Morgunblaðið - 17.05.1997, Blaðsíða 6

6 LAUGARDAGUR 17. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Frumvarp um Lánasjóð íslenskra námsmanna
Málsskotsnefnd
verði skipuð
Morgunblaðið/Ásdís
BJÖRN Bjarnason, menntamálaráðherra, Ólafur Skúlason bisk-
up íslands, sr. Örn Bárður Jónsson, fræðslusljóri Þjóðkirkjunn-
ar, Svanhildur Kaaber, varaformaður fræðsluráðs Reylgavíkur
og sr. Jakob Hjálmarsson við kynningu á áliti um sjálfsvíg.
Álit Þjóðkirkjunnar um forvarnir
vegna sjálfsvíga ungmenna
Trúarfræðsla efld
innan skólakerfisins
MEIRIHLUTI menntamálanefndar
Alþingis leggur til að skipuð verði
málskotsnefnd sem skeri úr um
hvort úrskurðir Lánasjóðs íslenskra
námsmanna séu í samræmi við
ákvæði laga og reglugerða. Tillagan
er í samræmi við kröfur náms-
mannahreyfínganna, en við aðra
umræðu um frumvarp um lánasjóð-
inn i gær, bentu stjómarandstæð-
ingar á fjölmargar aðrar kröfur
námsmanna og úrlausnaratriði sem
meirihlutinn hafí ekki sinnt.
Minnihluti menntamálanefndar
bendir á að þótt í frumvarpinu sé
kveðið á um lækkun endurgreiðslu-
hlutfalls í 4,75% hafi það ekki áhrif
á alla námsmenn, því aðeins sé gert
ráð fyrir að lækka viðbótargreiðslur
sem byggjast á útsvarsstofni ársins
á undan. Fastar greiðslur haldist
óbreyttar og því hafí frumvarpið
engin áhrif á fólk með árstekjur á
bilinu 800-1100 þúsund.
HJÖRLEIFUR Guttormsson, þing-
maður Alþýðubandalags, sakar
Guðmund Bjarnason umhverfísráð-
herra um að hafa tvívegis brotið lög
með breytingum á mengunarvama-
reglugerð í tengslum við undirbún-
ing að byggingu álvers á Gmndar-
tanga. Hann segir ráðherranum
sæmst að segja af sér vegna þess-
ara lagabrota og valdníðslu sem
hann hafí gerst sekur um við með-
ferð málsins.
Ólafur Örn Haraldsson, þing-
maður Framsóknarflokks og for-
maður umhverfisnefndar Alþingis,
segir Hjörleif koma óorði á um-
hverfísmálin með því að tengja þau
öfgum og sérlund. Þetta kom fram
í utandagskrárumræðum um rétt
almennings til athugasemda við
starfsleyfí til atvinnurekstrar, sem
fram fóru á Alþingi í gær.
Hjörleifur segir umhverfisráð-
herra hafa takmarkað möguleika
almennings á því að koma á fram-
Minnihlutinn gagnrýnir að sam-
tímagreiðslur hafí ekki verið teknar
upp og segir Framsóknarflokkinn
hafa svikið kosningaloforð þess efn-
is. Hann lýsir einnig efasemdum
um að jafnræðis sé gætt varðandi
vaxtastyrk sem ætlað er að mæta
kostnaði vegna lántöku hjá bönk-
um, því öllum sé veittur sá styrkur,
óháð því hvort þeir verði fyrir slík-
um kostnaði.
Minnihlutinn gagnrýnir að ekki
hafi verið felld niður krafa um
ábyrgðarmenn fyrir námslánum og
bendir á skýrslu Ríkisendurskoðun-
ar frá árinu 1995 þar sem segir
að það stangist á við lög um hlut-
verk sjóðsins þar sem segir að hann
eigi að tryggja tækifæri til náms
án tillits til efnahags.
ítarlegri lög,skortir
í áliti minnihlutans segir að í
núverandi úthlutunarreglum náms-
færi athugasemdum vegna starfs-
leyfís álverksmiðju á Grundartanga
með ólöglegum breytingum á reglu-
gerð. Fyrri breytingin var gerð í
júlí 1996 þegar felld var niður heim-
ild til málskots til sérstakrar úr-
skurðamefndar vegna úrskurða
stjórnar Hollustuvemdar ríkisins
um athugasemdir. Hjörleifur gerði
athugasemdir við þessa breytingu
í bréfí til Hollustuverndar og í
umræðum á Alþingi. Í janúar 1997
breytti ráðherrann reglugerðinni
aftur eftir viðræður við stjórn Holl-
ustuvemdar þannig að málskots-
réttur til úrskurðamefndar var sett-
ur inn að nýju, en í staðinn var
afnuminn málskotsréttur til Holl-
ustuvemdar ríkisins.
