður á valdi
hughrifa og minninga og ímyndun-
araflið lék gersamlega lausum hala.
Með leikverki þessu hafa höfund-
ur þess, leikstjóri, leikarar og
tæknimenn skapað enn eitt lista-
verkið sem auðgar íslenska menn-
ingu. Leikverkið hlýtur að höfða
mjög til þeirra sem stunda sjóróðra
og eiga allt sitt undir gjöfum hafs-
ins. Eyvindur þekkir vel til sjó-
mennsku og honum hefur verið
húyn hugleikin eins og skáldsaga
hans Múkkinn ber vitni um ásamt
barnabókum hans.
Leikritið „Báturinn" er enn ein
perlan sem bæst hefur í íslenskar
bókmenntir og byggir á afli orðsins
í stað sjónhverfinga.
ARNþÓR HELGASON,
Tjarnarbóli 14,
170 Seltjarnamesi.
RANNÍS
RANNSÓKNARRÁÐ ISLANDS
Vísindastyrkir
Atlantshafsbandalagsins
Atlantshafsbandalagið leggur árlega fé af mörkum til að
styrkja vísindamenn til rannsókna eða námsdvalar við
erlendar vísindastofnanir í aðildarríkjum
Atlandshafsbandalagsins og nú einnig í samstarfsríkjum
þess í Mið- og Austur-Evrópu á einhverju eftirtalinna sviða:
Náttúruvísindum, líf- og læknisfræði, hug- og
félagsvísindum og verkfræði.
Ennfremur má veita vísindamanni frá samstarfsríkjum í
Mið- og Austur-Evrópu styrk til stuttrar dvalar (1 -2 mánaða)
við rannsóknastofnun á Islandi, sem veitir honum
starfsaðstöðu. Rannsóknastofnunum, sem þetta varðar, er
bent á að hafa samband við Rannsóknarráð íslands.
Umsóknum um styrki þessa -„Nato Science Fellowships“
- skal komið til Rannsóknarráðs íslands, Laugavegi 13,
101 Reykjavík, í síðasta lagi 1. maí 1997.
Umsóknareyðublöð fást hjá Rannsóknarráði fslands,
Laugavegi 13. Afgreiðslutími þar er kl. 9-12 og 13-17.
Við blöndum
litinn...
DU PONT bílalakk notað af
fagmönnum um land allt.
Er bíllinn þinn
grjótbarinn eða
rispaður ?
DU PONT lakk
á úðabrúsa er
meðfærilegt og
endingargott.
Faxafeni 12. Sfmi 553 8000
smáskór
Vorskórnir eru komnir.
í st. 20-30 og nú eru þeir flottir.
Erum í bláu húsi
við Fákafen.
BILATORG FUNAHOFÐA 1 S. 587-7777
Ragnar Lövdal,
lögg. bifreiðasali
Volvo 850 GLE drg. '95, grásans.,
sjálfsk., ABS spólvöm, fjarst. lces-
ingar, ck. aöeins 25 þús. km.
Verð 2.290.000. Skiptí.
MMC Eclipse GS árg. '95,rauöur, BMW 520i Touring árg. '96, Ford Mustang GT árg. '94, græn- Nissan Patrol SLX árg. '92,
rafin. írúöum, samlæsing, þjófa- svartur, 16" álfelgur, rafm. írúSum, sans., 5 gíra, álfelgur, leðursætí, ABS. sjálfsk., álfelgur, ek. 48 þús. km.
vamarkerfi o.fl., ek. 24 þús. km. airbag, sportinnrétting, ck. 21 þús. km. Einn meiriháttar, ek. 78þús. km. Verð 2.690.000. Skiptí.
Verð 2.150.000. Skiptí. Verð 3.650.000. Skipti. Verð2.650.000. Skipti.
Audi A-4 árg. '96, silfiir, sjálfsk.,
Abs, air bag, «k. 26 þús. km., rafm.
í rúðum, samlæsing o.fl.
Verð 2.490.000. Skipti.
MMc Pajero GLSi V-6 3000
árg. '93, silfurgrár, sjálfsk., m/óllu,
ABS, leöur í sætmn, topplúga,
ek. 100 þiis. km.
Verð 2.510.000. Skipti.
Toyota 4Runner disel turbo
árg. '94, vínrauður, upphækkaöur,
33" dekk, krómfelgur,
ek. 77 þús. km.
Verð2.580.000. Skipti.
Stibam Legacy 2000 GL STW
4WD árg. '92, hvttur, samlæsing,
sjálfsk., rafin. írúöum, álfelgur, ek.
119 þús. km.
Verð 1.360.000. Skipti.
Ford Taurus STW árg. '93,
grásans., V6, 7 manna, rafin.
írúðum, ek. 60 þús. km.
Verð 1.580.000. Skipti.
Nissan Terrano 3.0 árg. '92,
svartur og grár, álfelgur, sjálfsk.,
sóllúga, ek. 13 þús. km.
Vað 1.990.000. Skiptí.
Toyota Camry 2000 GLi STIV
árg. '91, blásans., 5 gíra,
ek. 16 þtís. km.
Verð 1.180.000. Skiptí.
Arnþór Grétarsson,
sölumaður
VANTAR ALLAR GERÐIR BILA A SKRA - VISA OG EURO RAÐGREIÐSLUR
Lii \(. l ika.ii ii;a BiiRtniAv
F/B