Morgunblaðið - 22.04.1997, Page 46

46 ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÁGÚSTA
ÁGÚSTSDÓTTIR
+ Ágústa Ágústs-
dóttir, húsmóð-
ir, fæddist í Reykja-
vík 8. október 1914.
Hún lést á Reykja-
lundi 12. apríl síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Ingigerður Sig-
urðardóttir og Ág-
úst Guðmundsson.
Hún var næstyngst
sjö systkina. Er Ág-
ústa var á fjórða ári
lést móðir hennar
úr spönsku veikinni
og tóku þá móður-
systir hennar, Steinunn Sigurð-
ardóttir, og Sveinn Hjartarson,
bakarameistari í Sveinsbakaríi,
hana í fóstur. Veturinn
1930-31 var hún við^ nám í
Húsmæðraskólanum á ísafirði.
3. nóvember 1934 giftist hún
Ástmundi Guðmundssyni,
framkvæmdastjóra Stálsmiðj-
unnar, f. á Eyrarbakka 28. júlí
1910, dáinn 19. apríl 1983. Þau
eignuðust fjögur börn, sem öll
eru á lífi: 1) Iris, f. 23.5. 1936,
hún á son með Agnari Norland,
skipaverkfræðingi, Ástmund
Agnar Norland, f.
7.7. 1966. 2) Guð-
laug, bankafulltrúi,
f. 6.10. 1941, gift
Níelsi Indriðasyni,
verkfræðingi, og
eiga þau fjögur
börn, Guðbjörgu
Birnu Guðmunds-
dóttur, f. 22.9.
1962, Indriða, f. 9.1.
1973, Snjólaugu, f.
17.2. 1974, og Ast-
mund, f. 21.1. 1977.
3) Björn Ágúst, for-
stjóri, f. 23.10.
1945, kvæntur Guð-
mundu Arnórsdóttur, húsmóð-
ur, og eiga þau fjögur börn,
tvíburana Ágústu og Arnór, f.
13.7. 1968, Áslaugu, f. 6.11.
1973, og Ágnesi, f. 8.3. 1979.
4) Ásta Ingigerður, meinatækn-
ir, f. 20.7. 1954, gift Erni Sig-
urðssyni, lögfræðingi, og eiga
þau þrjár dætur, Steinunni, f.
12.3. 1978, Þórunni, f. 19.10.
1984, og Iðunni, f. 18.6. 1989.
Barnabarnabörnin eru sex.
Útför Ágústu fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Nú þegar tengdamóðir mín er
fallin frá, er mér Ijúft og skylt að
minnast hennar með nokkrum orð-
um.
Það var ekki laust við kvíða í
brjósti ungs manns, sem í fyrsta
skipti kom á Grenimelinn til að hitta
foreldra unnustunnar fyrir tuttugu
og fimm árum. Hvernig skyldi þetta
* fólk taka þeim manni, sem hafði
valið sér yngstu dótturina til kvon-
fangs? Eg hafði heyrt ýmislegt um
stórt skap og ákveðni, svo ekki sé
meira sagt.
Skemmst er þó frá því að segja,
að sú heimsókn varð léttari og
skemmtilegri en undirritaður hafði
þorað að vona og varð hún upphafið
að traustum kynnum og vinskap í
blíðu sem stríðu. Ágústa og Ást-
mundur voru á þeim tíma í blóma
lífs síns, bjuggu á einhveiju fegursta
heimili borgarinnar við mikla rausn
og myndarskap í hvívetna og börnin
öll ýmist búandi heima hjá þeim eða
í nánu sambýli stórfjölskyldunnar.