Ólík lögfræðiálit
Hjörleifur segir að í báðum tilvik-
um hafí verið brotin lög um holl-
ustuhætti og heilbrigðisrétt þar sem
tekið sé fram að tvö úrskurðarstig
lána felist valdaafsal til stjórnar
sjóðsins og að gera hefði átt lögin
ítarlegri. Núverandi kerfí byggist á
lögum, reglugerð og úthlutunar-
reglum stjómar sjóðsins.
Minnihluti nefndarinnar leggur
fram nokkrar breytingartillögur
við frumvarpið, meðal annars þá
’ að framfærslukostnaður verði
ákvarðaður á grundvelli skil-
greindrar framfærsluþarfar en nú-
verandi framfærsluáætlun er frá
árinu 1974. Þá er lagt til að sam-
tímagreiðslur verði teknar upp eft-
ir fyrsta misseri, að krafa um
ábyrgðarmenn verði felld niður,
einnig heimild til töku lántöku-
gjalds og heimild til að hækka
vexti, að föst, árlega endurgreiðsla
lækki í 34 þúsund krónur, að hlut-
fallsgreiðsla lækki í 4,5% og að
svigrúm vegna veikinda, dauðs-
falla, þungunar og skipulags skóla
verði aukið.
skuli vera vegna ágreinings um
starfsleyfí. Varðandi síðara tilvikið
vísar hann til lögfræðiálits sem
Magnús Thoroddsen vann fyrir
Hollustuvernd ríkisins og úrskurðar
úrskurðarnefndarinnar frá 26. apríl
síðastliðnum í kæmmáli Odds Bene-
diktssonar vegna starfsleyfísins.
Umhverfisráðherra hafnaði
ásökunum þingmannsins og vísaði
til álits Eiríks Tómassonar lög-
manns um málið, en hann kemst
ÞJÓÐMÁLANEFND Þjóðkirkjunnar
kynnti í gær álitsgerð um sjálfsvíg.
Þar hv'etur hún skólayfirvöld til að
taka upp trúar- og siðgæðisfræðslu
í eldri bekkjum gmnnskóla sem og
að þeirri niðurstöðu að síðari reglu-
gerðarbreyting ráðherrans sam-
rýmist lögum.
Ráðherrann hafnaði því að
ástæða væri til þess að hann segði
af sér, enda hefði hann unnið að
undirbúningi málsins af fremsta
megni og eftir bestu samvisku.
Hann segir löggjöf um málið vera
vanbúna, en að hann hafí leitað
leiða til að opna leið almennings til
að koma með athugasemdir.
til þess að slík fræðsla verði eitt af
kjarnafögum framhaldsskólanna.
Rit þetta er unnið af Þjóðmála-
nefnd Þjóðkirkjunnar í framhaldi af
skýrlu um Könnun á tíðni og orsök-
um sjálfsvíga á íslandi. Skýrslan
sýndi að tíðni sjálfsvíga hefur aukist
meðal ungs fólks hin síðustu árin.
Bent er á að kirkjan búi yfír mikilli
reynslu og fagþekkingu í slíkum
málum og að það sé löngu tímabært
að þeirri þekkingu sé komið áleiðis
til þeirra sem standi unga fólkinu
næst, bæði uppalenda, kennara og
námsráðgjafa í skólum. Fyrirbyggj-
andi aðgerðum sé nauðsynlegt að
koma inn í skólakerfíð.
Sr. Sigurður Pálsson segir í grein
sinni, að „fræðsla um trú, siðgæði
og lífsskoðanir ætti að fá meira rými
í efstu bekkjum grunnskóla og fá
sæti sem kjarnagrein í framhalds-
skólum.“ Eins og málum er háttað
í dag lýkur trúarlegri uppfræðslu
við fermingu, jafnvel þó að náms-
skrá geri ráð fyrir slíkri fræðslu t.il
loka gagnfræðináms. Þjóðmálanefnd
telur ástæðu til að minna á það í
hve ríkum mæli skólinn sinnir and-
legum, tilfínningalegum og félags-
legum þroskaþörfum ungmenna.
Menntamálaráðherra, Bjöm
Bjarnason, sagði þjóðkirkjuna eiga
fulltrúa í einni þeirra nefnda sem
vinna að nýrri námsskrá fyrir grunn-
og framhaldsskóla. „Það er fullúr
hugur okkar að sjónarmið kirkjunnar
komist inn í þá vinnu,“ sagði ráðherra-
Sem annan þátt í fyrirbyggjandi !
aðgerðum og sálusorgun benda þeir
sr. Árni Pálsson og sr. Jón Bjarman
á Rauða kross húsið og neyðarlínu
þess og segja slíkt athvarf verða
mörgum til huggunar ef ekki björg-
unar á örðugum stundum, þegar
freistingin að binda endi á líf sitt
sækir að.
