Morgunblaðið - 16.04.1997, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 16. APRÍL1997
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
IRAN OG
HRYÐJUVERK
SEGJA MÁ að kalt stríð sé hafið milli írans og margra
vestrænna ríkja í kjölfar þess, að dómstóll í Þýzka-
landi komst að þeirri niðurstöðu, að æðstu ráðamenn
klerkastjórnarinnar hefðu staðið að morðum á fjórum
kúrdískum andófsmönnum í Berlín árið 1992. íranir hafa
löngum verið grunaðir um aðild að morðum og hryðjuverk-
um erlendis, en þetta er í fyrsta sinn sem það er sannað
af vestrænum dómstóli. í kjölfarið kölluðu flest ríki Evr-
ópusambandsins, og reyndar fleiri ríki, sendimenn sína
heim frá Teheran í mótmælaskyni. Þýzka stjórnin vísaði
ennfremur írönskum sendiráðsstarfsmönnum úr landi.
Klerkastjórnin hefur svarað í sömu mynt.
Þýzkaland hefur verið það ríki í Evrópu, sem hefur
haft mest og bezt samskipti við íran, og þegar niðurstaða
dómstólsins lá fyrir áttu Þjóðveijar í viðræðum við írans-
stjórn um viðskiptamál og önnur samskipti landanna.
Þeim viðræðum var slitið og ljóst er, að framundan eru
miklir erfiðleikar í öllum samskiptum þeirra og annarra
vestrænna ríkja við klerkastjórnina. Rússar hafa hins
vegar ákveðið að efla samskipti sín við hana og má segja
að þeir fiski þar í gruggugu vatni.
Bandaríkjastjórn hefur lengi haldið því fram, að írans-
stjórn eigi aðild að mannránum og hryðjuverkum utan
landamæra sinna. Má þar minnast ásakana hennar, og
reyndar ísraelsstjórnar líka, þess efnis, að klerkarnir hafi
átt aðild að mannránum í Beirut og hryðjuverkum í Mið-
austurlöndum með stuðningi sínum við Hizbollah skærulið-
ana. Bandaríkjastjórn hefur því fagnað viðbrögðum við
niðurstöðu þýzka dómstólsins.
Klerkastjórnin í íran hefur fyrirskipað aftöku rithöfund-
arins Salman Rushdie og er ófáanleg til að afturkalla
fyrirmæli sín þar um, þrátt fyrir mikinn þrýsting vest-
rænna ríkja. Vestræn ríki eiga ekki annars úrkosti en að
sýna klerkastjórninni, að framferði hennar verður ekki
þolað.
ÁLITSHNEKKIR FYRIR
BORGINA
IÁLITSGERÐ kærunefndar útboðsmála kemur fram
rökstudd gagnrýni á vinnubrögð Reykjavíkurborgar
við framkvæmd útboðs vegna Nesjavallavirkjunar. Niður-
stöður nefndarinnar eru álitshnekkir fyrir Reykjavíkur-
borg. Kærunefndin telur, að heimild til Mitsubishi að lækka
upphaflega tilboðsfjárhæð um eina milljón Bandaríkjadoll-
ara sé einn alvarlegasti þáttur þessa máls og að slíkt feli
í sér mismunun. Nefndin kemst að þeirri niðurstöðu að
vinnubrögð Reykjavíkurborgar hafi verið „andstæð lögum
og góðum siðum í útboðsmálum.“
Orðrétt segir í álitsgerðinni: „Er hátterni þetta því alvar-
legra og ámælisverðara sem hér er um stórt opinbert fyrir-
tæki að ræða og miklir hagsmunir í húfi.“ Reykjavíkur-
borg er lítill sómi af þessum vitnisburði.