Ágústa helgaði sig húsmóður-
_ störfunum alla ævi, og eins og allt,
sem hún tók að sér, sinnti hún heim-
ili sínu og fjölskyldu af stórhug og
smekkvísi. Fjölskyldunni bjó hún
fagurt heimili og saman voru þau
hjónin miklir málverkasafnarar og
prýddu myndir meistaranna heimili
þeirra. Ágústa, sem lært hafði við
Húsmæðraskólann á ísafirði hjá
fröken Gyðu (sem hún vitnaði oft
til), var einnig listakokkur. Matseld-
in ein hjá henni hefði dugað ungum
manni til að falla flatur að fótum
hennar. Á hverjum degi var veisla,
sem ekkert tók fram, nema þegar
hún hélt „gilli". Þá var tekið til hend-
inni og tekið á móti gestum af því-
líkri rausn og myndarskap, að eftir
var tekið. A þeim hjónum hvíldu
miklar skyldur í móttöku gesta, sem
þau bæði nutu og höfðu ánægju af,
auk þess sem þau voru ötul við að
kalla saman vini og ættingja til gleð-
skapar.
Unga manninn tók Ágústa að sér
og kenndi honum margt. Hún var
laxveiðikona dágóð, átti góðar
„græjur“ og kastaði flugu eins og
listamaður. Margs er að minnast frá
veiðiferðum í Langá, Sogið og á fleiri
staði og ekki gafst hún upp, fyrr
en ég var orðinn forfallinn veiðimað-
ur. Áttum við margar góðar stundir
saman við veiði og skemmtan við
árnar, og ekki spillti nestið fyrir.
En Ágústa átti sér fleiri hjartans
mál. Á vorin flutti fjölskyldan sig
upp í „sveit“, en í Mosfellssveit áttu
þau hjónin sumarbústað. Þar var
sannkallaður unaðsreitur, umvafinn
tijám og í gróðurhúsinu voru rósirn-
ar hennar Ágústu. Hún gerði heið-
arlegar tilraunir til að kenna undir-
rituðum rósarækt, en ég lét mér
fljótlega duga að vökva og bera skít
og þekkja muninn á Piece og Queen
Elizabeth. Klippingarnar voru henn-
ar list, sem ég aldrei lærði. í sveit-
inni var sami rausnarbragur á öllu,
sífelldar heimsóknir gesta, vina og
vandamanna. Einnig áttu þau hjón
sumarhús á Ströndum, sem Tárá
nefnist. Þar undi fjölskyldan sér við
veiði og afslöppun á heimsmæli-
kvarða, og gerir enn.
í áratugi var Ágústa, sem var vel
liðtækur bridsspilari, í spilaklúbbi
með „stelpunum". „Stelpurnar" voru
systur hennar og vinkonur, sem hitt-
ust vikulega allan veturinn og spil-
uðu og spjölluðu. Hafði Ágústa mikla
ánægju af þessum stundum og ekki
síður aðrir, sem fengu að horfa á
og hlusta.
Ágústa var listfeng kona, svo sem
sjá mátti á heimili hennar og hand-
bragði öllu. Hún málaði listavel á
postulín og liggja eftir hana margir
fagrir gripir, sem eru eigendunum
ómetanlegir.
Skömmu eftir kynni mín af þeim
hjónum veiktist Ástmundur alvar-
lega og varð ekki vinnufær eftir
það. Það var aðdáunarvert að fylgj-
ast með Ágústu í þeim raunum. Allt
var lagt í sölurnar til að gera Ást-
mundi til góða. Ágústa, sem ekki
hafði ekið bíl um árabil, dreif sig
af stað og endurnýjaði ökukunnátt-
una, settist undir stýri og ók eftir
það hvert á land sem var. Að vísu
gekk dálítið brösótt í upphafi, hún
breytti lítillega útliti Kaupfélagsins
í Mosfellssveit og jafnvel líka ásýnd
bílsins, en það voru bara byijunar-
örðugleikar. Hún ók með Ástmundi
víða um land, ótal ferðir norður í
Tárá, í heimsókn til Seyðisfjarðar
til undirritaðs, og allan hringinn um
landið. Ekkert óx henni í augum í
þeim efnum og kláraði hún þennan
þátt vel eins og annað. Hún annað-
ist Ástmund heima á meðan hægt
var og heimsótti hann daglega á
Reykjalund, í hvaða veðri og færð
sem var, er hann þurfti að dveljast
þar langdvölum.