Starfsleyfí álvers á Grundartanga
Sakar umhverfis-
ráðherra um tvö-
falt lögbrot
Sjúkradagpeningar atvinnulauss fiölskylduföður
A engan annan rétt
Heimdell-
ingar velja
þingmann
ársins
STJÓRN Heimdallar, félags
ungra sjálfstæðismanna í
Reykjavík, hefur valið þing-
mann ársins 1996. Að þessu
sinni varð fyrir valinu Pétur
H. Blöndal, þingmaður Reyk-
víkinga. Elsa B. Valsdóttir
afhenti Pétri H. Blöndal við-
urkenninguna í gær.
Pétur H. Blöndal hefur
starfað ötullega gegn for-
ræðishyggju, í anda þeirrar
hugmyndafræði sem Heim-
dallur hefur að leiðarljósi,
Morgunblaðið/Ásdís
segir í frétt frá Heimdalli og
má þá fyrst nefna andstöðu
hans við hækkun sjálfræðis-
aldurs í 18 ár. Hann hefur
einnig verið talsmaður val-
frelsis í lífeyrisjóðsmálum og
einkavæðingar ríkisfyrir-
tækja auk annarra málefna
sem Heimdellingar hafa bar-
ist fyrir.
ÁSTA Ragnheiður Jóhannesdóttir
alþingismaður segir að samkvæmt
lögum eigi atvinnulaus fjölskyldu-
faðir, sem er á biðlista eftir krans-
æðaaðgerð og hefur einungis um
20 þúsund króna sjúkradagpeninga
sér til framfæris, engan rétt á bótum
vegna tímabundinnar örorku áður
en hann fer í aðgerð eins og Þórir
Haraldsson aðstoðarmaður heil-
brigðisráðherra sagði í blaðinu í gær.
Ásta Ragnheiður segir að maður-
inn sé eins og 7.000 aðrir íslendingar
á biðlista eftir aðgerð og það sé eng-
inn hámarkstími á bið eftir aðgerð.
Meðan á biðinni standi eigi sjúklingur
ekki rétt á öðru en sjúkradagpening-
um. Örorka vegna veikinda fáist ekki
metin fyrr en eftir eitt ár á sjúkradag-
peningum nema ljóst sé að um varan-
legt heilsuleysi verði að ræða.
Eftir aðgerðina sé hins vegar
hugsanlegt, og líklegt, að maðurinn
verði talinn hafa þörf fyrir endur-
hæfingu í 1-3 mánuði og þegar þar
komi sögu öðlist hann rétt á endur-
hæfíngarlífeyri ef hann er í viður-
kenndri meðferð.
Við endurhæfíngarlífeyri missir
maðurinn sjúkradagpeninga en fær
þá grunnlífeyri sem er um 13.000
krónur og síðan tekjutryggingu sem
er um 25 þúsund krónur eða sam-
tals um 38 þúsund krónur á mán-
uði, auk hugsanlegrar uppbótar ef
um lyija- eða lækniskostnað er að
ræða, um það bil 5.000 kr, og e.t.v.
bamalífeyri sem er um 11.000.
Ef ekki er um „viðurkennda end-
urhæfingarmeðferð" að ræða heldur
aðeins bið eftir bata halda hins veg-
ar sjúkradagpeningar áfram án
nokkurs endurhæfíngarlífeyris eða
viðbótar af öðru tagi.
„Það sem ég er að benda á er
að það þarf að breyta þessum regl-
um. Það er fullt af fólki sem á ekki
rétt á neinu nema bótum úr al-
mannatryggingunum, fær bara
sjúkrapeninga til framfærslu og á
engan rétt úr sjúkrasjóðum stéttar-
félaga. Þetta eru t.d. sjálfstætt
starfandi fólk, launamenn utan
stéttarfélaga og opinberir starfs-
menn á atvinnuleysisbótum, því
opinberir starfsmenn hafa enga
sjúkrasjóði. Einnig ungt fólk sern
ekki er komið á vinnumarkað og
námsmenn; allir þeir sem ekki eru
í vinnu þegar þeir veikjast. Það er
mjög algengt að fólk sem er á at-
vinnuleysisbótum missi heilsuna-
Þessu fólki er ætlað að lifa á innan
við 20 þúsund krónurn á mánuði,“
segir Asta Ragnheiður Jóhannes-
dóttir.