Alfreð Þorsteinsson, formaður stjórnar Veitustofnana
borgarinnar, svaraði þessari alvarlegu gagnrýni, með hálf-
kæringi sem ekki er við hæfi. í frétt hér í Morgunblaðinu
fyrir helgi sagði m.a.: „Alfreð (Þorsteinsson) sagðist ekki
mikið hafa um „þessa lögfræðiritgerð kærunefndarinnar"
að segja ... „Satt að segja er maður hissa á því örlæti
fjármálaráðherra að taka upp þá nýbreytni að gefa ein-
staklingum og fyrirtækjum ókeypis lögfræðiaðstoð á
kostnað skattborgaranna.““
BREYTTAR
STARFSAÐFERÐIR
AUGLJÓST er að ránið, sem framið var við skrifstofu-
húsnæði verslunarinnar 10-11 í Glæsibæ á mánu-
dagsmorgun, kallar á breyttar starfsaðferðir fyrirtækja
og stofnana sem þurfa starfsemi sinnar vegna að flytja
fjármuni á milli staða. Öryggi, líf og limir þeirra sem í
slíkum flutningum standa, er í húfi. Ofbeldisglæpir eru
orðnir tíðari hér á landi, en áður var. Því þarf að bregð-
ast skjótt við.
Fjórðungur félaga VMSl
Verkafólk í
fiskvinnslu
o g iðnaði
óánægt með
samninga
Nýgerðir kjarasamningar Verkamannasam-
bandsins voru felldir í 12 verkalýðsfélögum,
en samþykktir í 28. Kjarasamningar iðnverka-
fólks voru felldir í 6 félögum, þar á meðal Iðju
í Reykjavík. Þá voru samningar verslunarfólks
felldir í 2 félögum en samþykktir í 17. Öll
aðildarfélög Samiðnar samþykktu samningana.
LOGREGLUMENN koma með
DAGSBRÚNARMENN í Reykjavík undirbúa atkvæðatalning
ATKVÆÐI um kjarasamn-
inga landssambanda Al-
þýðusambands íslands
voru talin í gær og var það
í samræmi við samkomulag sem gert
var þegar samningarnir tókust 24.
mars síðastliðinn.
Hvert einstakt félag innan sam-
bandanna greiddi atkvæði um samn-
ingana. Af 45 verkalýðsfélögum sem
Verkamannasambandið var með
samningsumboð fyrir, samþykktu 28
en 12 felldu. Ekki lá fyrir niðurstaða
í 5 félögum í gær.
Fiskvinnsla er ríkur þáttur hjá
flestum þeim 12 verkalýðsfélögum
sem felldu kjarasamninga Verka-
mannasambandsins. Um er að ræða
verkalýðsfélög á Akranesi, Grundar-
firði, Siglufirði, Húsavík, Eskifirði,
Norðfirði, Fáskrúðsfirði, Djúpavogi,
Stokkseyri, Eyrarbakka, Selfossi og
í Sandgerði.
Aðalsteinn Baldursson formaður
fiskvinnsludeildar VMSÍ sagði að á
næstu dögum yrði tekin ákvörðun um
hvað þau félög, sem felldu samning-
inn myndu gera, hvort þau reyndu
að semja hvert fyrir sig eða undir
merkjum Verkamannasambandsins.
Björn Grétar Sveinsson formaður
VMSÍ sagði að sambandið myndi kalla
saman formenn þeirra félaga sem
felldu samningana innan mjög
skamms tíma og fara yfir málin.
Búið er að boða framkvæmdastjórn-
arfund hjá Verkamannasambandinu
á morgun þar sem þessi mál verða
rædd.
Verkfall í sumarbyijun?
Sjö af félögunum 12 hafa boðað
verkföll, sem frestað var til 24. þessa
mánaðar þegar kjarasamningarnir
náðust. Þetta eru félögin á Akranesi,
Sandgerði, Selfossi, Djúpavogi, Eski-
firði, Húsavík og Siglufirði.