Ágústa ól upp á heimili sínu, auk
barna sinna, dóttursoninn Ástmund.
Hún tók undirritaðan ásamt íjöl-
skyldu á heimili sitt í mörg ár og
um tíma bjuggum við þijár fjölskyld-
ur á Grenimel 1, auk þess sem stjúp-
móðir Ágústu, Katrín Hreinsdóttir,
kom þar daglega til ýmissa viðvika.
Var þá mikið umleikis á stóru heim-
ili, og Iíkaði Ágústu það ekki illa.
Síðustu árin, eftir lát Ástmundar,
bjó Ágústa ein á Ægisíðu 68 og lét
vel af sér, í góðu nábýli við góða
granna.
Það var bjart yfir lífi Ágústu.
Mestan hlutann átti hún góða ævi
við góð efni og hamingjuríkt fjöl-
skyldulíf, þrátt fyrir erfiða heilsu
dóttur hennar og síðar Ástmundar.
Móður sína missti hún á íjórða ári,
er spánska veikin tók sinn toll, og
var tekin í fóstur ásamt systkinum
sínum af sæmdarhjónunum Sveini
og Steinunni í Sveinsbakaríi. Minnt-
ist Ágústa þeirra ætíð af mikilli ást
og virðingu.
Ágústa var nánast alla ævi mjög
heilsuhraust. Má segja að hún hafi
varla lagst í rúmið nema til að hvíla
sig og eignast börnin, allt fram á
síðustu ár. Þau voru henni erfið og
þar kom, að hún flutti alfarið á
Reykjalund og var þar síðustu árin.
Þar naut hún einstakrar umhyggju
starfsmanna allra og skai þeim
þakkað hér fyrir frábæra umönnun.
Að leiðarlokum vil ég þakka Ág-
ústu allt, sem þau hjónin gerðu mér
og mínum í hag, og verður seint
fullþakkað.
Blessuð sé minning Ágústu Ág-
ústsdóttur.
Orn Sigurðsson.
Heiðurskonan Ágústa Ágústs-
dóttir hefur lokið lífsgöngu sinni
eftir nokkurra ára heilsuleysi. Hún
var eiginkona Ástmundar föðurbróð-
ur míns og vinkona Helgu, móður
minnar. Líf þessara tveggja fjöl-
skyldna var sameinað í einni kær-
leikskeðju frá því ég man fyrst eftir
mér.
Þeir bræður, Ástmundur og
Sveinn, faðir minn, voru einstaklega
nánir í leik og starfi. Tel ég að þeir
hafi ráðið saman flestum ráðum sín-
um, jafnt persónulegum sem við-
skiptalegum, og varla leið sá dagur
sem þeir ekki hittust, meðan báðir
voru við heilsu. Þegar faðir minn
kom heim úr viðskiptaferðum lét
hann það verða sitt fyrsta verk að
hringja í Ástmund, sem kom í heim-
sókn að bragði, þótt liðið væri á nótt.
Á heimilum fjölskyldnanna hér í
Reykjavík, við Grenimel og Haga-
mel, Iágu garðarnir saman, og sum-
arhúsin við Varmá í Mosfellssveit
stóðu hlið við hlið. Daglegur sam-
gangur var á milli fjölskyldnanna
og samlyndið einstakt. Alla tíð geng-
um við systkinin og börn Ástmundar
og Ágústu inn og út á báðum heimil-
unum jafnt, eins og einn stór systk-
inahópur. Á sumarkvöldum, þegar
farið var í kýlubolta og eltingaleiki
úti á túni, voru Ágústa og móðir
mín gjarnan með okkur krökkunum
og skemmtu sér konunglega. Var
það mikill missir fyrir hópinn þegar
móðir mín féli snögglega frá 1971.
Við sumarbústaðina áttu þeir
bræður yndisstundir við tijárækt,
en konur þeirra ræktuðu blóm og
grænmeti, bæði utanhúss og í gróð-
urhúsum. Sáning kartaflna var
ævinlega í umsjá Ástmundar. Það
var mikilvæg og sérstök athöfn sem
allur krakkaskarinn tók þátt í. Þegar
búið var að raka yfír og strá áburði,
fengu jafnt smáir sem stórir verð-
laun, kók og prins póló.
Þeir bræður, mamma og Ágústa
fóru oftast árlega til útlanda og
sigldu þá gjarnan með Gullfossi.
Voru það bæði skemmti- og við-
skiptaferðir. Margt viðburðaríkt
dreif á daga þeirra og ferðasagan
teygðist oftar en ekki, þar til lagt
var upp í næstu ferð.
Ágústa var glæsileg kona. Ljóst
hárið var þykkt og mikið, augun
báru sérstakan grænan lit sem,
minnti á mosa og tennurnar perlu-
hvítar. Hún var ævinlega fallega
klædd og vel til höfð. Saman voru
þau glæst hjón, Ástmundur og
Gústa. Hann hávaxinn og myndar-
legur, sannkallað glæsimenni til orðs
og æðis, hún réttnefnd húsfreyja.
Ágústa var lífsglöð og hláturmild,
en líka skapmikil og stjórnsöm.
Minni hennar var óbrigðult, gaman-
semin rík og frásagnargáfan ein-
stök. Hún átti marga gimsteina í
fögrum minningasjóðum og hafði
yndi af að segja frá. Ég minnist
sagna frá gieðidögum í Sveinsbak-
aríi á Bræðraborgarstígnum, þar
sem hún ólst upp ásamt systkinum
sínum hjá móðursystur þeirra, Stein-
unni og manni hennar, Sveini. Þau
ágætishjón tóku að sér stóran barna-
hóp eftir að tvær systur Steinunnar,
Ingigerður og Kristjana, létust úr
spönsku veikinni 1918. Hún sagði
mér frá leikjum barnanna og lífi
fólksins í Vesturbænum og upplifði
í huganum þá gömlu góðu daga við
að fletta upp í Gömlu Reykjavík,
þegar sú bók kom út, og skoða
myndir af húsum og fólki sem hún
mundi svo vel. Ég minnist ævintýra-
sagna frá samfelldri sælutíð á Þing-
eyri, en þar dvaldi hún á sumrum
sem barn og unglingur hjá Estívu
frænku sinni og manni hennar, Guð-
mundi Sigurðssyni, vélsmið. Ég
minnist frásagna úr húsmæðraskól-
anum á ísafirði, þar sem hún, ung
stúlka, nam þá list sem varð hennar
aðal alla ævi, matargerðarlistina.
Ágústa var mikil matmóðir í þess
orðs bestu merkingu og hafði yndi
af að gefa fólki að borða. Með ör-
litlu til viðbótar af þessu eða hinu
kryddinu og vænni skvettu af ijóma
töfraði hún fram lystilegustu rétti.
í pottunum hjá henni varð vel kæst
vestfirsk skata og sigin grásleppa
að veislumat, og ekki sakaði að hafa
við diskinn jökulkalt, íslenskt brenni-
vín og freyðandi ölglas. Stóðu þessi
glæstu hjón fyrir stórkostlegum
veislum, þar sem ilminn einn nægði
til að kitla bragðlaukana og örva
þorstann. Var þar ekkert skorið við
nögl, hvorki matur né drykkur. Við
móttöku gesta voru þau hjón í essinu
sínu, gestaglöð og skemmtin heim
að sækja, enda ákaflega vinsæl.
Heimili þeirra var glæsilega búið
fögrum húsmunum og listaverkum.
Þar ríkti og sérstök snyrtimennska.
Eftir að ég fór að heiman kom ég
þangað oft í heimsókn með börn
mín lítil og fékk alltaf sömu elsku-
legu móttökurnar. „Kontórinn" var
miðpunktur heimilisins. Þar sat föð-
urbróðir minn við bóklestur eða
skriftir, húmoristi mikill, mátulega
stríðinn og einstaklega barnelskur.