„Það kemur mjög misjafnlega niður
ef verður af verkföllum í sumarbyrj-
un. í sumum fiskvinnslufyrirtækjanna
þarf hvort sem er að stöðva starfsem-
ina vegna hráefnisskorts og þá gæti
það allt eins orðið núna með ein-
hveiju verkfalli. Annarstaðar kæmi
þetta þyngra niður,“ sagði Þórarinn.
Þau félög innan VMSÍ, sem sam-
þykktu samninginn, voru Dags-
brún/Framsókn í Reykjavík, Hlíf og
Framtíðin í Hafnarfírði, Eining á
Akureyri, og verkalýðsfélög í Hval-
firði, Borgarnesi, Snæfellsnesi, Búð-
ardal, Hvammstanga, A-Húnavatns-
sýslu, á Sauðárkróki, Raufarhöfn,
Þórshöfn, Vopnafirði, á Fljótsdalshér-
aði, Seyðisfirði, Reyðarfirði, Breið-
dalsvík, Höfn, í Rangárvallarsýslu,
Hveragerði og Þorlákshöfn, Grinda-
vík, Gerðahreppi og Keflavík.
Þórarinn V. sagði að heildarniður-
staða kjarasamninganna hefði verið
staðfest, en atkvæðagreiðslan setti
upp spurningamerki fyrir vinnuveit-
endur, sem væru að gera heildarkja-
rasamning, hvort það væri viðunandi
að gera samning við Verkamanna-
sambandið sem borinn er upp í 40
bitum.
Hugsaniega fingurbrjótar
í samningnum
Aðspurður um ástæður þess að
samningarnir voru felldir, sagði Bjöm
Grétar að í þeim hefði verið byggt
upp nýtt launakerfi og kauptaxtar
stórhækkaðir með því að fella inn í
þá yfirborganir og kaupauka.
„Svona aðgerðir og ný uppbygging
taxtakerfis getur alltaf haft þau áhrif
að fólk verði neikvætt og það hefur
greinilega gerst að einhveiju leyti
nú,“ sagði Björn Grétar.
Grétar Þorsteinsson forseti Alþýðu-
sambands íslands sagði að það kynni
að vera, að einhveijir fingurbijótar
væru í samningnum sem snéri að fisk-
vinnslunni, og menn þyrftu að setjast
yfir það.
Aðalsteinn Baldursson, sem einnig
er formaður Verkalýðsfélags Húsavík-
ur, sagði það hafa komið á daginn,
að óánægja væri með nokkur atriði.
„Þetta er uppsöfnuð almenn
óánægja sem erfitt er að taka á í
kjarasamningum, óánægja með að
farin skyldi prósentuleið í stað krónu-
töluleiðar, óánægja með skattapakka
ríkisstjórnarinnar, óánægja með
rauðu strikin svokölluðu, sem menn
kalla nú loðin strik, í samningunum,"
sagði Aðalsteinn.
Þá sagði hann að borið hefði á því
að atvinnurekendur í fiskvinnslu víða
um land hefðu byijað að borga eftir
samningunum, sem ekki var búið að
samþykkja, og flutt fólk til í kauptöxt-
um samkvæmt túlkun á samningnum
sem Aðalsteinn sagði að stæðist ekki.
Þetta hefði komið niður á reynslu-
mesta fólkinu í fiskvinnslu. Að auki
hefðu atvinnurekendur verið að
hreyfa við staðlamálum á sama tíma
og verið var að greiða atkvæði um
samningana og það hefði hleypt illu
blóði í fólk. „Atvinnurekendur hafa
því í sjálfu sér unnið stórtjón á samn-
ingunum,“ sagði Aðalsteinn.
Óánægja með bónus
Þórarinn V. Þórarinsson sagði að
samningunum hefði fyrst og fremst
verið hafnað í þeim félögum þar sem
fiskvinnslan hefur mikinn þunga.
„Það gefur mér mjög til kynna að þar
sé fyrst og fremst óánægja með að
bónus hafi verið lækkaður til að
hækka tlmakaupið," sagði Þórarinn.
Hann sagði einnig að þar sem for-