Ágústa reiddi fram kræsingar, eins
og henni einni var iagið. Gestir og
gangandi litu gjarnan inn og settust
á spjall við þau hjónin.
Ungar stofnuðu sjö vinkonur
skemmtiklúbb sem þær kölluðu
Skíðadeild Hrafnhóla. Voru Ágústa
og móðir mín í þeim hópi. Var þar
margt brallað, allt saklaust grín.
Fóru vinkonurnar árlega sér til upp-
lyftingar í ferðalög, fyrstu árin á
skíði í upp í Hrafnhóla, seinna gjarn-
an í sumarbústaði hver til annarrar.
Annáluð grímuböll voru líka haldin
á vetrum og afmælisveislur þar sem
skíðadeildin mætti öll ásamt mökum
sínum.
Ástmundur var einn af stofnend-
um Sambands íslenskra berklasjúkl-
inga og sat um langt árabil í aðal-
stjórn SÍBS. Opnuðu þessi gestrisnu
hjón heimili sitt fyrir öjlum sem
þangað leituðu, og tók Ágústa af
alhug þátt í starfinu með manni sín-
um.
Ágústu var margt til lista lagt og
lét sér fátt fyrir bijósti brenna. Hún
var dugnaðarforkur við hvaðeina
sem hún tók sér fyrir hendur. Ágæt-
ur bridsspilari og var í bridsklúbbi
þar til minninu fór að hraka fyrir
nokkrum árum. Spilafélagarnir voru
systur hennar, Nanna, Steina og
Magga og vinkonur þeirra, Ransý
og Leifa. Man ég að oft hvessti
ærlega í stofunni þegar setið var að
spilum, en storminn lægði jafnskjótt
og matur var á borð borinn.
Um árabil málaði hún á postulín
og kom þá skýrt í ljós hvað hún var
listfeng og afkastamikil.
Ágústa var líka mikið náttúru-
barn. Þau hjón stunduðu í mörg ár
laxveiðar. Var Ágústa sérlega fiskin
og aldrei brást að öllum væri boðið
til laxaveislu þegar þau hjón komu
úr veiðitúrunum. í víkinni undir
Kaldbak á Ströndum byggðu þau
veiðiköfa ásamt góðum vinahjónum,
Ragnheiði Einardóttur og Tómasi
Péturssyni. Hlaut kofinn heitið Tárá,
en það voru upphafsstafir hjónanna
beggja. í Kaldbaksvík nutu þau úti-
vistar og stunduðu silungsveiðar.
Veiddi ég þar minn fyrsta fisk undir
handleiðslu Ágústu.
Eftir að Ástmundur veiktist,
1973, endurnýjaði Ágústa ökuskír-
teini sitt, en hún hafði þá ekki ekið
bíl í áratugi. Vílaði hún ekki fyrir
sér að fara margar ferðir norður í
Kaldbaksvík með Ástmund sinn,
þótt hann væri orðinn heilsulítill.
Annaðist hún hann í mörg ár á heim-
ili þeirra, uns hann fór á Reykjalund,
þar sem hann dvaldi síðustu árin.
Ástmundur lést 1983.
Síðustu æviárin dvaldi Ágústa á
Reykjalundi undir handaijaðri
Björns sonar síns og Guðmundu,
eiginkonu hans. Dætur hennar komu
nær daglega til að annast hana og
fylgjast með líðan hennar.
Þætti í fallegri sögu er lokið. Við
börn Sveins og Helgu þökkum alla
umhyggjuna og ástúðina sem við
urðum aðnjótandi frá þeim góðu
hjónum, Ágústu og Ástmundi og
sendum frændsystkinum okkar og
fjölskyldum þeirra innilegar samúð-
arkveðjur.
Kristín Sveinsdóttir.
Þá er hún elsku amma öll. Lík-
amlegri og andlegri heilsu hennar
hrakaði ört hin síðustu ár og henni
leið ósköp illa yfir vanmætti sínum,
því amma var skapmikil og stjórn-
söm kona. En hún var enn þá í fullu
fjöri haustið 1992, þegar ég flutti
til Bandaríkjanna. Þá kom hún og
sótti mig eitt síðdegi og ók upp í
Mosfellssveit til að tína vallhumal
og ekki dugði minna en tveir fullir
plastpokar, því ég var ekki heil heilsu
og átti ekki að fara úr landi öðru-
vísi en að hafa meðferðis íslenskan
náttúrukraft.
Mínar björtustu bernskuminning-
ar eru frá þeim árum er ég bjó hjá
afa og ömmu á Grenimel 1. Þar var
margt í heimili og auk þess mikill
gestagangur. Amma var listakokkur
og aldrei stóð neinn upp frá borðum
öðruvísi en sprengsaddur.
Ég man hvað var mikil alvara og
kátína í bland, þegar systurnar komu
saman til að spila brids. Það var líka
alveg ógleymanlegt að standa á
gægjum, þegar amma var að gera
leikfimiæfingarnar eftir „sínu“
höfði. Og hvað við Tobbi hlógum
mikið þegar við horfðum á hana
rykkja af stað í fyrsta ökutímanum
sínum, en hún fór að keyra aftur
eftir að afi veiktist. Það var okkur
ekkert sérstakt keppikefli að vera í
bíl hjá henni, en hún fór nú samt
allra sipna ferða, að mestu óhappa-
laust. Ók daglega upp á Reykjalund
til afa og fór margar ferðir norður
í Kaldbaksvík á Ströndum, fyrst með
afa og síðan með systrum sínum og
vinum. Á svipuðum tíma tók amma
upp á því að reyna að reykja. Hún
lærði það þó aldrei almennilega og
gleymdi oftast sígarettunum í ösku-
bakkanum, þar sem þær brunnu
upp. Ég á líka margar minningar
um ömmu uppi í sumarbústað í
Mosfellssveit; að sinna rósunum sín-
um, gróðursetja sumarblómin, á
sniglaveiðum í matjurtagarðinum,
að velta sér nakinni upp úr Jóns-
messunæturdögginni og að skvetta
úr koppnum á trén.
Ég sé hana líka fyrir mér í klof-
stígvélum út í miðri á að veiða, skála
við karlana í genever og höggva
rekavið í Kaldbaksvík. Á efri árum
fylgdist hún grimmt með íþróttum
í sjónvarpinu, sérstaklega boltaleikj-
um og best var að vera ekki ná-
lægt, þegar hún fór að segja dómur-
unum fyrir verkum. Já, það var
kraftur í henni ömmu. Hún kunni
að vera hún sjálf og lá aldrei á skoð-
unum sínum, mislíkaði væl og sýnd-
armennska. Þau afi áttu gott líf
saman og var alltaf stutt í hlátur
óg grín, því afi var með afbrigðum
stríðinn. Én eftir að afi veiktist varð
lífið þeim báðum þungt í skauti, en
ammá bar höfuðið hátt og stóð sig
eins og hetja.
Amma var alltaf elegant og fór
ekki út úr húsi án þess að vera með
varalit, enda þijóskaðist hún við að
fara í sína hinstu för, þar til hún
var komin með varalit og eyrna-
lokka. Alveg makalaus hún amma.
Guð blessi ömmu Ágústu og gefi að
hún sé nú hjá afa Astmundi.
Birna.
Andlátsfrétt vinkonu minnar Ág-
ústu Ágústsdóttur barst mér símleið-
is vestur um haf 13. apríl sl. Fréttin
kom mér ekki á óvart, svo lengi
hafði hún barist við erfiðan sjúkdóm.
Hvíldin var henni því kærkomin.
Við hjónin áttum í fjöldamörg ár
mikla samleið með Gústu og Ást-
mundi. Allt eru það ljúfar endur-
minningar sem nú koma upp í huga
minn. Oll sumrin sem við áttum sam-
an norður í Kaldbaksvík í litla bjálka-
kofanum okkar voru unaðsstundir,